تمرکز به معنای توجه و دقت فکر در هنگام انجام کاری است، به گونه ای که به غیر از آن کار هیچ فعالیت دیگری بر روی ذهن و توجه فرد تاثیر نداشته باشد. یکی از مهم ترین عوامل در از بین بردن تمرکز، اضطراب است. طبق تحقیقات انجام شده بیشتر کسانی که استرس و اضطراب دارند، در کار خود از تمرکز کافی برخوردار نخواهند بود، تمرکز عامل اصلی یادگیری خواهد بود و قبل از شروع و هنگام یادگیری، داشتن تمرکز الزامی است.
تمرکز روشی مهم برای پرورش ذهن است، زیرا به کمک آن فکر و اندیشه ی فرد عملکرد خوبی خواهد داشت و به حالت ذهنی آرام و آسوده تری دست پیدا خواهد کرد. در زمان تمرکز، افراد زندگی و سایر موضوعات را بهتر می شناسند و بهتر درک می کنند، به کمک تمرکز می توانیم حالت های ذهنی مفیدی را کسب کنیم.
چرا تمرکز ذهن بسیار مهم است؟
توانایی تمرکز ما برای انجام یک کار و تلاش مستقیم ذهنی برای به ثمر رساندن آن باعث یادگیری بهتر، دستیابی به اهداف بیشتر و موفقیت در حوزه های مختلف زندگی می شود. ما چه در حال تلاش برای تکمیل گزارشی در محل کار خود باشیم و یا چه در یک دوی ماراتون شرکت کرده باشیم، عامل تمرکز می تواند نقش تعیین کننده ای در موفقیت یا شکست ما داشته باشد. البته درست است که تمرکز قابل بهبود و افزیش است، اما لزوما به این معنا نیست که این مساله سریع و آسان به دست آید. دستیابی به این امر مستلزم تلاش فراوان و البته تغییراتی در عادات روزانه ی ما می باشد.
7 روش مفید برای تقویت تمرکز ذهن کدام است؟
متمرکز ماندن روی یک کار در حالی که اطراف ما پر از عواملی است که موجب عدم تمرکز مان می شود امری بسیار چالش برانگیز است. در حالی که به واسطه ی وجود اینترنت تنها با یک کلیک ساده به جهان اطراف خود متصل می شویم، عدم تمرکز امری بسیار ساده است، کافی است سری به فیس بوک یا بازی های کامپیوتری خود بزنیم تا حواس پرتی کار خودش را بکند. خوشبختانه تمرکز همانند عضله عمل می کند، هر چه بیشتر برای ساخت آن کار کنیم، قوی تر می شود.
در ادامه به 7 روش مهم برای تقویت تمرکز ذهن می پردازیم.
قرص هایی که آدم را باهوش و با انگیزه می کند + معرفی قرص برای افزایش هوش و تمرکز
1. کار را با ارزیابی قدرت تمرکز شروع کنیم.
ممکن است قبل از شروع تلاش، بخواهیم قدرت تمرکز فعلی خود را بسنجیم، پس بهتر است جملات زیر را بخواهنیم و آن هایی که به نظر ما بهترین توصیف برای شخصیت ما است را انتخاب کنیم.
اغلب زمانی که نیاز به تمرکز بر روی پروژه ی مهمی دارم، حواسم پرت شده و در خیال و رویا غرق می شوم.
برای من سخت است که حواسم را جمع کنم.
اغلب زمانی که در حال انجام کاری هستم تغییر مسیر داده و مجبور به بازگشت و شروع مجدد می شوم.
من اغلب تمایل دارم وظایفم را در ساعاتی از روز انجام دهم که تمرکزم بیشتر است.
من معمولا اهداف و وظایفم را به بخش های کوچک تر تقسیم کرده تا کنترل بیشتری بر روی آن ها داشته باشم.
اگر ذهنم سرگردان باشد استراحت کوتاهی می کنم و مجددا به انجام کارهایم می پردازم.
در صورتی که 3 جمله ی اول بیشتر به سبک ما نزدیک بود پس ما نیازمند کار و تمرین بیشتری برای افزایش قدرت تمرکز خود هستیم و اگر سه جمله ی دوم برای ما ملموس تر بود، مهارت تمرکز ما نسبتا خوب است، اما مطمعن باشیم که می توانیم با تمریناتی که برای خود در نظر گرفته ایم، مهارت بیشتری کسب کنیم.
2. حذف عواملی که باعث ایجاد حواس پرتی می شود.
عوامل حواس پرتی همه جا وجود دارند و تاثیرات فراوانی بر زندگی ما می گذارند، اما اکثر انسان ها این تاثیرات را نادیده می گیرند. از صدای موزیکی که در حال پخش است تا همکاری که به صورت ناخود آگاه وارد اتاق ما می شود می توانند عامل حواس پرتی بوده و تمرکز ما را بر هم بزنند، اگر چه حذف بعضی از این منابع به سادگی خاموش کردن رادیو و یا تلویزیون است، اما بعضی از انواع آن همانند به سکوت فرا خواندن همکار، همسر، فرزند و یا هم اتاقی امری بسیار پیچیده خواهد بود.
یکی از راه های مقابله با این عوامل، اختصاص زمان یا مکانی خاص و خلوت برای خود و درخواست تنها ماندن برای مدت زمانی محدود است. کتابخانه، یک اتاق خصوصی در خانه و یا حتی یک کافی شاپ خلوت می تواند مکان های مناسبی برای این امر باشد.
البته همیشه عوامل، پرت کننده ی حواس بیرونی نیستند. کنترل سر و صدا و موانع موجود در محیط بیرون، اغلب ساده تر از کنترل عوامل مزاحم درونی است که تمرکز ما را به هم می زنند. خستگی، نگرانی، نبود انگیزه، اضطراب و سایر اختلالات درونی را به ندرت می توان نادیده گرفت. برای حذف و به حداقل رساندن این عوامل درونی قبل از انجام کارهای مهم به خوبی استراحت کنیم و یا از تصاویر، جملات مثبت و انگیزه بخش برای حذف نگرانی و اضطراب استفاده کنیم.
3. تمرکز خود را در هر لحظه بر روی یک مساله بگذاریم.
در حالی که انجام دادن چند کار در آن واحد به ظاهر منجر به سرعت عمل ما می شود، اما در اصل این طور نخواهد بود. انجام یک باره ی چند کار باعث کاهش بهره وری شده و تمرکز ما بر جزئیات مهم را کاهش می دهد. دلیل این امر چیست؟
قدرت تمرکز خود را همانند یک نقطه ی کانونی در نظر بگیریم. اگر نوری را بر مرکز این نقطه ی کانونی بتابانیم، می توانیم جزییات موجود در یک اتاق را به روشنی و وضوح ببینیم، اما اگر همان نور را بر کل یک اتاق متمرکز کنیم، ممکن است تنها خطوط کمرنگ سایه مانندی رویت شود. تمرکز خود را از روی چند کار برداریم و تنها بر یک کار معطوف کنیم.
4. برای تقویت تمرکز ذهن در لحظه ی حال زندگی کنیم.
تمرکز داشتن در حالی که ناراحت گذشته، نگران آینده و یا به هر دلیلی از زمان حال غافل هستیم، سخت می باشد. همه ی ما در مورد اهمیت زندگی در لحظه ی حال شنیده ایم. بودن در لحظه ی حال به معنای حذف عواملی است که موجب حواس پرتی ما می شود خواه این عوامل فیزیکی باشد، همانند تلفن همراه، خواه ذهنی همانند استرس. بودن در لحظه ی حال باعث تمرکز بیشتر، تفکر سریع تر و توجه بیشتر به جزییات مهم زندگی می شود. حتما زندگی در لحظه ی حال را تمرین کنیم. ممکن است این تمرین مدت زمانی طول بکشد، اما حتما به امتحانش می ارزد. ما قادر به تغییر گذشته نیستیم و آینده هنوز اتفاق نیفتاده، اما عملکرد امروز ما می تواند از تکرار اشتباهات گذشته جلوگیری و مسیر هموارتری به سوی آینده برای ما باز کند.
5. تقویت تمرکز ذهن از طریق ذهن آگاهی
ذهن آگاهی یک موضوع مهم است. علی رقم این که سال ها است انسان ها تمرینات مدیتیشن و تمرکز را انجام می دهند، اما تاثیر قابل توجهی که این تمرینات بر ذهن انسان بر جا می گذارند به تازگی کشف شده است. در یک مطالعه ی انجام شده، محققان از چند نیروی انسانی خواستند هر روز به مدت 20 دقیقه به انجام کارهایی همانند پاسخ دادن به تماس های تلفنی، برنامه ریزی جلسات، نوشتن یادداشت، ارسال ایمیل و پیام های متنی بپردازند. همچنین از تعدادی از این افراد خواستند همزمان در یک دوره ی 8 جلسه ای مراقبه ی ذهنی شرکت کنند. نتایج نشان داده کسانی که تمرینات مراقبه ی ذهنی را انجام داده بودند، پیشرفت شایان توجهی در حوزه ی تمرکز ذهنی پیدا کرده اند. اعضای شرکت کننده در دوره ی مدیتیشن مدت زمان بیشتری را بر روی یک کار تمرکز می کردند، کمتر از این شاخه به آن شاخه می پریدند و کارکرد بهتری نسبت به بقیه ی گروه ها داشتند. تمرین تمرکز ذهن می تواند علاوه بر مراقبه، تمرینات ساده ای همانند تنفس عمیق را در بر گیرد. کار خود را با کشیدن چند نفس عمیق و با تمرکز بر روی هر نفس شروع کنیم. هنگامی که احساس کردیم تمرکز ما در حال از دست رفتن است، به راحتی و آرامش تنفس خود را احساس کنیم. اگر چه به نظر کار بسیار ساده ای است، اما با تمرین متوجه می شویم که این کار از چیزی که فکرش را می کردیم سخت تر خواهد بود. خوشبختانه این تمرین طوری است که می توانیم هر لحظه و هر کجا انجامش دهیم و در نهایت با تمرین بیشتر، از شر افکار مزاحم خلاص شده و تمرکز خود را باز یابیم.
6. استراحت کوتاهی کنیم.
آیا تا به حال تمرکز خود را برای مدت زمان طولانی بر انجام کاری گذاشته ایم؟حتما خواهیم دید که پس از مدتی حواس ما پرت می شود و بازگشت مجدد به کار کمی سخت شده و در نتیجه عملکرد ما رو به تضعیف می رود. در گذشته علم روانشناسی این مساله را به از بین رفتن مرکز تمرکز در ذهن نسبت می داد، اما بعضی از روانشناسان گرایش مغز به نادیده گرفتن محرکات ثابت و بدون تغییر را دلیل این امر می دانند. محققان دریافتند که یک استراحت کوتاه در میانه ی کارها می تواند تمرکز ما را به طرز چشمگیری بهبود بخشد، بنابراین زمانی که در حال انجام یک کار طولانی مدت همانند مطالعه برای امتحان هستیم، حتما یک استراحت کوتاه ذهنی به خود بدهیم و توجه خود را برای لحظاتی به چیزی غیر از کار معطوف کنیم.
7. تمرین برای تمرکز ذهن را ادامه دار کنیم.
تمرکز ذهنی چیزی نیست که یک شبه ایجاد شود. حتی ورزشکاران حرفه ای هم نیازمند انجام تمرینات فراوان برای افزایش قدرت تمرکز خود هستند. یکی از اولین گام های تشخیص افزایش تمرکز، تاثیرات خوبی است که این امر بر زندگی ما بر جای می گذارد. با ایجاد تمرکز ذهنی قادر به انجام کارهای بیشتر و پرداختن به مسائل مهم تر در زندگی خود هستیم و آن جا است که لحظات، ارزش فوق العاده ای برای ما پیدا می کنند. تمرکز می تواند موفقیت، شادی و رضایت را برای ما به ارمغان بیاورد.
بازی‌هایی برای افزایش تمرکز ذهن
هر انسانی برای رشد ذهنی و اجتماعی خود نیاز به تفکر دارد و بازی خمیر مایه یک تفکر است. بازی کردن راهی است که به کمک آن می توانیم امور را بهتر بشناسیم و واقعیت‌ها راحت تر کشف کنیم. بعضی از بازی‌ها هستند که باعث تقویت افزایش قدرت تمرکز ذهن می‌شوند. در ادامه می خواهیم با چند نمونه از بازی های افزایش تمرکز ذهن آشنا شویم.
شطرنج
بازی شطرنج علاوه بر این که باعث افزایش توجه، دقت و تمرکز می‌شود، هوش هیجانی را هم تقویت می‌کند و به ما می‌آموزد که چگونه تصمیم‌های لحظه‌ای بگیریم و مهم تر این که با توجه به تغییر شرایط بتوانیم واکنش‌های سریع، صحیح و عاقلانه از خود نشان دهیم.
بازی دوز
دوزبازی یکی از بازی‌هایی است که از قدیم آن را انجام می‌دادند. این بازی در افزایش تمرکز نقش مهمی دارد. برای انجام این بازی می‌توانیم یک مربع رسم کنیم و قطر‌ها را بکشیم و وسط ضلع ها را به هم وصل کنیم و برای هر بازیکن سه مهره تهیه شود.
البته می‌توانیم مربع‌های دیگر نیز به آن اضافه کنیم و نه مهره برای هر بازیکن در نظر بگیریم، هدف از این بازی این است که بازیکن سه مهره خود را روی یک خط ردیف کند و مانع پیروزی رقیب خود شود. این بازی قدرت فکر کردن و تمرکز برای تصمیم‌گیری را بالا می‌برد.
بازی‌های چیدنی
بازی‌های چیدنی، همانند لگو یا برج هیجان از بازی‌هایی هستند که باعث افزایش تمرکز ما می‌شود. در این نوع بازی‌ها بازیکنان باید از خلاقیت و تمرکز خود برای تکمیل یک پازل یا ساخت یک سازه استفاده کنند.
روبیک و سودوکو
بازی روبیک گیرنده‌های مغز را فعال می‌کند. این بازی‌های هدفمند باعث افزایش توجه، دقت و تمرکز می شوند.