شاید تا به حال واژه کهن الگو Archetypes را شنیده باشید، این واژه را نخستین بار کارل یونگ به کار برده و نظریه ای در حوزه شخصیت ارائه داده است. یونگ به دلیل علاقه شدید به ناخودآگاه از طرفداران اولیه فروید بوده و جزو انجمن روانکاوان وین بود. اما به مرور یونگ مسیر خود را جدا کرده و نظریه های خود را از جمله ناهشیار جمعی و کهن الگو ها را ارائه داد.
نظریه کهن الگو ها یا آرکتایپ ها امروزه در رشته های مختلف از جمله روانشناسی، علوم اجتماعی و یا حتی سینما استفاده می شود و بحث های زیادی در این مورد ارائه شده است. در این مقاله با ما همراه باشید تا در مورد کهن الگو ها اطلاعاتی ارائه دهیم.
کهن الگو چیست
کهن الکو ها یا آرکتایپ ها تصورات باستانی بوده که از ناهشیار جمعی حاصل می شوند، ناهشیار جمعی طبق نظریه یونگ بخشی از اطلاعات ناهشیار بوده که نسل به نسل به طور پتانسیل روانی منتقل شده است. محتوای این ناهشیار جمعی در همه افراد با فرهنگ ها و آداب و رسوم مختلف یکسان است. یونگ دریافت که این نماد ها حتی در بیمارانی که از اساطیر باستانی چیزی نمی دانند، وجود دارد.
بنابراین کهن الگو نیز در همه افراد عمومیت داشته و در شکل گیری شخصیت انسان دخیل است. بنابراین پتانسیل کهن الگو ها در همه افراد هست اما زمانی که تجربیات فرد با این تصور ابتدایی مطابقت پیدا می کند، کهن الگو فعال می شود.
کهن الگو ها به طور مستقیم فعال نبوده و از طریق رویا، خیاب پردازی و یا هذیان نمایان می شوند. در درمان کهن الگویی، درمان بر اساس کشف تصاویر مختلف در ذهن است و نه بر اساس توضیحات. کهن الکو های مختلفی وجود دارد اما معروف ترین آن ها شامل: سایه، پرسونا، آنیما، آنیموس، مادربزرگ، پیر فرزانه، قهرمان و خود است که در ادامه شرح داده شده اند.
حتما بخوانید: اختلالات شخصیت
انواع کهن الگو ها
همانطور که ذکر شد، کهن الگو های بسیاری در ناهشیار جمعی افراد وجود داشته که نیاز به کشف و بررسی دارند اما مهم ترین آن ها شامل موارد زیر است.
سایه
کهن الگوی سایه ها در واقع بخش تاریک وجود هر فرد بوده که تمایل به پنهان کردنش داشته و علاقه ای به آن ها ندارد. در واقع بخشی از شخصیت افراد بوده که هم خلق کننده و هم از بین برنده است. یونگ معتقد بود برای خودشناسی و خودشکوفایی نیاز به شناخت سایه ها و پذیرش آن ها را داریم. طبق نظریه سایه یونگ زمانی که فرد بر روی یک ویژگی منفی دیگران مانند حسادت تمرکز زیادی کرده و آن را نفی می کند، در واقع این ویژگی را در خود می بیند.
پرسونا
آرکتایپ پرسونا بخشی از شخصیت افراد بوده که به دنیا و اطرافیان نشان می دهند، در واقع ماسک و نقابی است که افراد بر روی چهره خود زده و خود را ان گونه عرضه می کنند، برای مثال فرد با وجود اعتماد به نفس پایین، خود را با اعتماد به نفس جلوه می کند.
آنیما
یونگ مثل فروید معتقد بود که افراد از لحاظ روانشناختی دوجنسیتی بوده و هر دو جنبه مردانه و زنانه را در خود دارند. ولی در هر مرد یا زنی این جنبه میزان متفاوتی دارد. آنیما در واقع جنبه زنانه مردان است که بیانگر خلق و احساسات غیر منطقی می باشد. این بخش از مردان در ناهشیار بوده و معمولا فرد مقاومت شدیدی نسبت به هشیار شدن نسبت به آن دارد. برای شناخت و پذیرش آرکتایپ آنیما در مرد نیاز به شهامت زیادی است.
حتما بخوانید: برونگرایی چیست
آنیموس
کهن الگوی مردانه در زنان است و آنیموس نماد تفکر و استدلال است، بنابراین یونگ اعتقاد داشته که آنیموس مسئول تفکر و عقاید در زنان است. زن نیز باید مانند مردان آنیموس خود را کشف کرده و در پذیرش آن باشد. کشف و پذیرش آنیما و آنیموس از شناخت سایه ها سخت تر است.
کهن الگو چیست
مادربزرگ
یکی از مشتقات آنیما و آنیموس، آرکیتایپ مادربزرگ است. یونگ معتقد بود مفهوم مادر، با احساسات مثبت و منفی در افراد همراه است. زیرا مادر دو نیروی متضاد باروری و تخریب دارد. بخش باروری مادر برای قدرت تولید و نگهداری بوده و مظهر درخت، باغ، بهشت و ... است. اما بخش تخریب برای قدرت تخریب فرزند و یا غفلت از او است و مظهر مادر زمین یا زن بابا و یا عجوز یا همان ساحره است.
پیر فرزانه
کهن الگو پیر فرزانه مظهر و نماد دانش و خرد است، اما این دانش به صورت ناهشیار بوده و فرد دسترسی مستقیم به آن ندارد. پیر فرزانه می تواند فیلسوف عمیقی باشد که به دلیل حکمت و قضاوت درست متمایز است. حکیم معمولاً به عنوان پیر فرزانه یا پیر مردی با آینده نگری بزرگ توصیف می شود که توصیه ها و راهنمایی های اندازه گیری شده ای را برای کمک به قهرمان در جستجوی خود ارائه می دهد و در عین حال اجازه می دهد قهرمان مسیر خود را به سوی سرنوشت انتخاب کند.
قهرمان
آرکتایپ قهرمان معمولا به صورت یک مرد توانمند بوده که توانایی جنگیدن و شکست اهریمن را دارد. این کهن الگو علت جذابیت قهرمان ها در فیلم، تئاتر و کتاب ها برای عموم افراد هستند. این قهرمان ها معمولا به عنوان الگویی برای افراد قرار گرفته تا بتوانند به خود آرمانیشان نزدیک شوند. معمولا این کهن الگو همراه با یک سری ویژگی های خاص است، مانند: تولد غیر معمول، ترک خانواده و زندگی با دیگران، تلاش به دلیل رویداد آسیب زا، دارای سلاح ویژه، قدرت و راهنمای ماوراء طبیعی و سفر یا زخم غیر قابل درمان.
خود
کهن الگوی خود، احساس وحدت در تجربه را ایجاد می کند. از نظر یونگ هدف آخر هر فردی رسیدن به خودشکوفایی است که وی با این آرکتایپ، کهن الگو های دیگر را کنار هم گذاشته و وحدت می بخشد. خود به طور کلی ذهن هشیار و ناهشیار را شامل شده و نیرو های متضاد مثل بخش مردانگی و زنانگی یا خیر و شر را یکپارچه می کند. این تضاد ها معمولا به شکل یانگ و یین که بالاتر عکس آن قرار داده شده است، نشان داده می شوند.
در ادامه بخوانید: درونگرایی چیست
سوالات متداول
1- ✔️ کهن الگو چیست؟
✔️ کهن الکو ها یا آرکتایپ ها تصورات باستانی بوده که از ناهشیار جمعی حاصل می شوند که در متن مقاله شرح داده شده است.
2- ✔️ انواع کهن الگو ها چیست؟
✔️ معروف ترین کهن الگو ها شامل سایه، پرسونا، آنیما، آنیموس، مادربزرگ، پیر فرزانه، قهرمان و خود است که در متن مقاله مطرح شده است.
3- ✔️ کهن الگوی آنیما و آنیموس چیست؟
✔️ یونگ معتقد بود که افراد از لحاظ روانشناختی دوجنسیتی بوده و هر دو جنبه مردانه و زنانه را در خود دارند که در متن مقاله توضیح داده شده است.
منبع : کهن الگو چیست