جان، نفس، روان:
دانی که جز اینجای هست جایش **** روحی که مجرد شده است از اندام
ناصرخسرو
چاک خواهم زدن این دلق ریایی چه کنم **** روح را صحبت ناجنس عذابی است الیم
حافظ
با توجه به بضاعت اندک علمی، شناخت روح برای انسان ممکن نیست: «وَ یَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَ مَاأُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلا قَلِیلا؛ و از تو در باره روح می پرسند بگو: روح از[سنخ] فرمان پروردگار من است و به شما از دانش جز اندکی داده نشده است.»(اسراء، آیه۸۵) علی رغم آن صاحب نظران توصیف هایی کرده اند: برخی روح را همان نفس ناطقه میدانند که مجرد است و برخی ارواح را جسم های لطیف می دانند که در بدن ساری است و بعضی هم گفته اند که روح جوهر فردی است و در قلب می باشد و...
اگرچه در بعضی موارد روح و نفس را به یک معنا گرفته اند؛ ولی آنها دو جوهر متفاوت هستند. روح و نفس هر دو ذاتاً مجرد هستند با این تفاوت که نفس افعال خود را از طریق ابزار مادی انجام می دهد ولی روح به ابزار مادی نیازی ندارد.
هویت واقعی انسان را روح تشکیل می دهد. روح جسم نیست و اوصاف امور جسمانی ـ اعم از زمان، مکان، وزن، حجم، طول، عرض، عمق و جزء ـ را ندارد. اگر هویت واقعی انسان، به جسم مادی او بود با مردن و متلاشی شدن جسم، نابود می شد، در صورتی که آیات قرآن، بر بقای انسان پس از متلاشی شدن جسم تأکید دارد. قرآن مجید در بحث خلقت انسان، پس از طرح مراحل جسمانی آفرینش انسان از خلقتی دیگر صحبت کرده است که اشاره به دمیدن روح در اوست: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنْسَانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ* ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَکِینٍ* ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَکَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ؛ و به یقین انسان را از عصارهای از گِل آفریدیم، سپس او را [به صورت] نطفه ای در جایگاهی استوار قرار دادیم. آنگاه نطفه را به صورت علقه درآوردیم پس آن علقه را[به صورت] مضغه گردانیدیم و آنگاه برای مضغه استخوان هایی ساختیم بعد استخوان ها را با گوشتی پوشانیدیم آنگاه[جنین را در] آفرینشی دیگر پدید آوردیم؛ آفرین باد بر خدا که بهترین آفرینندگان است.»(مومنون، آیات 14ـ۱2) و همچنین آیه: «إِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی خَالِقٌ بَشَرًا مِنْ طِینٍ* فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ؛ آنگاه که پروردگارت به فرشتگان گفت من بشری را از گِل خواهم آفرید، پس چون او را درست کردم و از روح خویش در آن دمیدم سجده کنان برای او[به خاک] بیفتید.»(ص، آیات 72ـ۷1)