انواع لکنت
میدونستین که لکنت زبان هم برای خودش انواعی داره؟ حالا می پرسین انواع لکنت چیه؟ اگر نمیدونین با من همراه بشین.
لکنت توی هر منبعی به یک شکل طبقه بندی شده ولی من میخوام یک نوع طبقه بندی صحیح لکنت رو که طبق معتبرترین مقالات و کتب علمی دانشگاهی لکنت هست، برای شما بیان کنم.
اولین سطح رشدی/درمانی ، ناروانی طبیعی است
یکی از انواع ناروانی های گفتاری، ناروانی طبیعی است. این سطح ناروانی معمولا بین سنین 1.5 تا 6 سالگی بروز پیدا میکنه. ناروانی طبیعی یعنی طی کردن مراحل رشد گفتارو زبان با میزان ناروانی خیلی کم، وقتی که بچه سعی میکنه شکل های جدید گفتاری رو یادبگیره و احساس رقابت با بزرگسالان داره و دچار تکرار، به میان اندازی و اصلاح کردن کلمه میشه. این شکل ناروانی گفتاری ممکنه با رشد زبان، یادگیری حرکتی یا تاثیرات محیطی یا رشدی مرتبط باشه.
رفتار های اصلی در ناروانی طبیعی
رفتارهای اصلی که توی این نوع ناروانی دیده میشن ،این موارد هستن: تکرار بخشی از کلمه ، تکرار کلمه تک هجایی ، تکرار کلمه چند هجایی، تکرار عبارت، به میان اندازی، اصلاح عبارتی که هنوز کامل نشده، کشیده گویی های کوتاه، مکث های سفت ویژگی هایی که ناروانی طبیعی رو از انواع لکنت متمایز میکنه، مقدار ناروانی ، تعداد واحدهای تکرار شده ، به میان اندازی ها و نوع ناروانیه، که خیلی به سن کودک بستگی داره. تشخیص ناروانی طبیعی از لکنت کاملا در تخصص گفتاردرمانگران متخصص در حیطه ی لکنت کودکان هست. درمان توی این نوع ناروانی توسط آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتار درمانگر متخصص در حیطه درمان لکنت کودکان به صورت غیرمستقیم و از طریق مشاوره به والدین در طی جلسات گفتاردرمانی انجام میشه.
دومین سطح رشدی/درمانی از انواع لکنت، لکنت مرزی هست
دومین سطح رشدی/درمانی لکنت ، لکنت مرزی هست که سن بروز اون هم بین 5 تا 6 سالگی هست. لکنت مرزی بیشتر ویژگی های ناروانی طبیعی رو داره اما ناروانی های بیشتری اتفاق میفته، البته در چند مورد هم تفاوتهایی با هم دارن. این بچه ها در اصل نه ناروانی طبیعی دارن نه لکنت. در اصل هیچ رفتار مرکزی واحدی وجود نداره که این دوتا رو از هم متمایز کنه جز بسامد ناروانی ها و نسبت انواع خاص ناروانی ها به هم. و تشخیص صحیح هر دواین ناروانی ها به عهده ی گفتاردرمانگران متخصص در حیطه درمان لکنت کودکان هست.
درمان در لکنت مرزی
درمان توی این سطح توسط آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتار درمانگر متخصص در حیطه درمان لکنت کودکان به صورت غیرمستقیم و از طریق مشاوره به والدین در طی جلسات گفتار درمانی انجام میشه و در صورت عدم بهبودی در مدتی که توسط گفتاردرمانگر بعد از انجام ارزیابی های لازم تعیین میشه ، درمان مستقیم یا ترکیبی شروع میشه. لکنت رشدی یکی دیگر از انواع لکنت می باشد.
سومین سطح رشدی/درمانی از انواع لکنت ، لکنت اولیه ست
از دیگر انواع لکنت زبان لکنت اولیه است. معمولا در سنین 2 تا 8 سالگی شاهد بروز این سطح لکنت در بچه ها هستیم. البته در سن های بالاتر هم ممکنه وجود داشته باشه. وقتی لکنت مزمن میشه ، کودکی که لکنت مرزی داره ، تنش ماهیچه ها و سرعت گفتارش رو طی تکرارها افزایش میده. اوایل فقط مواقعی که دچار هیجان و تنش میشه اینطور میشه اما بعد از مدتی این رفتارها میشن بخش منظمی از لکنتش.
این نوع لکنت چه وقت هایی اتفاق می افتد؟
این نوع لکنت اغلب وقتها اتفاق میفته، کودک صبر کمتری درمقابلش نشون میده، لکنت کم و زیاد میشه،اماممکنه دوره هایی که لکنت زیاد میشه چندین ماه ادامه پیداکنه در حالی که دوره هایی که گفتار روان هست ،فقط چند روز باشه. چون علائم باثبات میشن ممکنه تنش افزایش پیدا کنه و آشکارتر بشه، علائم لکنت پیچیده تر میشن و به موقعیت های دیگه هم تعمیم پیدا میکنن. بعضی از بچه ها از همون اول با لکنت اولیه شروع به لکنت کردن میکنن که البته سن بیشتری دارن مثلا 4،5 یا 6 ساله ان.شروع لکنت توی این بچه ها به دوتا عامل بستگی داره : تاخیر در رشد گفتارو زبانشون و وقایع عاطفی و هیجانی که براشون رخ میده.
چهارمین سطح رشدی/درمانی از انواع لکنت ، لکنت متوسط هست
معمولا در سنین بین 6 تا 13 سالگی شاهد این سطح از لکنت هستیم. البته در سنین کمتر یا بیشتر هم ممکنه وجود داشته باشه. بچه هایی که لکنت متوسط دارن دوتا ویژگی خاص دارن که اونها رو از لکنت اولیه متمایز میکنه.
ویژگی لکنت متوسط در کودکان
اولین ویژگی اینه که کودک از لکنتش میترسه(توی لکنت اولیه ها، معمولا کودک ناامید ، هیجان زده یا خشمگین میشه)، دومین ویژگیشون اینه که به ترسش از لکنت با اجتناب پاسخ میده(یعنی لکنتش رو پیش بینی میکنه و سعی میکنه به هر شکلی ازش اجتناب کنه، مثل تغییر کلمه ، حرف زدن و وانمود کردن به ندانستن ، مهمونی نرفتن و قرار نگرفتن در موقعیت های کلامی که ممکنه بقیه به حرف بگیرنش و...) که رشد این اجتناب ها به واکنش شنونده ها به حرف هاشون هم بستگی داره. قابل توجه ترین رفتار لکنتشون ، بلاک هست ( یا قفل کردن) . رفتارهای ثانویه دارن که به دلیل ناامیدی شون از عدم توانایی در تولید صداها و مواجه شدن با شنونده های متعجب و ناراحته. درمان توی این سطح توسط آسیب شناس گفتاروزبان یا گفتاردرمانگر متخصص در حیطه درمان لکنت، بعد از انجام ارزیابی های لازم، به صورت مستقیم یا ترکیبی شروع میشه.
پنجمین و آخرین سطح رشدی/درمانی از انواع لکنت ، لکنت پیشرفته ست
معمولا این سطح رو در افراد 14 سال و بالاتر میبینیم. این سطح به جای اینکه توسط تفاوت موجود در الگوی لکنت زبان یا مسائل زیر بنایی اون مشخص بشه، بیشتر توسط خود فرد دارای لکنت مشخص میشه. درمان هم توی این سطح کاملا متفاوت هست و فرد میتونه مسئولیت درمانش رو به طور کامل به عهده بگیره و خارج از کلینیک تمرین کنه. فرد ظرفیت زیادی برای کار مستقل داره و این مسئله جبران کننده ی تاریخچه ی طولانی مدت لکنته. الگوهای لکنت توی این سطح ، با رفتارهای تنش و گریز و اجتناب درآمیخته شدن، عواطف منفی مثل ناامیدی و ترس و گناه و خصومت و.. شکل گرفتن، باورهای فرد به دلیل اینکه دیگران نسبت به لکنت اونها بی صبر هستن تخریب شده. خودشون رو فردی دارای لکنت میشناسن به جای اینکه فکر کنن که فردی هستن که گاهی در صحبت کردن مشکل دارن، و بسیار تحت تاثیر دوستان،فعالیتهای اجتماعی و شغلی خودشون هستن.
رفتار این گونه افراد چگونه است؟
رفتار مرکزی لکنتشون معمولا قفل هست و اجتناب های حرفه ای دارن و ممکنه رفتارهای ثانویه شدیدی هم داشته باشن مثل حرکات اعضای صورت یا سر یا حتی اعضای بدن در حین صحبت و لکنت کردن. درمان توی این سطح کاملا مستقیم هست و شامل کار روی جنبه های شناختی مشکلشون ، متمرکز شدن به طور مستقیم بر روی اجتناب هاشون، از بین بردن شرطی شدگی ترسشون و همچنین تغییر دادن برخی از پاسخ های اونهاست.
نویسنده : لیلا اسماعیلی گفتاردرمانگر تخصصی لکنت (مدرسه لکنت ایران)