افغانستان کشوری غنی از مواد معدنی است که از لحاظ علم زمین شناسی، تنوع زیادی در سنگ‌های آن مشاهده می‌شود. قدمت برخی از سنگ‌های افغانستان به دوره‌ی پروتروزوئیک باز می‌گردد که نشان دهنده قدمت بالای مواد معدنی این کشور است. علم صفحات تکتونیکی حرکت پوسته زمین از گذشته تا به امروز را مرور می‌کند و در افغانستان بررسی‌های انجام شده در زمینه این علم، تاریخچه غنی سنگ‌های منطقه را نشان می‌دهد. با توجه به حرکت پوسته زمین در افغانستان، سنگ‌های معدنی آن در دسته سنگ‌های ماگما، هیدروتورمال، پگماتیک، اسکارن، رسوبی و … جای می‌گیرند و تقریبا انواع سنگ‌ها را می‌توان در این نواحی پیدا کرد.
طبق مطالعات انجام شده ارزش نفت افغانستان ۲۲۲٬۸۹۲٬۳۵۰٬۰۰۰ دلار تخمین زده است و ارزش معادن این کشور به ۹۰۸,۹۴۸٬۰۰۰٬۰۰۰ دلار می‌رسد که نشان دهنده ثروت زیاد منطقه، از لحاظ دارا بودن مواد معدنی است. در کنار دارا بودن معادن ارزشمندی مانند معدن مس، نقره و نمک، افغانستان سنگ‌های تزئینی زیادی نیز دارد. استخراج سنگ‌های تزئینی در این منطقه به هزاران سال پیش باز می‌گردد و معمولا با ارزش‌ترین سنگ‌ها، در بخش شمال شرق و شرق کشور وجود دارند. یاقوت کبود و یاقوت سرخ، زمرد، کوارتز و … از جمله مهم‌ترین سنگ‌های تزئینی افغانستان هستند که توسط مردم محلی از دل معادن استخراج می‌شوند.
معدن مس افغانستان
افغانستان سرشار از منابع متعدد مس است و تخمین زده می‌شود که حجم ذخایر آن به ۶۸۵۰۰ میلیون تن مس می‌رسد. مهم‌ترین معادن مس این کشور عبارتند از:
- معدن مس بلخاب سرپل
- معدن مس لوگر واقع در منطقه گلدره
- معدن مس جیرعلی پنجشیر
- معدن مس تاواخ پنجشیر
- معدن مس خاواک پنجشیر
- معدن مس فرنجل غوربند
- معدن مس کوه چراغانی کابل
- معدن مس دربند کابل
- معدن مس شهدا هرات
- معدن مس گلوغه فراه
- معادن آهن افغانستان
بزرگ‌ترین معادن آهن آسیایی مرکزی، در کشور افغانستان و در ناحیه شمال غربی کابل قرار دارند. این معادن دارای ذخایر زیادی از آهن هستند و می‌توانند تا سال‌های سال، آهن مورد نیاز منطقه را تامین کنند.
- معدن آهن حاجیگگ بامیان
- معدن آهن ده سبز کوه خاک لمبه
- معدن آهن سرخ کوتل هرات
- معدن آهن ارغنداب
- معدن آهن بهارک بدخشان
- معادن آهن دهانه درغوشتک
- معدن آهن لال سرجنگل
- معادن آهن دره پنجشیر
- معدن آهن لولنج غوربند
معادن نمک افغانستان
در کل افغانستان 14 معدن بزرگ نمک وجود دارد و در حال حاضر از 5 معدن آن نمک استخراج می‌شود. معادن ولایت تخار صرفه اقتصادی بهتری برای کشور داشته و سالانه بیش از 75 هزار تن نمک از دل معادن آن استخراج می‌شود. به دلیل کمبود امکانات یا به صرفه نبودن، تعدادی از معادن نمک به شکل اولیه خود باقی مانده‌اند و بیشترین سهم بازار متعلق به ولایت تخار است.
معادن نفت و گاز افغانستان
در سال 1956 برای اولین بار حفاری‌هایی جهت کشف معادن نفت و گاز صورت گرفت و در سال 1959 میدان نفتی بزرگی در منطقه ولایت سرپل پیدا کردند. تا سال 1966 پنجاه چاه نفتی در این منطقه کشف شد که بیشتر آن‌ها در منطقه شمال غربی افغانستان قرار داشتند. با وجود ۱۰۰ حوضه بزرگ نفت و گاز در این کشور، جز ثروت‌مندترین کشورها در زمینه دارای بودن ذخایر نفت و گاز به شمار می‌رود.
معادن فلزات افغانستان
تا این لحظه بیش از286 معدن فلز در کشور افغانستان کشف شده است که در قسمت‌های مختلف کشور پراکنده شده‌اند. بزرگ‌ترین ذخایر فلزی افغانستان شامل 12 معدن مس، 4 معدن طلا، 5 معدن نقره، 14 معدن کروم، 8 معدن سرب، 7 معدن آلومینیوم و … هستند.
معدن سنگ مرمر در افغانستان
سنگ مرمر یکی از سنگ‌های تزئینی قیمت مناسب است که در بخش‌های مختلفی از ساختمان‌ها از آن استفاده می‌شود. در کشور افغانستان 35 نوع سنگ مرمر مختلف کشف شده که در 45 رنگ مختلف قابل مشاهده هستند. ارزش این معادن به 150 میلیارد دلار می‌رسد و معادن سنگ مرمر چشت هرات، معادن سنگ مرمر کریمی سمنگان، معادن سنگ مرمر خوگیانی، معادن سنگ معدن کابل و معادن سنگ مرمر تره خیل از جمله مرغوب‌ترین آن‌ها هستند.