منهول در شبکه فاضلاب مورد استفاده قرار میگیرد. از راه آن میتوان به لولههای فاضلاب دسترسی پیدا کرد. این سیستم ها چند شبکه فاضلاب را به یکدیگر متصل میکنند. فراهم کردن امکان دسترسی به لولههای فاضلاب موجب شده تا تکنسینهای فاضلاب بتوانند لولهها را بررسی کرده و آنها را تعمیر و نگهداری کنند. در شبکه فاضلاب شهری از منهولهای زیادی استفاده شده است. به منهول آدم رو نیز گفته میشود.
این سیستم امکان بررسی و بازرسی شبکه فاضلاب را فراهم میکند. با افزایش جمعیت شهر نشینی شبکه فاضلاب هر روز بیشتر شده است. به همین جهت برای بررسی، تعمیر و مشاهده لولهها در شبکه فاضلاب، استفاده از منهولها یک نیاز ضروری است. علاوه بر این با استفاده از آن امکان تهویه در سامانه نیز فراهم میگردد. افزایش تعداد لولههای فاضلاب، افزایش تعداد منهولهای استفاده شده را به همراه خواهد داشت.
به دربهای فاضلاب در خیابان دقت کردهاید. این دریچههای آهنی را که به دریچه فاضلاب میشناسند، در واقع دریچه منهول هستند. در زیر این دریچه فاضلاب قرار دارد. در صورت بروز مشکل و یا خراب شدن تکنسینها برای تعمیر، درب را باز کرده و از طریق دریچه وارد مجرای فاضلاب گشته و آنها را بررسی و تعمیر میکنند. از همین رو به منهولها آدم رو نیز میگویند.
انواع منهول کدامنند :
آدم رو دریچه، تونل و یا گودالی آدم رو است که برای تعمیر لولههای فاضلاب مورد استفاده قرار میگیرد. این آدم رو میتواند از جنس پلی اتیلن، بتن، فایبرگلاس یا کامپوزیت باشد. علاوه بر استفاده در شبکه فاضلاب برای دسترسی به شبکه برق و یا مخابرات که در زیر زمین قرار داده شدهاند، استفاده میشود.
دریچه منهول آدم رو آجری
منهول بتنی
منهول آدم رو پلی اتیلن
منهول کامپوزیتی یا فایبرگلاس
منهول پیش ساخته
منهول پلی اتیلن
در گذشته برای دسترسی به مسیرهای فاضلاب تنها از منهول آجری و بتنی استفاده میکردند. نوع بتنی منهولی است که در ساخت آن از بتن استفاده شده است. در ساختار نوع آجری از آجر، سیمان و بتن استفاده شده است. این منهول به دلیل مقاومت خیلی پایین در برابر ضربه و احتمال شکنندگی بالا و پوسیدگی و خوردگی در برابر اسید و مواد شیمیایی کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
در منهول پیش ساخته از بتن پیش ساخته استفاده شده است. نوع فایبرگلاس از یک بشکه منهول و پوشش تشکیل شده است. امروزه یکی از پر استفاده ترین منهول در شبکه فاضلاب، مدل پلی اتیلن آن است. از این منهول برای متصل کردن مسیر ورودی و خروجی زیر زمین فاضلاب به هم، بررسی و دسترسی به لولههای فاضلاب، استفاده از شیر قطع کن در مسیر استفاده میشود. علاوه بر شبکه فاضلاب در شبکه برق، مخابرات و یا شبکه گاز نیز از آنها میتوان استفاده کرد. از جمله فواید های آن در برق و مخابرات کابل کشی و لوله کشی برق، فیبر نوری و ... میباشد.
امروزه منهول پلی اتیلن جایگزین بهتری برای نوع بتنی و آجری است. زیرا فواید آن نسبت به این دو بیشتر است. منهول پلی اتیلن با سرعت بالایی اجرا میشود، طول عمر آن زیاد است. علاوه بر این قیمت پلی اتیلن نسبت به منهول بتنی مناسبتر و مقرون به صرفهتر است.
منهول پلی اتیلن به دو دسته تک جداره و دو جداره تقسیم میشود. پلی اتیلن تک جداره و دوجداره در جنس بدنه با یکدیگر متفاوت هستند. پلی اتیلن دوجداره از لحاظ جنس بدنه و آب بندی نسبت به تک جداره عملکرد بهتری دارد.
منهول پلی اتیلن تک جداره از پلی اتیلن گرید 3840 ساخته میشود. این سازه سازگار با محیط زیست و قابل بازیافت است. معمولا دارای چگالی بالایی است که علت آن فشردگی بالای زنجیره پلیمری است. فشردگی زنجیره پلیمری علاوه بر افزایش مقاومت مکانیکی، مقاومت آن را در برابر مواد شیمیایی و تنشهای محیطی افزایش میدهد.از همین رو این منهول در برابر اشعه uv مقاوم است.
پلی اتیلن مادهای بدون رنگ است. میتوان برای رنگ کردن به آن رنگدانه اضافه کرد. رنگ منهول میتواند به هر رنگی باشد ولی این رنگ باید در سرتاسر سطح آن یکسان و یکنواخت باشد. سطح داخلی و خارجی منهول یکنواخت، تمیز و عاری از هر گونه عیب و نقص می باشد. برای آب بندی قطعات مختلف نیز از نوار آب بندی از جنس E.P.D.M و PVC استفاده می شود.
بدنه منهول تک جداره باید به گونهای ساخته شود که بتواند فشار وارده از خاکهای اطراف و فشار وارد شده از سطح که به صورت عمودی بر بدنه وارد میشود را تحمل کند. از همین رو پرکنندههای به کار رفته در اطراف منهول به صورت ترتیبی تهیه و اجرا میشوند. این امر موجب میشود که مقاومت، دوام و پایداری آدم رو تا سالیان سال حفظ شود. برای متصل کردن لولههای تک جداره یا دوجداره میبایست محل دقیق اتصال لوله به منهول را پیدا کنیم. برای این منظور ابتدا باید ارتفاع لوله و فاصله لوله از کف منهول مشخص شود. سپس در دیوارههای آدم رو پلی اتیلن سوراخی با قطر یک سانتی متر ایجاد میشود. پس از اتصال لوله، برای آب بندی منهول پلی اتیلن میبایست از واشر آب بندی تک جداره و یا کویلر لوله دوجداره استفاده شود.
منهول پلی اتیلن مناسبترین و بهترین منهول نسبت به منهول بتنی است که کارایی بالایی نیز دارد. در کشورهای پیشرفته منهولهای مورد استفاده در مصارف عمرانی و شبکه فاضلاب از جنس پلی اتیلن هستند. اما در کشورهای در حال توسعه مانند ایران همچنان استفاده از منهول بتنی در صدر قرار دارد.
منهول پلی اتیلن مزایا و ویژگیهای منحصر به فردی به نسب بتن دارد که سبب متفاوت بودن آن در مقایسه با موارد مشابه شده است. از جمله این فواید و ویژگیها میتوان به وزن پایین، انعطاف پذیری بالا، استحکام بالا و ... اشاره کرد. این سیستم به صورت پیش ساخته در کارخانه تولید شده و سپس به محل اجرا منتقل میشود. وزن پایین آن سبب شده تا در انتقال و جا به جایی آن محدودیتی وجود نداشته باشد.
پلی اتیلن در مقایسه با بتن وزن پایینتری دارد. اما این وزن سبک نه تنها از استحکام آن نکاسته است بلکه منهول پلی اتیلن در کنار وزن پایین از استحکام بالایی برخوردار است. علاوه بر حمل آسان، نصب آن نیز به راحتی انجام میشود. وزن پایین منهول منجر شده تا با دشواریهایی که در هنگام نصب بتن با آن مواجه هستید رو به رو نشوید.