اگر با سیستم‌های گرمایشی سروکار دارید، بدون شک عیب یابی رله مشعل گازی از مهارت‌هایی است که دانستن آن می‌تواند عملکرد بی‌نقص سیستم شما را تضمین کند. رله، در واقع، مرکز فرمان مشعل محسوب می‌شود و تمام فرایندهای روشن‌سازی، کنترل شعله و ایمنی احتراق را مدیریت می‌کند. واضح است که اگر اختلالی در این قطعه رخ دهد، می‌تواند باعث توقف کامل سیستم یا بروز خطای قفل‌شدن (Lockout) شود؛ بنابراین تشخیص به‌موقع خرابی و عیب‌یابی آن برای جلوگیری از افت بهره‌وری و خسارت ضروری است.
در این مقاله از شرکت اعتلای صنعت پارس، روش‌های عیب‌یابی رله را به‌صورت گام‌به‌گام بررسی می‌کنیم تا بتوانید با تشخیص درست مشکل از صرف هزینه‌های اضافی برای تعویض قطعات جلوگیری کنید. تا انتها با ما همراه باشید.
علائم و نشانه‌های خرابی رله مشعل گازی
پیش‌از بررسی نشانه‌های خرابی، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مقاله آشنایی با شرکت اعتلای صنعت پارس را مطالعه کنید تا با تجربیات بالای این مجموعه در تعمیر، تأمین و سرویس دوره‌ای تجهیزات مشعل‌های صنعتی و مسکونی بیشتر آشنا شوید.
در بخش زیر علائم و نشانه‌های رایج خرابی رله مشعل گازی را همراه با دلایل احتمالی آن‌ها بررسی کرده‌ایم:
علامت خرابی: خاموش‌شدن ناگهانی مشعل پس‌از روشن‌شدن
دلیل احتمالی: تشخیص‌ندادن شعله توسط سنسور یا ارسال سیگنال اشتباه از رله
علامت خرابی: تأخیر در روشن‌شدن مشعل
دلیل احتمالی: رله فرمان صحیح به الکترود جرقه‌زن یا شیر گاز نمی‌فرستد.
علامت خرابی: ریست‌شدن مکرر رله
دلیل احتمالی: ایراد در سنسور شعله، سیم‌کشی، جابه‌جایی فاز و نول یا اتصال زمین نامناسب بدنه مشعل.
علامت خرابی: جرقه‌زنی ضعیف یا جرقه‌نزدن
دلیل احتمالی: احتمال خرابی در ترانسفورمر جرقه یا فاصله نامناسب الکترودها
علامت خرابی: صدای غیرعادی یا لرزش در مشعل
دلیل احتمالی: مشکل در کنترل فن یا موتور توسط رله (مانند خرابی یاتاقان، لقی دریچه هوا یا کوپلینگ شکسته)
علامت خرابی: فعال‌شدن آلارم یا چراغ خطا
دلیل احتمالی: در مدل‌هایی مانند ایران رادیاتور، نشانه خرابی در رله، سیم‌کشی یا ترموستات؛ گاهی باعث سوختن فیوز می‌شود.
علامت خرابی: نشتی گاز یا احتراق ناقص
دلیل احتمالی: در اثر عملکرد نادرست رله در کنترل شیر گاز؛ ممکن است باعث خطر نشتی یا سوخت ناقص شود.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، توصیه می‌شود مشعل را خاموش کنید و از یک تکنسین متخصص برای عیب‌یابی و تعمیر کمک بگیرید؛ زیرا کار با سیستم‌های گازی در صورت نداشتن تخصص می‌تواند بسیار خطرناک باشد. به یاد داشته باشید که بررسی منظم و سرویس دوره‌ای مشعل می‌تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند.
عیب‌یابی رله مشعل گازی: راهنمای ۷ مرحله‌ای
قبل‌از شروع، مشعل را خاموش کنید، گاز را ببندید و از تجهیزات ایمنی مانند دستکش و عینک استفاده کنید تا از خطرات احتمالی مانند نشت گاز یا شوک الکتریکی جلوگیری شود. در ادامه، مراحل عیب‌یابی را گام‌به‌گام شرح می‌دهیم.
گام اول: بررسی تغذیه الکتریکی و فیوزها
ابتدا منبع تغذیه الکتریکی را بررسی و ولتاژ ورودی به رله را با مولتی‌متر اندازه‌گیری کنید. اگر ولتاژ ناپایدار یا کم باشد، نوسانات برق می‌تواند باعث ریست‌شدن رله شود. فیوزهای داخلی رله یا پنل کنترل را بررسی و اگر سوخته‌اند، آن‌ها را تعویض کنید. همچنین، اتصالات سیم‌کشی را از نظر شل‌بودن یا خوردگی چک کنید. دقت کنید که مشکل از منبع برق ساختمان نباشد. در این صورت، کار را به یک برقکار بسپارید.
گام دوم: تست عملکرد سنسور شعله و فوتوسل
سنسور شعله وظیفه تشخیص وجود شعله را برعهده دارد. اگر سنسور کثیف یا معیوب باشد، رله شعله را تشخیص نمی‌دهد و مشعل خاموش می‌شود؛ بنابراین در گام دوم از تعمیر مشعل گازی، سنسور را از رسوبات کربن تمیز و با اهم‌متر مقاومت آن را تست کنید. اگر سنسور از نوع فوتوسل است، نور محیط را چک و آن را در معرض نور شعله تست کنید. در صورت خرابی، سنسور را تعویض کنید.
گام سوم: بررسی اتصال زمین و سیم‌کشی
درصورتی‌که اتصال زمین (ارت) برقرار نباشد، می‌تواند باعث ریست مکرر شود و در ضمن، این اتصال برای ایمنی و عملکرد صحیح رله ضروری است. برای اطمینان از اتصال، سیم ارت را چک کنید و مطمئن شوید به بدنه مشعل متصل است. همچنین، تمام سیم‌کشی‌ها را از نظر اتصال کوتاه، قطع‌شدگی یا برعکس‌بودن فاز و نول بررسی کنید. توجه داشته باشید در صورت استفاده از موتور برق، از ارت مصنوعی استفاده کنید.
گام چهارم: تست سلامت الکترودهای جرقه و یون
برای عملکرد درست رله مشعل گازی، الکترودهای جرقه‌زن و یون باید سالم و در موقعیت صحیح باشند. فاصله الکترودها را که معمولاً ۳-۵ میلی‌متر است، چک کنید. اگر فاصله زیاد یا کم باشد، جرقه ضعیف یا تشخیص‌ندادن شعله رخ می‌دهد. همچنین، الکترودها را از هرگونه کثیفی تمیز و با مولتی‌متر تست کنید. ترانسفورمر جرقه را هم بررسی و اگر ولتاژ خروجی کم باشد، آن را تعویض کنید.
گام پنجم: بررسی شیرهای برقی گاز
شیرهای برقی مسئولیت کنترل گاز را برعهده دارند. اگر شیر باز نشود، گاز جریان پیدا نمی‌کند و مشعل روشن نمی‌شود؛ بنابراین باید مطمئن شوید که رله فرمان بازشدن شیر گاز را صادر می‌کند. اگر جرقه‌زن فعال است ولی شعله شکل نمی‌گیرد، ممکن است سیم‌پیچ شیر گاز سوخته یا مسیر گاز مسدود شده باشد. سیم‌پیچ شیر را با اهم‌متر تست و اتصالات برق شیر را از خوردگی و هسته شیر را از آلودگی تمیز کنید. فشار گاز ورودی را با مانومتر اندازه‌گیری کنید و اگر کم باشد، فیلترها را تمیز یا کلید فشار گاز را تنظیم کنید.
گام ششم: علت و رفع خطای قفل‌شدن (Lockout)
حالت Lockout یا ریست مکرر معمولاً به‌دلیل تشخیص‌ندادن شعله، فشار کم گاز یا مشکلات سنسور رخ می‌دهد و علل رخ‌دادن آن معمولاً خرابی سنسور شعله، تنظیم‌نبودن شعله یا نقص در ترانسفورمر است. برای رفع این مشکل:
● رله را ریست کنید؛
● شعله را تنظیم و نسبت هوا به گاز را متعادل کنید تا رنگ آن آبی شود؛
● اجزا را تست کنید؛
● اگر مشکل تکرار می‌شود، داده‌های حافظه رله را بررسی کنید.
گام هفتم: چه زمانی نیاز به تعمیر تخصصی یا تعویض قطعه است؟
اگر مشکلات پس‌از بررسی‌های اولیه برطرف نشد یا علائمی مانند نشت گاز، صدای غیرعادی مداوم یا ریست مکرر وجود دارد، رله یا قطعات را به‌ویژه برای مدل‌های ارزان، تعویض کنید. برای مدل‌های پیشرفته، تعمیر تخصصی توصیه می‌شود و همیشه سرویس دوره‌ای را در دستور کار خود قرار دهید.
شرکت اعتلای صنعت پارس (ESP) با بیش‌از 25 سال تجربه در تعمیر و سرویس دوره‌ای تجهیزات حرارتی، شما را در مسیر نگهداری صحیح و عیب‌یابی سریع رله مشعل‌های گازی همراهی می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت خدمات فنی به آدرس burner.ir مراجعه کنید و از مشاوره کارشناسان خبره بهره‌مند شوید.
سخن پایانی
دانستن روش‌های عیب یابی رله مشعل گازی به شما امکان می‌دهد تا مشکلات مشعل را به‌موقع شناسایی و از توقف ناگهانی و هزینه‌های اضافی جلوگیری کنید. با رعایت اصول ایمنی و سرویس دوره‌ای می‌توانید عملکرد بی‌نقص و طول عمر بیشتر سیستم‌های گرمایشی خود را تضمین کنید و همواره از تجربیات فنی مجموعه‌هایی مانند اعتلای صنعت پارس بهره ببرید.