هنر یکی از ابعاد زندگی بشر است؛ بعدی که به نظر می‌رسد با زندگی یکایک ما گره خورده است. به هر طرف که نگاه می‌کنیم، جلوه‌ای از هنر را مشاهده خواهیم کرد. حتی طبیعت نیز با هنر مانوس است و فرزندان خود را به زیباترین شکل ممکن به وجود آورده است.
کالیگرافی یا خوشنویسی یکی از انواع هنر است که پس از به وجود آمدن خط وارد دنیای ما شد و آن را دگرگون کرد. در این مقاله با ما همراه باشید تا با این هنر منحصربه‌‌فرد آشنا شوید.
واژه‌ی کالیگرافی (Calligraphy) به معنای هنر زیبانویسی است. این واژه ریشه‌ی یونانی دارد و از دو بخش کالوس (kallos) به معنی زیبا و گرافاین (graphein) به معنی نوشتن تشکیل شده است. واژه‌ی کالیگرافی به دانش درست‌نویسی شکل کلمات نیز گفته می‌شود.
کالیگرافی بیش از ۳هزار سال قدمت دارد. شاید بتوان تولد این هنر را با برخورد اولین جوهر به کاغذ پوستی مصادف دانست. بسیاری اولین کالیگرافی را متعلق به چینی‌ها می‌دانند و بسیاری دیگر معتقدند که رومی‌ها مخترع این سبک نوشتاری بوده‌اند.
با این وجود در یک مورد توافق وجود دارد و آن هم این است که کالیگرافی در اواسط قرن پانزدهم و پس از ورود صنعت چاپ به اروپا به‌صورت مجزا مورد استفاده قرار گرفت. درواقع در این دوران، بین دست‌نوشته‌‌های معمولی و سبک‌های خاص نوشتاری تمایز ایجاد شد.
کالیگرافی
کالیگرافی چیست؟
کالیگرافی یا خوشنویسی، نوعی هنر بصری است که با نوشتار در ارتباط است. حروف و کلمات در کالیگرافی به کمک ابزارهای سر پهن یا قلم‌مو به‌شکلی هنرمندانه روی کاغذ می‌آیند. به بیان دیگر، کالیگرافی هنر نوشتن حروف و کلمات، به شیوه‌ای ابرازگر، هماهنگ و ماهرانه است.
کالیگرافی مدرن طیف وسیعی از شکل‌های نوشتاری را در بر می‌گیرد. این طیف از خط‌نوشته‌‌های کاربردی تا طراحی‌های هنری را که بعضا کلمات در آن‌‌ها خوانا نیستند را در برمی‌گیرد. کالیگرافی کلاسیک از تایپوگرافی و دست‌خط غیر کلاسیک متفاوت است اما می‌تواند هردوی این‌ها را شامل شود.
سبک‌های کالیگرافی
کالیگرافی دارای انواع گوناگونی است. هر یک از سبک‌های نوشتاری مورد استفاده در کالیگرافی، به نقطه‌ی خاصی از دنیا تعلق دارند. در ادامه چند مورد از مشهورترین سبک‌های کالیگرافی را برایتان معرفی خواهیم کرد:
- خوشنویسی غربی: در خوشنویسی یا کالیگرافی به سبک غربی، معمولا از قلم شیب برای نوشتن کلمات استفاده می‌شود. سری قلم شیب بسته به نوع خط انتخابی متفاوت است. خط کارولینگین (Carolingian)، خط انگلیسی، خط ایتالیک (Italic) و خط رومی (Roman) از انواع خطوط مورداستفاده در این سبک از خوشنویسی هستند.
- خوشنویسی اسلامی (عربی): خوشنویسی اسلامی که با نام خوشنویسی عربی نیز شناخته می‌شود، متفاوت‌ترین نوع کالیگرافی است. این سبک از کالیگرافی که با هنر اسلامی منطبق است، نوعی حالت معنوی در کلمات ایجاد می‌کنند. مسلمانان از این کالیگرافی برای نوشتن قرآن کمک گرفته‌اند. از معروف‌ترین خطوط این سبک می‌توان به خط کوفی و خط نسخ اشاره کرد.
- خوشنویسی شرقی: ابزار خوشنویسی به سبک شرقی، به «چهار گنجینه‌ی یادگیری» معروف هستند. این چهار گنجینه عبارتنداز قلم‌مو، جوهر، کاغذ و جوهردان. تنوع خطوط در کالیگرافی شرقی به نوع و اندازه‌ی قلم‌مو بستگی دارد.
خط کایشو (Kaishu) یکی از خطوط سنتی مورد استفاده در این سبک است که در عین سادگی و خوانایی، زیبایی بسیار چشم‌گیری دارد. کالیگرافی شرقی، تاکید بسیاری بر ظاهر حروف دارد و به نظر می‌رسد که همین موضوع به نوشته‌‌های شرقی جان بخشیده است.