زنجیر یکی از ابزار های پر کاربرد در صنایع می باشد که هم در لیفتینگ بار مورد استفاده قرار می گیرد، هم در الواتور و اتصالات صنعتی. در لیفتینگ بار زنجیر بصورت موازی با ابزار آلاتی چون سیم بکسل و تسمه حمل بار مورد استفاده قرار می گیرد و در سایز های مختلف در اتصالات اسلینگ های زنجیری دیده می شود. زنجیر علاوه بر گرید های فولادی که دارای تنسایل و مقاومت کششی بسیار بالایی هستند در گرید های آهنی که به گرید G43 شناخته می شود نیز بصورت گالوانیزه سرد مورد استفاده در صنایع سبک تر (نه در لیفتینگ بار) قرار می گیرد.
زنجیر chain در گرید های استنلس استیل نیز برای کاربری های متعددی در صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. زنجیر استیل دارای تنسایل 1750 نیوتن بر میلیمتر مربع می باشد که مقاومت کششی نسبتا بالایی داشته و بدون نیاز به آبکاری سطحی دارای مقاومت محیطی مناسبی در تماس با آب، رطوبت و برخی اسید ها می باشد. زنجیر استیل به رنگ نقره ای که اندکی به زردی می نماید در بازار یافت می شود و دارای قیمت بالاتری نسبت به زنجیر های آهنی و فولادی است. دو گرید مختلف زنجیر های استیل شامل گرید 304 که به بگیر شناخته شده و گرید 316 که به نام نگیر شناخته می شود می باشند. هر دو گرید از زنجیر استیل دارای مقاومت کششی برابری بوده و تفاوت آنها در مقاومت محیطی در تماس با خورنده هایی مانند کلرید ها می باشد که از این منظر گرید 316 دارای قابلیت های بالاتری است.
زنجیر فولادی گرید G80
یکی از محبوب ترین و کاربردی ترین گرید های زنجیر فولادی گرید G80 می باشد. این گرید از زنجیر فولادی در باربرداری مورد استفاده قرار گرفته و در اتصالات جرثقیل های سقفی دستی و برقی، انواع پولیفت زنجیری و وینچ ها مورد استفاده قرار می گیرد. سایز های مختلف زنجیر فولادی گرید G80 در تولید اسلینگ های زنجیری همراه با متعلقات لیفتینگ مانند قلاب، شگل و حلقه اسلینگ مورد استفاده قرار می گیرند. زنجیر فولادی گرید G80 دارای تنسایل مقاومت کششی بالایی بوده و با درصد کربن متوسط و همراه با عملیات سخت کاری حرارتی تولید می شود.
زنجیر G80 با ضخامت مفتول های مختلف از 6 میلیمتر الی 42 میلیمتر در بازار عرضه شده و در داخل بشکه های فلزی وارد می شود. این گرید از زنجیر هم بصورت متری به فروش رسیده و هم به شکل زنجیر های شش متری قلاب کج عرضه می گردد.
با وجود قابلیت های کششی بسیار بالای زنجیر G80 در برابر کشش، استفاده از آلیاژ های فولادی در تولید این ابزار لیفتینگ سبب آسیب پذیری آن در برابر آب و رطوبت شده است. از این رو سطح بیرونی دانه های زنجیر فولادی می بایست به روشی مقاوم سازی شوند. روش هایی مانند آبکاری گالوانیزه سرد با بکارگیری فلز زینک که در نهایت یک لایه نقره ای براق محافظ را بر روی سطح بیرونی زنجیر G80 قرار می دهد از روش های افزاینده مقاومت محیطی این گرید از زنجیر فولادی است. در مواردی از روش فسفاته سطحی نیز استفاده می کنند که یک لایه به رنگ مشکی مات را بر روی سطح بیرونی زنجیر G80 قرار می دهد که مقاومت بالایی در برابر زنگ زدگی دارد.
زنجیر گرید G100 , G120
زنجیر های فولادی در گرید های بالاتر از G80 نیز در لیفتینگ بار مورد استفاده قرار می گیرند. دو مورد از گرید های پر کربن از زنجیر فولادی G100 , G120 هستند که با فراوانی کمتری در بازار یافت می شوند. این سری از زنجیری های فولادی دارای تنسایل مقاومت کششی بسیار بالایی هستند که حاصل افزایش درصد کربن در ساختار و ترکیبات شیمیایی و همچنین فرایند پیچیده سخت کاری حرارتی می باشد.
برند های محدودی در دنیا به تولید گرید G120 از زنجیر فولادی می پردازند چرا که میزان کربن بالا در این ترکیبات سبب شکننده شدن و ترد شدن ساختار و در واقع حرکت از فولاد به سمت چدن می شود. برند کروزبی Crosby و Yale آمریکا از جمله تولید کنندگان زنجیر فولادی بار با گرید G120 می باشند. این گرید از زنجیر فولادی اغلب به رنگ آبی و گاهی صورتی در بازار یافت می شود و از پوشش رنگ کوره ای برای مقاومت محیطی استفاده می کند. وجود درصد بالایی از کربن و تردی این گرید از زنجیر محدودیت هایی را برای کاربری در محیط های فوق سرد که به شکنندگی زنجیر در برابر ضربه impact می انجامد بوجود می آورند.
زنجیر لنگر Anchor chian
انواع و گرید های زنجیر فولادی در لیفتینگ و الواتور
در صنایع دریایی و کشتی رانی از نوع خاصی زنجیر برای اتصال بین لنگر و وینچ کشتی و لنچ استفاده می شود که به زنجیر لنگر شناخته می شود. زنجیر لنگر از آلیاژ های فولادی تولید می شود تا مقاومت کششی بالایی بالاخص در برابر کشش های ناگهانی ناشی از موج دریا داشته باشد. از نظر ظاهری تفاوت محسوسی بین شکل هندسی دانه های زنجیر فولادی بار و زنجیر لنگر وجود دارد. در وسط هر یک از دانه های زنجیر لنگر یک میله فولادی بصورت جوششی قرار گرفته است. دلیل استفاده از این راد یا میله در تولید دانه های زنجیر لنگر جلوگیری از جمع شدن زنجیر تحت موج های کوچک آب می باشد. این امر از کشیده شدن یکباره زنجیر لنگر بر اثر امواج و تحت تنش کششی بسیار بالای ناشی از حرکت کشتی که به پارگی کامل زنجیر می انجامد جلوگیری می کند.
زنجیر های لنگر با توجه به قرارگیری در آب شور دریا که درای املاح بسیار بالا و قابلیت خورندگی بسیار بالایی است می بایست مقاوم سازی شوند. میزان و درجه خورندگی آب شور دریا به اندازه ای است که حتی زنجیر استیل نیز در این محلول دچار خوردگی می شود. از این رو اغلب از روش های آبکاری گالوانیزه گرم و یا آبکاری داکرومات بصورت electro galvanizing برای پوشش سطحی زنجیر لنگر استفاده می شود.
زنجیر الواتور
زنجیر الواتور نوعی از زنجیر های صنعتی می باشد که از آن بر روی الواتور ها در کارخانجات استفاده می شود. الواتور ها نقش بالا برنده را جهت انتقال مواد در کارخانجات ایفا می کنند و بر روی زنجیر الواتور از قاشقک ها و یا باکت هایی در فواصل مشخص استفاده می شود. از این رو برای داشتن شرایط اتصال باکت بر روی زنجیر، دانه های زنجیر الواتوری با طولی بلند تر از دانه های زنجیر بار برداری تولید می شوند. این تنها تفاوت ظاهری زنجیر بار و الواتور می باشد.
البته بر روی الواتور های صنعتی گاهی به جای زنجیر الواتور از زنجیر های صنعتی نیز استفاده می شود. زنجیر های صنعتی مانند زنجیر های اتصالی بر روی موتور و یا دوچرخه می باشند که بر روی دنده هایی سوار شده و برای اتصال قاشقک و باکت در انتقال مواد نیز بکار می روند.
منبع: دانشجو اینترنشنال