تاملی بر زندگی شیخ بهایی

شیخ بهایی در 8 اسفند 925 خورشیدی چشم به جهان گشود
شیخ بهایی در 8 اسفند 925 خورشیدی چشم به جهان گشود

روز 3 اردیبهشت، روز بزرگداشت شیخ بهایی نام گزاری شده است، این دانشمند بزرگ در دوران صفویه زندگی می کرده است او در دوران کودکی به همراه پدرش به قزوین آمدند و از همان زمان به شاگردی پدرش و دیگر علما پرداخت. بهاءالدین محمد بن حسین عاملی یکی از بهترین نمایندگان معارف ایران در قرن دهم و یازدهم بود.

شخصیت این عالم بزرگوار طوری بوده است که از فخر فروشی بسیار تنفر می ورزید.

این شخصیت بزرگ شاگردانی را تربیت نمود که هر کدام به نوبه خود تاثیری شگرف در جهان آفریدند از ملاصدرای شیرازیی گرفته تا حنیفی کاشانی.

دو اثر علمی ادبی شیخ بهایی به نام های شیر و شکر و نان حلوا و همچنان آثار علمی او مانند کشکول، جامعه عباسی به همراه 88 کتب و رساله از اثراتی هستند که دائما اهل علم و ادب به آنها نیازمند می شوند.

شیخ بهایی اثرات به خصوصی را به صورت نثر از خود به جا گذاشته است و بیشتر اشعار او به صورت غزلیات، رباعیات و مثنویات نیز می باشد.

دیوان شیخ بهایی
دیوان شیخ بهایی

اشعار شیخ بهایی میل بسیار زیادی به عرفان و زهد دارد، همچنین این شاعر بزرگ در اشعار عربی نیز تبحر خاصی داشت و دوبیتی های او به زبان عربی شهرت و زبان زد عام است، مهمترین اثر او در نحو معروف به صمدیه نیز می باشد که به نام برادرش عبدالصمد نامگذاری شده است.

طبق شیوه ی نگارشی که شیخ بهایی داشته است می توان این را دریافت که وی مهارت زیادی در بیان معما در مطالب داشته است که در رسائل پنجگانه الاثنا عشرّیه به خوبی می توان این را مشاهده کرد.

آثار بهایی که عاری از هرگونه مطالب هجو است بسیار مورد توجه دانشمندان پس از او قرار گرفته است.

از برجسته ترین آثار چاپ شده ی بهایی مشرق الشمسین و اکسیرالسعادتین نیز می باشد که تنها از آن باب طهارت نگاشته شده است و بهایی در آن از حدود 400 حدیث صحیح و حسن بهره برده.

همچنین وی به زبان ترکی تسلط کافی داشت و نزد ایرانیان به مهارت در ریاضیات، مهندسی و معماری نیز معروف بوده است و هنوز هم به همین شکل است.

از هنرهای او در معماری می توان به معماری مسجد امام اصفهان اشاره کرد و همچنین شاخص تعین شب و روز (صفحه آفتابی) نیز در مغرب مسجد امام وجود دارد که ساخت آن را به وی اختصاص داده اند.

مسجد امام اصفهان (مسجد شاه قدیم)
مسجد امام اصفهان (مسجد شاه قدیم)

از اثرات مهندسی او می توان به تقسیم آب رودخانه زاینده رود به محلات اصفهان و قرای مجاور رود اشاره کرد.

اثر معروف دیگر او که زبان زد عده ی زیادی از مردم است ساختمان گلخن گرمابه ای می باشد که به عقیده برخی ساختمان این گلخن به گونه ای طراحی شده است که با یک شمع گرم می شود که هم اکنون متاسفانه خراب شده است بنا به دلایلی فنی که خود شیخ بهایی متذکر شده بود و هنوز که هنوز است نتوانسته اند آن را بازسازی کنند.

طراحی منار جنبان اصفهان را هم همچنین به شیخ بهایی نسبت داده اند.

شیخ بهایی در سال 991 هـ.ق به قصد سفر به حج به کشور ها و سرزمین های اسلامی زیادی قدم نهاد و که از جمله آنها می توان به کشور های عراق و مصر اشاره کرد و پس از 4 سال به ایران بازگشت.

گفته می شود که مرگ این عارف بزرگ در هشتاد و هفتمین سال زندگیش به وقوع پیوسته یعنی سال 1030 و 1031 که محل مرگ وی اصفهان بوده است که پیکر مطهر او را به خراسان نزد هشتمین مولا و امام مسلمانان علی ابن موسی ارضا (ع) بردند و در جوار ایشان به خاک سپردند.

مرقد شیخ بهایی واقع در جوار امام رضا (ع)
مرقد شیخ بهایی واقع در جوار امام رضا (ع)

در زیر یکی از اشعار شیخ بهایی در مورد وطن را می خوانید:

این وطن مصر و عراق و شام نیست

این وطن شهری است کو را نام نیست

زانکه از دنیاست این اوطان تمام

مدح دنیا کی کند خیر الانام

ای خوش آن کو یابد از توفیق بهر

کآورد رو سوی آن بی نام شهر

تو در این اوطان غریبی ای پسر

خو به غربت کرده ای ، خاکت به سر

آنقدر در شهر تن ، مانده ای اسیر

کان وطن یکباره رفتت از ضمیر

رو بتاب از جسم و جان را شاد کن

موطن اصلی خود را یاد کن

زین جهان تا آن جهان بسیار نیست

در میان جز یک نفس در کار نیست

تا به چندان شاهباز پر فتوح

باز مانی دور از اقلیم روح


کپی فقط با ذکر لینک مقاله امکان پذیر است.