جهان‌دیدگان و فرهیختگان، متفق‌القول بر این باورند که مطالعه تاریخ برای همگان واجب است. این توصیه به مطالعه کتاب‌های تاریخی ممکن است ریشه در آینه عبرت دانستن گذشتگان و بنای زندگی روی ارزش‌های والا باشد یا از دیدگاه سیاسی-اجتماعی مطرح شده و لازمه ارتقای جوامع بشری از هر حیث شناخته شود. درواقع با هر دیدگاهی که به زندگی نگاه کنیم، عارف‌مسلک باشیم یا دانشمند یا سیاستمدار و هنرمند و مردم‌شناس و… مطالعه تاریخ، پیش‌نیاز کشف‌وشهودها، اختراعات، خلاقیت‌ها و پژوهش‌ها به حساب می‌آید. در مقاله امروز دوجلدی تصمیم داریم برترین کتاب های تاریخ ایران و جهان را معرفی کنیم و خلاصه یا چند خط از هر کدام را با هم بخوانیم. با ما همراه باشید.
1.دو قرن سکوت
خلاصه : کتاب دو قرن سکوت اثر استاد عبدالحسین زرین‌کوب، یکی از معروف‌ترین کتاب‌های تاریخی ایرانی است. این کتاب راجع به دو قرن پرتلاطم در تاریخ ایران است که از زمان ورود اسلام به ایران تا تشکیل حکومت طاهریان را در برمی گیرد اما عجیب آنکه در ادبیات ما چندان به این عصر پرآشوب توجهی نشده است. داستان نوشتن کتاب به دوره‌ی پهلوی و اوج‌گیری موج ملی‌گرایی بین ایرانیان برمی‌گردد. این موج که از طرف حکومت به‌شدت حمایت می‌شد، بسیار سریع به یکی از گفتمان‌های اصلی فرهنگ ایرانی تبدیل شد و آثار بسیاری در رابطه با آن تولید شدند.
بخشی از متن : از اعراب پرسیده‌اند که با کتاب‌های موجود در کتابخانه چه کنیم. فرمانده در پاسخ اعلام کرده که کتاب‌ها را در آب دریا بندازید. او معتقد بود اگر این کتاب‌ها حاوی مطالبی است برای راهنمایی، که خداوند قران را برای راهنمایی و هدایت انسان‌ها فرستاده و بالاتر از قرآن کتابی نیست و اگر مطالب این کتاب‌ها گمراه کننده باشد با سوزاندن و به دریا انداختن آنها می‌توان از شر این سیاهی در امان بود. در این کتاب در مورد افتادن ایران به دست اعراب این گونه شرح داده شده است که در آخرین جنگ دولت ساسانی که همان جنگ نهاوند بود، تمامی ایرانیان در نهاوند گرد هم آمدند و تعداد آنها هر روز بیشتر هم می‌شد. سپاه اعراب هم که صف‌آرایی کرده و هر روز تعداد بیشتر لشکر ایران را می‌دیدند تصمیم گرفتند با یک حیله و فریب قدرت سپاه ایران را از بین ببرند. اعراب به دروغ اعلام کردند خلیفه مرده است و ما عقب‌نشینی می‌کنیم. ایرانیان هم برای تعقیب و کشتن اعراب بیرون آمدند و در دام حیله اعراب افتادند و در این جنگ شکست خورده و ایران به دست اعراب افتاد.
2.صلحی که همه ی صلح ها را به باد داد
خلاصه : دیوید فرامکلین مورخ آمریکایی سال 1989 کتابی با عنوان کامل صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد؛ فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکل‌گیری خاورمیانه‌ی معاصر نوشت. او در این کتاب جنگ را با گوشت و خون مردم این منطقه عجین دانسته و با روایتی که گاهی در میانه کتاب به داستان هم تنه می زند از حقایق تاریخی پشت پرده چنین سرنوشت تلخی می گوید.
بخشی از متن کتاب : خاورمیانه ای که من می شناسم، فقط مصر و اسرائیل و ایران و ترکیه و ممالک عرب آسیا را در بر نمی گیرد، بلکه کشورهای آسیای میانه و افغانستان را نیز شامل می شود: کل منطقه ای که بریتانیا از زمان جنگ های ناپلئون به بعد در آن جنگید تا مسیر هندوستان را از یورش های فرانسه و بعد روسیه در امان نگاه دارد، در فرایندی که به «بازی بزرگ» مشهور شد.
3.تاریخ جهان
خلاصه : کتاب تاریخ جهان نوشته ارنست گامبریج است که دراین کتاب مفصلا به چگونگی پیشرفت انسان پرداخته و با پرداختن به جزئیات ، از تجربه های انسان و دستاورد او صحبت میکند. تاریخ جهان تحولات و رخدادهای بشر را در چهار فصل از عصر حجر تا انرژی هسته ای با زبانی بسیار ساده و صمیمی ، بی تکلف ، شیرین و جذاب روایت می کند.
بخشی از متن کتاب : رخدادی بس شگفت‌انگیز بین سال‌های ۵۵۰ و ۵۰۰ قبل از میلاد به وقوع پیوسته است. من خود به‌راستی آن را نمی‌فهمم، ولی چه‌بسا همین مسئله آن را این‌چنین جالب‌توجه کرده باشد. در سلسله جبال مرتفعی که از شمال بین‌النهرین می‌گذرد، یک قوم کوه‌نشین وحشی برای زمانی طولانی می‌زیستند. آنها دینی زیبا داشتند: آنها نور و خورشید را می‌پرستیدند و بر این باور بودند که در جنگی بلاانقطاع با تاریکی به سر می‌برند؛ یعنی با قدرت‌های تاریک و سیاه شیطان.
4.توپ های ماه اوت
خلاصه : کتاب توپ های ماه اوت، اثری نوشته ی باربارا تاکمن است که وقایع تاریخی ماه اوت 1914 یعنی ماه اول شروع جنگ جهانی اول را بازگو می کند و با شروع کردن از این نقطه ، به بررسی نخستین نشانه های جنگ ، علت و مقصرهای آن ، رفتار و تصمیم های سیاستمداران و… می رسد.
بخشی از متن کتاب : در آن روزگار عمده ی ساکنان پروس معتقد بودند که «کشورشان باید میان «قدرت جهانی» شدن یا «سقوط» یکی را انتخاب کند؛ در میان ملل جهان، آلمان از جهات اجتماعی – سیاسی در رأس پیشرفت در فرهنگ است، اما در محدوده ای کوچک و غیرطبیعی فشرده شده و نمی تواند بدون قدرت سیاسی فزاینده، دامنه ی بزرگتر نفوذ و سرزمین های جدید به اهداف اخلاقی بزرگش برسد؛ این افزایش قدرت باید با جنگ به دست آید و نتیجه می گرفتند فتح قانون ضرورت است، جنگ قانون طبیعت است.
5.بازنگری تاریخ ایران
خلاصه : معرفی سلسله های حکومتگر در ایران از عهد باستان تا به امروز و همچنین رخدادهای مهم تاریخی به خصوص جنگ ها در کنار دیگر تحولات تاریخی و جنبه های فرهنگی وتمدنی هر سلسله از جمله مطالبی است که در کتاب حاضر به اختصار به آنها پرداخته شده است.
بخشی از متن کتاب : کودتای سال 1299 که به سرنگونی سلسله قاجار و حکومت دیکتاتوری رضاخان انجامید ، اقتدار حکومت مرکزی را در محدوده ایران کنونی برقرار ساخت. ولی تجاوز نیروهای بیگانه به ایران در جنگ جهانی دوم – شهریور 1320 – شیرازه امور مملکت را از هم گسیخت و دخالت آشکار و پنهان بیگانگان در امور ایران در دوران سلطنت 37ساله محمدرضا شاه ادامه یافت. تا اینکه انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 طومار سلطنت 2500 ساله شاهنشاه ایران را در هم پیچید و عصر تازه ای در ایران آغاز شد که هنگام نگارش این کتاب به سی امین سال آن رسیده ایم.
منبع: https://dojeldi.org