از فیلم سینمایی یدو چه می دانیم؟

همین که بدانید فیلم یدو محصول مشترکی است از بنیاد سینمایی فارابی و کانون پرورش فکری کودکان درباره پسر نوجوانی که جنگ زندگی‌اش را تغییر می‌دهد و به درک تازه‌ای از خودش می‌رسد، کفایت می‌کند تا برگردید به سال‌های ابتدایی دهه هفتاد، زمانی که فیلم‌های قصه‌گوی سینمای ایران با محوریت کودکان در اوج بود؛ موجی که شاید با خانه دوست کجاست؟ عباس کیارستمی و باشو غریبه کوچک بهرام بیضایی آغاز شده باشد اما بعدها با موجب کشف نسل تازه‌ای از سینماگران ایرانی چون مجید مجیدی، کیومرث پوراحمد، ابراهیم فروش، محمدعلی طالبی و کمال تبریزی شد و به واسطه‌ تفکرات و سلیقه آن‌ها مسیر دیگری را طی کرد. به مرور زمان با باز شدن پای ستاره‌ها، جایی برای کودکان در سینمای ایران باقی نماند و سال‌هاست که از آن مدل فیلم‌ها خبری نیست.


اگر با این پیش‌زمینه به ذهنتان رسیده که با فیلمی کهنه و قدیمی سروکار داریم، در نظر داشته باشید که جدای از پتانسیل بالای این مدل فیلمسازی در ایران که تعدادی بهترین آثار سینمایی در چند دهه گذشته را رقم زده، مهدی جعفری هم با دو فیلم قبلی خودش ثابت کرده که علاقه‌‌مند به روایت قصه‌هایی است که موقعیت‌های انسانی عنصر اصلی آن‌هاست و همین می‌تواند به فیلمی گرم و دلپذیر و دور از الگوهای تکراری سینمای امروز ایران باشد. درست مانند فیلم بیست و یک روز بعد که در جشنواره سال ۹۵ با استقبال منتقدان همراه شد.

فیلم یدو ماجرای حصر آبادان را از زاویه دید یک پسر نوجوان دنبال می‌کند؛ پسری که در میانه جنگ یاد می‌گیرد که چطور با از دست دادن داشته‌ها و دلبستگی‌هایش کنار بیاید و مفهوم بلوغ را درک کند. تمرکز فیلم یدو بیش از هر چیز روی شخصیت اصلی است و سیری که طی روزهای جنگ از سر می‌گذارند. این رویکرد نه فقط در فیلمنامه بلکه در فرم و اجرا هم به چشم می‌خورد، طوری که احتمالا به غیر از این پسر نوجوان هیچ شخصیت یا عنصر دیگری را در نمای نزدیک نمی‌بینید و همه چیز طوری چیده شده تا یدو در قاب جلوه کند.

از نظر بصری، فیلم یدو می‌تواند یکی از بهترین فیلم‌های جشنواره امسال باشد و عوامل مختلف از فیلمبرداری و تدوین گرفته تا طراحی هنری و جلوه‌های ویژه دست به دست هم داده‌اند تا فضایی کمتر دیده‌شده از آبادان روزهای جنگ را تجربه کنیم. در میان بازیگران هم ستاره پسیانی تنها چهره آشناست که در کنار جمعی از بازیگران بومی و نابازیگرها حضوری گرم و متفاوت دارد.

فیلم یدو به صورت پیش‌فرض فیلمی است که احتمالا نسبت به دیگر آثار پرسروصدای جشنواره تماشاگر کمتری خواهد داشت و چندان حرف و حاشیه‌ای هم پیرامون آن به راه نمی‌افتد. اما کسانی که به تماشای آن بنشینند، نکات جذابی را در آن کشف می‌کنند و در میان نامزدهای برگزیده جشنواره امسال هم چند عنوان مهم را به خود اختصاص می‌دهد.

واکنش منتقدان به فیلم یدو

با اعلام نامزدهای سی‌‌ونهمین جشنواره فیلم فجر و حضور پررنگ و غافلگیرکننده یدو، احتمالا کسانی که قید تماشای فیلم را زده بودند، برای دیدن آن کنجکاو خواهند شد.

ساخته جدید مهدی جعفری ظاهرا حسابی اعضای هیئت داوران را تحت تاثیر قرار داده و شیفتگی منتقدان در جشنواره با وجود استقبال از فیلم به اندازه داورها نیست. عنصر اصلی و گیرای یدو در برخورد با مخاطب حس و حال و فضای فیلم است که حول شخصیت اصلی آن بنا شده اما در روایت و پیش‌برد داستان به خیلی از سوالات اساسی پاسخ قانع‌کننده‌ای نمی‌دهد. مثلا مهم‌ترین مسئله توجیه تصمیم و انگیزه شخصیت‌ها برای ماندن در آبادان و ترک نکردن شهر است که منطق بیرونی و مشخصی ندارد.