عمارت فخرالدوله همان بنای گمشده بی‌نظیر در قلب گذشته تهران است. اگر همین الان از شما بخواهند با شنیدن واژه تهران، اولین کلمه‌ای که به ذهنتان خطور می‌کند را بگویید چه خواهید گفت؟ پایتخت ایران؟ کلان‌شهر؟ ترافیک؟ شلوغی؟ آلودگی؟ حال کمی به عقب برگردیم… تصور کنید صد سال پیش در همین تهران یا طهران ساکن هستید و همین سؤال از شما پرسیده می‌شود. جوابتان چه خواهد بود؟ آب‌هوای خوش؟ آب رودخانه کرج؟ باغ‌های انار؟ نوای موسیقی سنتی؟ ماشین دودی؟ البته جای شکرش باقی است که هنوز اماکن و جاهایی هستند که روح تهران قدیم را در خود دارند. تهرانی که در ۲۰۰ سال اخیر به واسطه پایتخت شدن و اهمیت یافتن، حوادث ریز و درشت زیادی را از سر گذرانده است. جغرافیایِ این شهر نیز شاهد دگرگونی‌های فروانی بوده است و آنچه که امروزه بعنوان اماکن تاریخی و گردشگری از آنها یاد می‌کنیم، آیینه تمام‌نمایِ این شهر است. یکی از این اماکن تاریخی عمارت فخرالدوله است. در ادامه برای آشنایی با این بنا با سفرزون همراه باشید:
ورود به عمارت فخرالدوله
در نزدیکی ایستگاه متروی شمیران، در خیابان بهارستان که قدم بگذارید، سازه‌ای قدیمی و سنتی جلب توجه خواهد کرد. ابتدا مسجد زیبای فخرآباد را خواهید دید که به دستور حاج میرزا علی خان امین‌الدوله، همسر اشرف‌الملوک، در سال ۱۳۲۴احداث شده است. کمی جلوتر، عمارتی زیبا را می‌بینید. این بنا، عمارت فخرالدوله نام دارد؛ یکی از خانه‌های تاریخی تهران که متعلق به دوره قاجار است. همینطور که پیش می‌روید، دیگر صدای گاز موتور‌ها و بوق ماشین‌ها را نمی‌شنوید و تهران را در ردایی می‌بینید که با چهره هر روزه‌اش تفاوت زیادی دارد. این عمارت، به دستور بانو اشرف‌الملوک فخرالدوله در سال ۱۳۲۴ ساخته و در سال ۱۳۲۸ تکمیل شد.
معماری‌ای به شکل خانه باغ
معماری عمارت فخرالدوله همانطور که گفته شد، به شکل خانه باغ است و به لحاظ فرم معماری، ساختاری مشابه با سایر بناهای هم‌عصر خود مانند کوشک احمدشاهی (نیاوران)، کوشک قوام‌السلطنه (موزه آبگیر فعلی)، کوشک سردار اسعد دارد. از مشخصاتِ ساختمانِ این بنا، می‌توان ساختار کوشک مانند آن با دو طبقه و یک تالار در نیم طبقه دوم را ذکر کرد. این بنا با آجر ساخته شده است و دارای نمایی منحصر به‌فرد با آجرهای تزیینی است. این آجرها از نوع منقوش قالبی و متشکل از ۳۰ هزار قالب آجر به رنگ نخودی و طرح‌های متنوع است.
یک پلکان به عنوان محور در بخش شمالی بنا ساخته شده است که فضاهای اصلی عمارت حول آن بنا گشته اند. در محوطه باز عمارت، یک حوض بزرگ وجود دارد که با روشن شدن فواره ها، محیطی با صفا رقم می زند و مکان مناسبی برای نشستن روی نیمکت‌های اطراف حوض و استراحت عصرگاهی است.
مرمت و تغییر کاربری
این عمارت در سال۱۳۸۷ توسط شهرداری منطقه ۱۲ تهران مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و اکنون شکل یک خانه باغ به خود گرفته است. این بنای تاریخی دارای مساحتی حدود ۱۳۵۰ متر، با سبکِ معماریِ متعلق به دوره نئوکلاسیک است و در ساختن آن، از معماری وقت اروپا الهام گرفته‌اند. البته باید به این نکته اشاره کرد که این بنا امروزه تغییر کاربری داده است و به عنوان خانه مداحان مورد استفاده قرار می گیرد. به همین دلیل بازدید از محیط داخلی آن نیازمند هماهنگی قبلی است، ولی بازدید از فضای باز و محیط خارجی عمارت آزاد و رایگان است.
این اثر در تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۲۱۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دسترسی به عمارت فخرالدوله
نزدیک‌ترین مسیر مترو، ایستگاه دروازه شمیران، واقع در تقاطع خط دو و چهار است که از این ایستگاه تا عمارت فخرالدوله به صورت پیاده حدود ۳ دقیقه راه است.
آدرس: تهران، دروازه شمیران، خیابان مصطفی خمینی، خیابان فخر آباد، جنب مسجد فخر آباد