شاید تا به حال شده باشد که دوست داشته باشید وسایل را به صورت قرینه در یک مکان قرار دهید و یا این که دوست داشته باشید در هنگام راه رفتن پای شما روی خط موزاییک ها نرود، این ها خود یک نوع رفتار وسواسی به شمار می آید که البته نوع حاد آن نمی باشد.
در این مقاله سعی بر این شده است تا شما را با انواع مختلف وسواس آشنا کرده و علائمی که نشان دهنده ابتلای افراد به این بیماری هستند نیز بیان خواهیم نمود، همچنین راهکارهایی را برای جلوگیری از نوع بیمار گونه این مشکل روانشناختی ارائه نماییم.
وسواس چیست
وسواس به معنی نوعی از تفکر ها و تصاویری هستند که به طور مرتب در ذهن فرد تکرار می شود و معمولاً خارج از کنترل شخص است و بدون میل باطنی فرد به ذهن وی می آید، ما معمولاً و به طور روزمره کلمه وسواس را زیاد مورد استفاده قرار می دهیم، اما به طور کلی به معنی "اهمیت دادن" استفاده می شود. مثلاً فردی که می گوید من روی تربیت فرزندان خود وسواس دارم یعنی اینکه اهمیت زیادی برای تربیت فرزندان دختر و پسر خود قائل است و در تعریف افراد دارای این بیماری قرار نمی گیرد.
وسواس یک اختلال ذهنی- عملی می باشد، این اختلال روانشناختی ممکن است در هر سن و سالی به وجود بیاید. این اختلال هنگامی به وجود می آید که فرد در یک سری تفکرات و رفتار های وسواسی دچار می شود. معمولاً بیشتر افراد در زندگی خود برخی افکار یا رفتار های مشابه افراد مبتلا به این اختلال را تجربه می کنند اما به این معنی نمی باشد که همه ی ما اختلال روانشناختی وسواس را داریم. هنگامی که تفکرات وسواس گونه به اعمال تبدیل شوند، ممکن است این رفتار ها برای خود افراد و همچنین اطرافیان ایشان آزار دهنده باشد و به همین علت برای رفع این بیماری باید تلاش نمود.
حتما بخوانید: اختلال ناخن جویدن
انواع وسواس چیست
همان طور که بیان کردیم وسواس یک نوع اختلال ذهنی- عملی است و هنگامی شکل می گیرد که تفکرات تبدیل به اعمال وسواسی می شود. انواع وسواس وجود دارد که بخشی از آن شامل موارد زیر می شود:
وسواس های فکری شامل:
آلوده بودن و یا نجس و پاک بودن
نگرانی درباره از دست دادن کنترل خود و آسیب زدن به دیگران یا توهین کردن به دیگران و دزدیدن وسایل
آسیب زدن به دیگران مثل مسئول بودن در برابر اتفاقات بدی که برای دیگران رخ می دهد و یا اینکه از روی بی احتیاطی به کسی صدمه بزند.
کمال گرایی مانند متقارن قرار دادن اشیا یا عدم اطمینان برای تصمیم گیری درباره نگه داشتن یک شی یا نگه نداشتن آن
وسواس های جنسی درباره تصاویر ممنوعه، تخیلات جنسی درباره دیگران، تصاویر جنسی نزدیکان و کودکان، افکار آزار دهنده درباره رفتار جنسی خشونت آمیز
وسواس های مذهبی درباره زیر سوال بردن خدا و یا نگرانی درباره درست یا غلط بودن امور اخلاقی
انواع دیگر اختلال مانند افکاری درباره خوش شانس بودن و یا بد شانس بودن یا تصور اینکه اعداد و رنگ های خاصی برای فرد شانس می آورد.
وسواس های عملی که نوع دوم از این بیماری می باشند مانند:
وسواس نظافت یا شستشو مانند شستن بیش از اندازه دست ها و نظافت بیش از حد وسایل منزل یا مکان های دیگر
چک کردن، مانند چک کردن چند باره خاموش بودن اجاق گاز و یا انجام آزمایش های پزشکی به صورت مکرر
تکرار کردن، مانند چند بار یک متن را خواندن و یا ضربات تکراری با انگشت
اجبار های ذهنی، مانند فکر کردن چند باره به یک موضوع خاص، شمارش در هنگام انجام دادن یک کار خاص مانند شمردن پله های ساختمان که به آن ها وسواس جبری می گویند.
اجبار های دیگر، مانند این که همیشه از دیگران بپرسد فلان کار را درست انجام دادم یا نه و یا کاری را به دلیل ترس از اشتباه انجام دادن آن انجام ندهد.
حتما بخوانید: استرس کرونا
علت وسواس چیست
وسواس در کودکان نیز بوده و به نوعی بیماری تردید است یعنی فردی که دچار این اختلال می شود همواره بین دو عامل انجام دادن یک کار و انجام ندادن آن تردید دارد، به طور مثال یک شخص تردید دارد ظرفی که شسته شده است تمیز شده است یا نه، به همین علت آن را دوباره می شوید و دوباره این تردید تکرار می شود و معمولاً تا هنگامی که تردید به یقین تبدیل نشود این کار ادامه می یابد.
این تردید امکان دارد برای هر کسی اتفاق بیفتد، ممکن است افراد به اینکه یک بیماری دارند و یا اینکه امکان دارد در آینده کار خطایی از ایشان سر بزند و یا موارد دیگری از این دست تردید داشته باشند، البته این تردید ها معمولا به صورت ناخودآگاه است و در کنترل خود شخص نمی باشد.
به همین علت است که بیمار مجبور است همه چیز را دوباره چک کرده و یا از دیگران درباره آن سوال نماید. از دیگر عوامل این بیماری حس گناه است ما می توانیم به راحتی درباره هر چیزی به یک بیمار که دچار وسواس شده است احساس گناه بدهیم، دلیل این عامل نیز گناه نا هشیار نام دارد. تا هنگامی که نتوانیم حس گناه نا هشیار را در بیمار از بین ببریم نمی توانیم این بیماری را به طور کامل از وجود فرد بیرون کنیم.
حتما بخوانید: ناخن جویدن کودکان
علائم وسواس چیست
این اختلال فکری- عملی دارای ویژگی ها و علامت های خاصی است که فقط در صورت داشتن این علامت ها فرد را مبتلا به وسواس می دانیم این علایم عبارتند از:
1افکار و تصاویری که همواره در ذهن فرد تکرار می شود مثل اینکه نکند این کاری که انجام می دهم باعث آسیب دیدن کسی شود یا نکند ظرفی که شسته ام هنوز تمیز نشده باشد.
2این تصورات باید به صورت غیر منطقی باشد به طور مثال شخصی که در خیابان در حین عبور از پل عابر پیاده باشد تصور کند که با خودرویی برخورد می کند، در صورتی که این امر کاملا غیر منطقی به نظر می رسد.
3شدت و میزان این تفکرات بسیار بالا باشد به صورتی که زندگی فرد مختل شده و باعث شود که فرد و اطرافیان وی دچار مشکلاتی شوند. به طور مثال اگر شما پس از رفتن به بیرون از خانه و در هنگام برگشت دست های خود را بشویید و ضد عفونی کنید این کار وسواس محسوب نمی شود.
اما اگر پس از این که از بیرون به داخل منزل آمدید دست های خود را ضد عفونی کردید ولی پس از چند دقیقه دوباره آن را تکرار کرده و همین روند را تا چندین بار انجام داده اید این کار نشانه ای از بروز وسواس در شما می باشد.
حتما بخوانید: انواع اختلالات اضطراب
راه های درمان وسواس چیست
شخص می تواند در برابر انجام دادن رفتارهای وسواسی مقاومت کند، اما نمی تواند در مقابل تفکر وسواسی مقابله کند، تفکرات وسواسی به خاطر برخی واکنش های بیوشیمیایی و یا بخش نا هشیار مغز ایجاد می شود و معمولاً واقعی به نظر می آیند و نمی توان با یک رفتار هشیارانه جلوی آنها را گرفت. از جمله راهکارهایی که برای درمان این اختلال ذهنی- عملی می توان در نظر گرفت روش خود درمانی است، در این روش که دارای شش گام مختلف است باید رفتار های زیر را انجام داد:
در گام اول باید محرک ها را شناخت، این محرک ها به طور معمول موقعیت ها یا برخی از تفکرات می باشند.
در گام دوم شخص باید یاد بگیرد که در برابر رفتارهای وسواسی مقاومت کند، مثلا اگر هنگامی که از خانه خارج می شود چند بار در را چک می کند که قفل شده باشد از این به بعد با خود عهد کند که هر بار از خانه خارج می شود فقط یک بار قفل در را باید چک کنم.
در گام سوم تفکرات وسواس را باید به چالش کشید برای این کار اول آن ها را یادداشت کرده و آن ها را به چالش بکشید مثلاً بگویید که از کجا معلوم این تفکر من درست باشد یا اینکه از دیدگاهی مثبت و واقع گرایانه به موقعیت های وسواسی خود نگاه کنید.
در گام چهارم باید از دیگران کمک گرفت، ممکن است در هنگام تنهایی احساس ناتوانی کنید و در اینجا باید حمایت کنندگان قدرتمند از شما حمایت کنند تا احساس آسیب پذیری کمتری داشته باشید.
در گام پنجم باید استرس خود را مدیریت کرد؛ شاید استرس ریشه وسواس نباشد، اما خود می تواند موجب تحریک شدن علایم و یا تشدید آنها شود، بر همین مبنا مدیریت استرس باید جزئی از برنامه شخص برای درمان خود باشد. روش هایی همچون مدیتیشن، تنفس عمیق و یوگا می توانند در راستای کنترل کردن استرس و مدیریت تفکرات وسواسی به فرد کمک کنند.
در گام آخر باید سبک زندگی خود را تغییر داد، یک سبک زندگی سالم و متعادل نقش موثری در کنار آمدن با رفتار ها، ترس ها و نگرانی ها دارد. ورزش کردن یک درمان اضطراب به طور طبیعی است، همچنین خواب کافی باعث کاهش نگرانی ها می شود. عدم استفاده از الکل و نیکوتین نیز می تواند باعث کاهش اضطراب و نگرانی ها و در نهایت کمتر کردن وسواس شخص شود.
در ادامه بخوانید: یوگا چیست
سوالات متداول
1- ✔️ وسواس چیست؟
✔️ وسواس نوعی رفتار است که به صورت اختلال در برخی افراد ظاهر می شود که در متن مقاله توضیحات کامل آن ارائه شده است.
2- ✔️ انواع وسواس چیست؟
✔️ وسواس یک نوع اختلال ذهنی عملی است و انواع مختلفی که در دو دسته قرار می گیرند و در متن مقاله مطرح شده اند.
3- ✔️ علت وسواس چیست؟
✔️ مجموعه ای از عوامل علت وسواس بوده و ترکیبی از آن ها بسته به تفاوت ها فردی در یک نفر ظاهر می شود که در متن مقاله شرح داده شده است.
منبع : وسواس چیست