طبیعت ایران، چهره‌های بی‌شماری برای نمایش و جلوه‌گری دارد. از دریا و رود و آبشار گرفته تا کوه و دشت و جنگل، و هزاران نوع از جاذبه‌های طبیعی گوناگون را می‌توان در سرزمین پر‌نعمت‌مان پیدا کرد. اما در میان این همه، جاذبه‌های منحصر‌به‌فردی نیز وجود دارند که کمتر کسی آن‌ها را دیده یا از وجودشان مطلع است. جاذبه‌های خاصی که نظیر آن‌ها را ندیده‌ایم و ممکن است توصیف‌ها و شنیده‌ها از آن‌ها را نیز اغراق‌آمیز بدانیم. در قلب جنگل‌های مازندران ، در حوالی چالوس و مرزن‌آباد، مردابی قرار دارد که بسیار متفاوت و سحرآمیز به نظر می‌رسد. مرداب هسل ، در هر فصل، جلوه‌ی متفاوتی از خود به نمایش می‌گذارد و بازدید‌کنندگانش را غافلگیر می‌کند. در این مطلب از سفرزون می‌خواهیم به سراغ این جاذبه‌‌ی منحصر به فرد از طبیعت برویم و آن را به شما معرفی کنیم. پس با ما همراه باشید.
مرداب چنان‌که از نامش پیداست، دریاچه‌ای با آب‌های راکد و بی‌حرکت است که هیچ رود یا جویباری به آن نمی‌ریزد. مرداب‌ها معمولا در دل جنگل‌ها جای گرفته‌اند و سطح رویشان با برگ‌ها و جلبک‌ها پوشانده می‌شود. شاید این ساده‌ترین تصویری است که می‌توان از یک مرداب معمولی توصیف کرد. اما توصیف مرداب هسل به این سادگی‌ها نیست. این مرداب در هر فصل، دارای زیبایی‌ها و چشم انداز‌های متفاوت و منحصر‌به فرد است. این مرداب شگفت‌انگیز همچون اثری هنرمندانه از نقاش چیره‌دست طبیعت خودنمایی می‌کند و محیطی آرام و رویایی را در اطراف خود به‌وجود آورده است. اما ببینیم دلیل این همه تحسین و زیبایی چیست.
طبیعت بی‌نظیر مرداب هسل
این مرداب در میان جنگلی انبوه و زیبا واقع شده و با نزیک شدن به آن، مناظر زیبای اطراف چشم را خیره می‌کند. بر روی مرداب جلبک‌هایی وجود دارند که در بهار و تابستان به رنگ سبز دیده می شوند و مرداب را به شکل زمردی درخشان و گرانبها در می‌آورند. این جلبک‌ها به محض تمام شدن تابستان به تدریج به قرمز و نارنجی تغییر رنگ می‌دهند و ظاهر مرداب را گرم و آتشین می کنند. رنگ‌ها در هماهنگی کامل با محیط اطرافشان هستند و مناظری سحرانگیز و جادویی را رقم می‌زنند. می‌توانید در گوشه‌ای دنج بنشینید، به صدای موجودات اطراف گوش بسپارید و تا می‌توانید به این نقاشی زیبای طبیعت خیره شوید.
نام‌های گوناگون مرداب هسل
این مرداب به نام‌های کَنّیچال، کنّو چال، گَن اُچال، و مِهاز چال هم خوانده می‌شود. اما بیشتر شهرت آن با نام هِسِل یا هَسَل است. از گویش‌های محلی مازندارن که در گذشته طبرستان خوانده می‌شد، گویش طبری کلارَستاقی است. در این گویش به هر آبگیر فصلی هَسَل می‌گویند. برخی از بومی‌ها به این مرداب به خاطر نورانی بودنش مشعل یا مشل هم می‌گویند.
مرداب هسل کجاست؟
جاده چالوس برای همه‌ی ما جاده‌ای خاطره‌انگیز است؛ مسیر دلربایی که ما را به دل سرسبزی‌های شمال می‌برد. اما در اطراف این جاده هم دیدنی‌های بی‌شماری وجود دارد که خیلی از ما به سادگی از آن‌ها عبور می‌کنیم. در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی چالوس و حوالی مرزن‌آباد، روستایی به نام سینوا وجود دارد که در نزدیکی آن جنگل زیبای مشعل که به جنگل فین و محمدآباد هم معروف است قرار گرفته. جنگلی که از جنوب به جنگل‌های سوته‌لار و کردشت و از شمال به گاوسرای قدیمی مشعل و از شرق به مشعل لات منتهی می‌شود. مرداب شگفت‌انگیز هسل همانند جواهری قرمز رنگ در میان درختان سرسبز این جنگل می‌درخشد.
ویژگی‌های مرداب هسل
این مرداب بیضی شکل و عمق آن در نقاط مختلف متغیر است که در بعضی قسمت ها به ۱۵ متر هم می‌رسد. بخشی از آب این مرداب از طریق چشمه‌های این تالاب تامین می شود و بارانی که از نیمه‌ی پاییز تا نیمه‌ی بهار می‌بارد، این آبگیر را پر می‌کند. در گذشته حجم آب این مرداب بیشتر بود. در حدود نیم قرن پیش، چندین خانواده‌ی دامدار در کنار این مرداب زندگی می‌کردند، اما امروزه این محل را ترک کرده و همین امر بکر‌بودن منطقه را تا حدی حفظ کرده است. در مسیر پیاده روی به سوی مرداب درختان ممرز، انجیلی، راش، داغداغان ، آزاد، شمشاد و بعضی درختان میوه جنگلی مانند سیب ترش جنگلی، انگور جنگلی، انجیر، انار و انواعی از گیاهان دارویی مثل بابونه، «فشکی واش»، «زِمِنج» وجود دارند.
بهترین فصل سفر به مرداب
مرداب دیدنی هسل در هرفصلی جذابیت‌های خاص خود را دارد، اما در پاییز، ترکیب رنگ‌های آن چیز دیگری است. در واقع فصل سفر به هسل بستگی زیادی به این دارد که شما چه رنگی را بیشتر دوست داشته باشید. در بهار و تابستان پوشش سبز جلبک‌ها بر روی سطح مرداب، آن را به جواهری سبز رنگ در میان جنگل‌های منطقه تبدیل می‌کند. اما با فرارسیدن پاییز و زمستان، از سبزی جلبک‌ها کاسته شده و آن‌ها رنگ خود را به نارنجی و قرمز آجری تغییر می‌دهند. البته در فصل زمستان به دلیل سرمای هوا و بارندگی زیاد، بازدید از منطقه و مرداب مشکلات خاص خود را خواهد داشت.
اقامت در مجاورت مرداب هسل
اگر می‌خواهید شب را در سکوت و آرامش مرداب به صبح برسانید، می‌توانید در فاصله‌ای مناسب از آن اقدام به کمپینگ کنید. برای برپایی کمپ بهتر است گروهی سفر کنید و امکانات و تجهیزات مناسب نظیر چادر، کیسه خواب، چراغ قوه، چاقو، آب و … به همراه داشته باشید. گفتنی است جنگل‌های این منطقه فاقد حیوانات درنده است و می‌توانید با خیالی آسوده شب را در کنار مرداب بگذرانید. اگر هم اهل کمپینگ نیستید، می‌توانید خانه‌های محلی در روستاهای اطراف مرزن آباد نظیر روستای طلاجو را، که توسط افراد محلی اجاره داده می‌شود، انتخاب کنید.
مسیر دسترسی به مرداب هسل
برای تماشای مرداب زیبای هسل باید راه جاده‌ی چالوس را در پیش بگیرید. اگر از سمت تهران حرکت می‌کنید، تقریبا تا انتهای جاده برانید تا به ۱۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان چالوس و ۱۵ کیلومتری مرزن آباد برسید. بعد از پلیس راه، در سمت چپ‌تان وارد اولین فرعی خاکی شوید که جاده‌ای جنگلی است و به روستای سینوا می رسد.
در این مسیر بعد از عبور از پل رودخانه و طی مسافتی حدودا ۳۰۰ متری، به یک دوراهی می رسید که برای رسیدن به مرداب باید مسیر سمت راست را انتخاب کنید. بعد از طی مسافتی کوتاه، به یک منطقه‌ی جنگلی به نام «بانی» می‌رسید. باید خودرو را همین جا پارک کنید و پیاده به سمت مرداب راه بیوفتید. اگر با راهنما همراه نیستید، سوال‌های‌تان را از محیط‌‌بانان ایستگاه محیط‌بانی که در همین محدوده قرار دارند، بپرسید.
اگر ماشین مناسب داشته باشید می‌توانید تا نزدیکی مرداب هم بروید. مسیر پیاده‌رو دارای شیب ملایمی است و بدون مشکل خاصی می‌توان از آن عبور کرد. البته در طول مسیر جنگلی، نیسان‌های محلی نیز وجود دارند که گردشگران را به سمت مرداب می‌برند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
برای تماشای زیبایی‌های مرداب هسل، نخستین روز‌های پاییز را از دست ندهید.