راضی نبودن از پدر و مادر موضوعی ساده نیست و معمولاً با احساساتی مانند دلسردی، خشم، اندوه و گناه همراه است.
مشاوران خانواده در مرکز مشاوره آویژه معتقدند که این نوع روابط، ریشه در الگوهای تربیتی عاطفی دارد و در بسیاری از موارد، والدین نیز خود در کودکی قربانی رفتارهای مشابه بوده‌اند.
وقتی رابطه والدین و فرزندان سمی می‌شود
فرزندی که از والدین خود ناراضی است، درگیر دو احساس متضاد می‌شود:
از یک‌سو وظیفه فرزندی را احساس می‌کند، و از سوی دیگر برای حفظ سلامت روانش ناچار است فاصله بگیرد.
از طرفی والدینی که رفتار سمی و کنترل‌گرانه دارند، معمولاً متوجه تأثیر رفتارشان بر روح و روان فرزند نمی‌شوند.
این چرخه‌ی معیوب می‌تواند سال‌ها ادامه داشته باشد، تا جایی که بر روابط عاطفی، زناشویی و حتی فرزندپروری نسل بعد نیز اثر بگذارد.
چرا قطع رابطه با خانواده سمی آسان نیست؟
از دیدگاه روانشناسی خانواده، دلبستگی اولیه به والدین در ذهن انسان به‌قدری عمیق است که حتی در بزرگسالی هم نمی‌توان به‌سادگی از آن گذشت.
تربیت والدین نه‌تنها نحوه‌ی ارتباط ما با دیگران، بلکه باورهای درونی، اعتمادبه‌نفس و سبک زندگی ما را شکل می‌دهد.
به همین دلیل، بسیاری از فرزندان حتی وقتی ازدواج کرده و خانواده خود را دارند، همچنان از نظر عاطفی به والدینشان وابسته‌اند — حتی اگر این رابطه برایشان آسیب‌زا باشد.
آیا قطع رابطه با والدین سمی راه‌حل درستی است؟
در برخی موارد، قطع رابطه با والدین می‌تواند برای حفظ سلامت روان ضروری باشد، اما این تصمیم نباید بدون آگاهی گرفته شود.
جدایی عاطفی از خانواده سمی یک فرآیند تدریجی است — نه یک تصمیم ناگهانی.
در این مسیر، فرد باید یاد بگیرد چگونه:
مرزهای سالم روانی تعیین کند،
احساس گناه را مدیریت نماید،
و با کمک مشاوره تخصصی خانواده، از نظر احساسی رشد کند.
توصیه مشاوران آویژه
مشاوران خانواده آویژه تأکید می‌کنند که پیش از هر اقدامی برای فاصله گرفتن از خانواده، باید وضعیت به‌صورت تخصصی بررسی شود.
در بسیاری از موارد، بازسازی رابطه والدین و فرزند با گفت‌وگو، درمان فردی یا مشاوره خانوادگی ممکن است.
اگر احساس می‌کنید درگیر رابطه‌ای آسیب‌زا با والدین خود هستید، مشاوران خانواده آویژه در کنار شما هستند تا راهی سالم‌تر برای حفظ آرامش و استقلال عاطفی پیدا کنید.
جدایی از خانواده یک فرآیند است؟
جدایی از خانواده معمولاً یک شبه اتفاق نمی افتد. ممکن است یک نقطه عطف ناگهانی رخ دهد، اما مستقل شدن از خانواده اغلب یک فرآیند طولانی و آهسته است که با رشد شخصی افراد همراه می شود. فرزندان دیگر با ارتباط سمی با خانواده متوجه شوند که آنچه در خانواده آنها اتفاق افتاده "عادی" نیست که برای همه افراد قابل تصور باشد.
بنابراین، این فرآیند تصمیم به جدایی از والدین یک شبه نیست، بلکه با توجه به دیدگاه و دانش جدید شما در مورد اینکه با زندگی تان چه باید کرد شکل می گیرد.
بیایید این گونه تصور کنید که شما بالاخره متوجه میزان آسیب روابط خود با والدینتان خواهید شد. رفتار والدین سمی شما ممکن است مسئول بسیاری از مشکلات شما مانند: اضطراب، عزت نفس پایین، مشکلات رابطه، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و غیره باشد. اما آنها هنوز هم مادر یا پدر شما هستند.
بنابراین اکنون شما بین دو ارزش بزرگ سرگردان هستید: تعهد خانوادگی و رشد شخصی/ آرامش و شادی. اگر احساس کنید که نمی‌توانید هویت اصیل خود را پیدا کنید، در حالی که والدین سمی‌تان همیشه به شما حمله می‌کنند، چه؟
اگر اطاعت خانواده همیشه بخشی از هویت شما بوده است چه؟
اگر از صحبت با والدین خود امتناع کنید، دیگران چه فکری خواهند کرد؟
ببینید چطور اوضاع بدتر خواهد شد؟
به طور خلاصه، شما از دوران کودکی آسیب اولیه یا استرس سمی را دارید، سپس این تردید را دارید که تصمیم بگیرید چه کاری انجام دهید. سپس شما افراد دیگری مانند خواهر و برادر یا همسر دارید که به شما توصیه های ضد و نقیضی می کنند. مانند "برای خودت زندگی کن!" یا "این فقط مامان تو است - اجازه نده او به تو زور بگوید.
والدین سمی چیست؟
کودکان نیاز ذاتی دارند که با مراقبان اصلی خود پیوند عاطفی برقرار کنند. در سنین پایین، کودکان نمی دانند چه چیزی وابستگی عاطفی سالم را تشکیل می دهد و چه چیزی باعث دلبستگی ناایمن می شود. تنها چیزی که فرزندان می دانند این است که دلبسته و وابسته پدر و مادر خود هستند. بنابراین مهم نیست که والدین چقدر سمی هستند یا مهارت های فرزندپروری آنها چقدر ضعیف است. بچه های آنها هنوز هم می خواهند آنها را راضی کنند و در کنار آنها بمانند.
ویژگی های والدین سمی
والدین سمی الگویی از رفتارهای منفی را نشان می دهند که ناشی از نیازهای خودشان است، نه نیازهای فرزندانشان، و مسلماً برخی از ویژگی های زیر را دارند:
۱.اعتیاد به بحث کردن در مورد مسائل پیش پا افتاده و درگیری ایجاد کردن در مورد آنها.
۲. والدین سمی از نظر عاطفی بسیار تحریک پذیر هستند، چه مشکلات بزرگ باشند و چه کوچک.
۳.خود محوری/ خودشیفتگی. والدین سمی احتمالاً به احساسات شما اهمیت نمی دهند. آنها فاقد همدلی واقعی هستند و بر احساسات خود متمرکز می مانند. به نظر می رسد که شما آخرین اولویت آنها هستید.
۴.منفی بودن. والدین سمی در مورد شما، در مورد دیگران، در مورد وضعیت جهان و غیره منفی هستند. آنها به شدت از همه چیز و همه کس انتقاد می کنند و حتی از نظر احساسی توهین می کنند. شما تایید و امنیت مورد نیاز خود را از آنها دریافت نمی کنید.
۵. والدین سمی به شما اجازه ابراز احساسات منفی را نمی دهند.
۶. والدین سمی به دلیل احساس گناه از دلبستگی عاطفی شما سوء استفاده می کنند.
۷.شما باید مسئول شادی آنها باشید. آنها با تهدید یا ایجاد ترس به دنبال کنترل شما هستند. آنها ممکن است از پول برای کنترل کردن شما استفاده کنند. حتی ممکن است آنها شما را مورد آزار فیزیکی قرار دهند.
۸. والدین سمی پرخاشگری منفعلانه دارند. آنها احتمالاً از درگیری مستقیم و گفتگوهای صمیمی اجتناب می کنند. در عوض، آنها راه های جایگزینی برای ابراز نارضایتی از شما دارند. والدینی که تمایلات سمی دارند اغلب از عشق و محبت و حتی سخنان خود (از طریق رفتار خاموش/ سنگ اندازی) به عنوان تنبیه شما استفاده می کنند.
۹. دروغ گویی. والدین سمی ممکن است حقایق را انکار کنند. آنها ممکن است به فرزندشان بگویند که دروغ می گویند، یا آنها را به خاطر چیزی که تقصیر آنها نبوده سرزنش کنند. این رفتار وادین سمی می تواند باعث شود که کودک نسبت به احساسات و ادراک خود شک کند.
۱۰ قربانی کردن . یک والدین سمی ممکن است کودک را مسخره یا تحقیر کنند. آنها کودک را موضوع همه شوخی ها قرار می دهند، یا آنها را قربانی مسائل خانوادگی خود می کنند تا در مقابل دیگران بهتر به نظر برسند.
۱۱. آنها ممکن است آشکارا از یکی از فرزندان طرفداری کنند. با خواهر و برادرها متفاوت رفتار می کنند یا آنها را در مقابل یکدیگر قرار دهند. والدین سمی هنگامی که شما ابراز نارضایتی می کنید و می گویید صدمه دیده اید یا رنجیده خاطر شده اید، چشمان خود را بچرخانند و شما را به حساسیت بیش از حد متهم کنند.
۱۲فقدان مرز. والدین سمی به ندرت به مرزهای کودک احترام می گذارند. آنها حتی ممکن است به طور ناسالم در زندگی شما دخالت کنند و به جای والدین به عنوان دوستان بیش از حد نزدیک رفتار کنند.
۱۳. عدم راز داری. والدین سمی اغلب به اعتماد به نفس شما خیانت می کنند و به سایر اعضای خانواده رازهای شخصی شما را می گویند، حتی زمانی که به صراحت از آنها می خواهید آن را خصوصی نگه دارند.
۱۳. نباید فرزندان خوشحال باشند. رفتارهای سمی والدین ممکن است زمانی که شما خوب رفتار می کنید بدتر شود. ممکن است یکی از والدین سعی کند در برنامه های شما خرابکاری کند.
۱۴. تمایلی به پذیرش مسپولیت یا عذرخواهی. والدین سمی معمولا نمی گویند متاسفم. آنها نمی فهمند که چطور ممکن است به شما صدمه می زنند، وقتی آنها دقیقا این کار را انجام می دهند.
دقیقاً چرا این صفات در والدین سمی هست؟
به دلیل تأثیر منفی دائمی که رفتار والدین سمی بر روی کودکان می گذارند. رفتارهای سمی والدین می تواند باعث شود کودکان، جوان و بزرگسال، موارد زیر را تجربه کنند:
افسردگی
استرس و اضطراب
ترس از رها شدن
تنهایی
شک به خود
احساس بی ارزش بودن
گرسنگی برای عشق و اعتبار
خود انتقادی درونی شده
حس عذاب
مشکل در اعتماد به افراد دیگر، به خصوص شرکای زندگی مشترک
منبع: مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه