انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا هر چهار سال یک بار در تمامی شهر ها و روستا ها برگزار می شود . شوراهای شهر و روستا قانون مخصوص به خود را دارند که ضوابط و شرایط انتخابات ، شرایط رای دهندگان و نامزدهای شورا ، وظایف شوراها و به طور کلی همه ی مسائل مربوط به آن ها را مشخص کرده است . قانونگذار در این قانون برای کاندیدا های انتخابات ، یک سری شروط اولیه در نظر گرفته که افراد با داشتن این شرط ها می توانند نامزد انتخابات شورا شوند .
یکی از انتخابات های پنجگانه در جمهوری اسلامی ، انتخابات شوراهای شهر و روستا است که هر 4 سال یک بار برگزار می شود . شورا های اسلامی شهر و روستا ، نشان دهنده ی اراده ی مردم در اداره کشورشان است به طوری که قانونگذار هم اهمیت آن ها را در قوانین بیان کرده است .
اما نکته مهم در هر انتخاباتی این است که آیا همه ی افراد می توانند نامزد انتخابات شوند ؟ آیا شرایط خاصی برای انتخاب شوندگان در نظر گرفته می شود ؟ طبیعی است که هر انتخاباتی یک سری شروط مثل شرط سن ، تحصیلات ، تابعیت و ... داشته باشد .
به همین جهت ما در این مقاله پس از نگاهی گذرا به شوراهای اسلامی شهر و روستا شرایط نامزدهای این شوراها را بررسی خواهیم کرد .
شورای شهر و روستا
شوراها یکی از جنبه های مهم مشارکت مردم در تعیین سرنوشتشان است . قانونگذار ما این موضوع را در قانون اساسی مورد تاکید قرار داده است که خود نشان دهنده ی اهمیت این موضوع در ساختار سیاسی و حقوقی ایران است .
شوراها در سطوح مختلف تقسیمات کشوری ، در اداره ی کشور و اجرای خواست مردم به صورت مستقیم ، فعالیت می کنند . همه ی مردم ، یعنی به عبارت دقیق تر ، آن هایی که شرایط رای دادن دارند ، هر چهار سال یک بار به پای صندوق رای رفته و نمایندگان مورد اعتماد خود را برای شورای روستا یا شهر انتخاب می کنند . برای مطالعه درباره شرایط انتخاب کنندگان به مقاله شرایط رای دهندگان انتخابات مراجعه کنید .
شوراهای شهر و روستا وظایف مختلفی دارند که از مهم ترین آن ها می توان به انتخاب شهردار و دهیار اشاره کرد . این شوراها در گسترش و پیشرفت در زمینه های عمرانی ، بهداشتی ، اقتصادی ، اجتماعی فرهنگی و غیره تاثیر بسیار مهمی دارند و در این زمینه برنامه هایی را ارائه می دهند .
از طرفی با توجه به اهمیتی که این شوراها در نظر قانونگذار دارند ، قانون اساسی به آن ها اجازه داده است که طرح هایی را در حوزه وظایف خود به مجلس ارائه کنند که یا به طور مستقیم و یا از طریق دولت به مجلس منتقل می شود .
همچنین قانون اساسی برای تضمین اجرای این اختیار شورای شهر و شورای روستا ، مجلس را ملزم نموده تا این طرح ها را بررسی کنند . به علاوه مقامات دولتی به حکم قانون موظف به رعایت تصمیماتی هستند که شورا در حوزه وظایف خود می گیرد .
اما سوال مهم این است که چه کسانی می توانند به عضویت شورا درآیند ؟
شرایط نامزدهای انتخابات شوراها
مثل هر انتخابات دیگری ، نامزدهای انتخابات شوراها باید واجد شرایطی باشند که قانون شوراهای اسلامی ، شرایط انتخاب شوندگان یا همان کاندیداها را این طور بیان کرده است :
" ماده 26 -انتخاب شوندگان هنگام ثبت نام باید دارای شرایط زیر باشند :
الف - تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران
ب - حداقل سن 25 سال تمام
ج - اعتقاد و التزام عملی به اسلام و ولایت مطلقه فقیه
د - ابراز وفاداری به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
ه - دارابودن سواد خواندن و نوشتن برای شورای روسـتا و داشتن حداقل مدرک دیپلم یا معادل آن بـرای شـورای شـهرهای دارای تـا یـک میلیـون نفـر جمعیت و مدرک فوق دیپلم یا معادل آن برای شورای شهرهای دارای بیش از یک میلیون نفر جمعیت
همانطور که در این ماده بیان شد ، تابعیت یکی از اصول و شرایط مهم برای نامزدهای انتخابات است . قانونگذاران در بسیاری از کشور ها ، تابعیت را شرط اصلی به دست گرفتن مشاغل مهم می دانند . همانطور که در قانون اساسی و در قانون انتخابات ریاست جمهوری ، شرط تابعیت برای رئیس جمهور هم بیان شده است .
بند ب یعنی حداقل سن برای کاندیداتوری شوراها ، شرطی است که بعضا برای انتخاب شوندگان در نظر گرفته می شود . این موضوع می تواند به دلیل اهمیت و حساسیت تصمیمات شورا باشد .
بند ج و د از موارد مبهم این شرایط هستند که به روش های مختلف توسط هیئت نظارت سنجیده خواهد شد . در همین رابطه تبصره یک همین ماده بیان می کند که :
" تبصره 1 -اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی بـه جـای اسـلام بایـد بـه اصول دین خود اعتقاد و التزام عملی داشته باشند . "
اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی عبارت اند از : مسیحی ، کلیمی ، زرتشتی که در اصل سیزدهم بیان شده و برای آن ها آزادی در انجام مراسم دینی و احوال شخصیه ، در حدود قانون ، شناسایی شده است .
اما بند آخر ، قانونگذار با توجه به شرایط شهر ها و روستا ها و همچنین تفاوت وضعیت شهر های پر جمعیت و کم جمعیت ، سطح سواد را مشخص کرده است .
علاوه بر شرایط ذکر شده ، تبصره دو این ماده شرط سکونت را برای اعضای شورای شهر و روستا در نظر گرفته است . این موضوع به این دلیل است که اعضای شورا باید از اوضاع حوزه انتخابیه خود و مشکلات و نیاز های آن با خبر باشند که این موضوع به جز از طریق سکونت در آن محل ، مشخص نمی شود . تبصره دو بیان می کند که :
" تبصره 2 -اعضای شوراها باید در محدوده حوزه انتخابیـه خـود سـکونت اختیـار نمایند . تغییر محل سکونت هر یک از اعضای شورا از محدوده حوزه انتخابیه بـه خـارج از آن موجب سلب عضویت خواهد شد . "
این قانون همچنین اعضای هیئت های اجرایی و نظارت انتخابات شورا ها را از داوطلب شدن در همان حوزه منع کرده است . این یک شرط منطقی است که فردی که کاندیدا می شود نمی تواند بر آراء خود نظارت کند که در ماده 27 این طور بیان شده است :
" ماده 27 -اعضای هیات های اجرایی و نظارت انتخابات شوراها از داوطلـب شـدن در حوزه های انتخابیه تحت مسئولیت خود محرومند . "
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط نامزدهای انتخابات شوراها در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط نامزدهای انتخابات شوراها پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- آیا افراد بعد از سن قانونی می توانند نامزد انتخابات شورا شوند ؟
قانون انتخابات شورا حداقل سن کاندیدا ها را بیشتر از سن قانونی قرارداده است که در این مقاله بیان شده است .
2- آیا برای نامزد شدن در انتخابات شورا ها مدرک تحصیلی لازم است ؟
نامزدهای انتخابات شوراها بسته به این که در کدام حوزه کاندیدا شوند ، مدرک تحصیلی متناسب با آن را لازم دارند که در این مقاله به تفکیک بیان شده است .
3- آیا افراد غیر مسلمان می توانند نامزد انتخابات شورا شوند ؟
غیر مسلمانان به شرطی که جزو اقلیت های دینی شناخته شده باشند ، می توانند در انتخابات شوراها کاندیدا شوند که در مقاله به طور کامل بیان شده است .
منبع : شرایط نامزدهای انتخابات شوراهای شهر و روستا