تبریز در غرب آذربایجان شرقی قرار دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۳۴۸ متر است. شهر تبریز از گذرگاه تاریخ روزگاران مختلفی را برخود دید که هر کدام از ایام خاطره و یادگاری برای آن به میراث گذاشتند. یکی از این آثار مسجد جامع تبریز است که سر گذشتی طولانی دارد و از آغاز بنا تا امروز دستخوش تغییرات فراوانی شده است. برای بررسی بیشتر این مسجد که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده با مجله گردشگری سفرزون باشید.
تاریخی که بر مسجد جامع تبریز گذشت
به‌طور دقیق نمی‌توان تخمین زد که بنای ابتدایی این مسجد در چه تاریخی ساخته شده است. اما با توجه به سنگ‌بنای اولیه که در آن آجرهای بسیار درشت وسنگ و همچنین طالق‌هایی بلند به‌کار رفته چنین به‌نظر می‌رسد که ساخت این مسجد به صدر اسلام باز می‌گردد که در دوره‌های بعد به‌طور ویژه در روزگار حکومت سلجوقیان تغییرات بسیاری در مسجد جامع ایجاد شد.
بر اثر زلزله‌ای که در سال ۱۱۹۳ هجری در شهر تبریز اتفاق افتاد خسارت‌های بسیاری بر مسجد کبیر وارد شد که در طول حکومت قاجار به دستور حسینقلی خان دنبلی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و بخش‌هایی از مسجد تغییر کرد. در سال‌های گذشته مسجد جامع توسط فردی به‌نام حاج محمدباقر کلکته بخش‌های کتابخانه و تالاری بزرگ به ساختمان این اثر افزوده شد.
طبق بررسی‌های مختلف این مسجد در آغاز تنها یک نمازخانه‌ای وسیع بوده و در مراحل بعدی طی تاریخ تکمیل شده است. از ویژگی‌های بنای اولیه می‌توان به تک ایوانه بودند اشاره کرد که بعدها دستور ساخت ایوانی دیگر در این مسجد صادر شد.
می‌توان چنین ادعا کرد که این مسجد بر اساس جزئیات و ساختار بنای کاخ فیرزوآباد ساخته شده است. این اثر در پلانی مستطیل شکل با دو در ورودی بنا شد که یکی از آن‌ها در شمال و به سوی صحن وارد شده و دیگری در جنوب و به سمت کوچه است که این ورودی شما ار مستقیما به درون مسجد جامع تبریز راه می‌برد.
جزئیاتی از معماری مسجد جامع تبریز
ساختمان مسجد جامع تبریز ۶۲ متر طول دارد که از جنوب به سوی شمال کشیده است. در انتهای طول مسجد که محرابی می‌رسیم که یکی از زیباترین بخش‌های این اثر محسوب می‌شود که در نهایت سادگی با سنگ مرمر ساخته شده است و جلوه خاصی دارد
در قسمت‌های شرق و غرب بخش جنوبی مسجد، تعداد ۵ طاق که از دو طبقه و به ابعادی برابر با ۶۰ متر و ۳۰ سانتیمتر عرض و ۶۰ متر و ۴۰ سانتیمتر طول تشکیل شده است. این طاق‌ها در زمان حکومت قاجار به جزئیات بنا افزوده شده‌اند. اگر بخواهیم به تزئینات این اثر بپردازیم هیچ چیز جز سادگی در آن پیدا نمی‌کنیم. در این مسجد اثری از آن کاشی‌کاری‌های پر رنگ و استفاده از آینه‌ها نیست و تنها در بخش محراب گچبری‌هایی زیبا می‌بینیم.
قدیمی‌ترین بخش مسجد شبستان آن است که در آن آثار گچبری‌های هنرمندانه‌ی روادیان به چشم می‌خورد. این شبستان وسیع شامل تاق و گنبدهایی است که بر بلندای ستون‌های هشت گوش آجری قرار دارند. مسجد جامع تبریز ترکیبی از معماری و هنر دوره‌های مختلفی از تاریخ است که هر کدام یادگاری بر تن این اثر به‌جا گذاشته‌اند