روغن؛ به عنوان تنظیم کننده ای برای حرارت موتور از اکسید شدن فلز جلوگیری نموده و با گذر زمان، در صورت جذب فلزات سنگین، انواع هیدروکربن ها تحت عنوان دوده و… بایستی به عنوان روغن سوخته تخلیه گردد، با تصفیه اول روغن، روغن اولیه را تولید کرده و تصفیه دوم آن تحت عنوان بازیافت روغن سوخته شناخته شده است.
روغن؛ به عنوان تنظیم کننده ای برای حرارت موتور از اکسید شدن فلز جلوگیری نموده و با گذر زمان، در صورت جذب فلزات سنگین، انواع هیدروکربن ها تحت عنوان دوده و… بایستی به عنوان روغن سوخته تخلیه گردد، با تصفیه اول روغن، روغن اولیه را تولید کرده و تصفیه دوم آن تحت عنوان بازیافت روغن سوخته شناخته شده است.
تصفیه روغن چگونه انجام می شود؟
از دانه های روغنی، روغن گیاهی خام به دست می آوریم. این روغن ها دارای مقدار کمی از مواد جامد معلق غیر حل شده ای در خود هستند که با یک فیلتراسیون ساده، این مواد را از روغن خارج می کنیم. ترکیب متفاوتی از گروه های شیمیایی مختلف، بخش اصلی نا خالصی روغن به شمار می روند. البته یک بخش جزئی هم این نا خالصی ها دارند که در زمان تصفیه روغن در هنگام پاکسازی آن از نا خالصی های اساسی، از بین می رود.
ناخالصی اساسی روغن خام
روغن ها دارای ناخالصی های اساسی هستند که عبارت است از:
صمغ موجود در روغن که از آن به عنوان گام یاد می کنند.
اسید های چرب آزاد.
ترکیبات موجود در روغن که باعث ایجاد طعم، مزه و بوی روغن می شوند.
مراحل تصفیه روغن
برای تصفیه روغن خام باید چند مرحله را انجام دهیم، تا روغنی خالص به دست آید. این مراحل عبارت است از:
مرحله گام زدایی روغن
مرحله خنثی سازی اسید چرب آزاد روغن
رنگ بری روغن
بو گیری روغن
که در ادامه توضیح داده ایم.
مرحله گام زدایی روغن
در این مرحله از تصفیه روغن، روغن را از وجود صمغ های آن پاکسازی می کنیم. گام زدایی روغن خود به دو مرحله تقسیم می شود.
مرحله گام زدایی با آب
مرحله گام زدایی با اسید فسفریک و اسید سیتریک
پس از تولید روغن و استفاده برای استفاده هرچه بهتر از دستگاه ها، باید روغن شما تصفیه و گام زدایی شود. در مرحله گام زدایی با آب، اول روغن را با آب مخلوط می کنیم. میزان آب باید به اندازه ای باشد که صمغ موجود در روغن با آب خوب ترکیب شود.صمغ یا گام قابلیت لازم برای ترکیب با آب را دارد، این گونه به کمک نیروی گریز از مرکز از روغن خارج می شوند. بخشی از گام که به صورت املاح منیزیم و کلسیم است، با آب امکان خارج شدن و پاکسازی روغن در زمان تصفیه وجود ندارد، به همین دلیل از اسید استفاده می کنیم.
برای انجام این نوع از تصفیه، ابتدا روغن را در درجه حرارت ۸۰-۱۵۰ سانتی گراد گرم می کنیم، بعد یک تا دو دهم درصد اسید فسفریک که غلظتی ۷۵ درصدی دارد، را به آن اضافه می کنیم. بعد با هم زدن شدید و با در نظر گرفتن زمان لازم، سایر گام های موجود در روغن از آن خارج می شوند.
مرحله خنثی سازی اسید چرب آزاد روغن
در این مرحله ابتدا میزان اسید چرب آزاد موجود در روغن را اندازه می گیریم و بعد میزان سودی که برای خنثی سازی لازم است، را محاسبه می نماییم. در شرایط ترکیب روغن، محلولی از سود را که مناسب غلظت روغن است، به آن اضافه می کنیم. اسید های چرب موجود در روغن به شکل صابون های غیر محلولی در می آیند و از آن خارج می شوند. اگر لازم باشد این مرحله از تصفیه روغن را بار دیگر تکرار می کنیم تا روغن از تمامی اسید های چرب آزاد پاک شود.
سپس روغن را با آب داغ و سانتریفیوژ های مربوط به آن شست و شو می دهیم. صابون های غیر محلولی را از روغن خارج می کنیم و در ادامه آن را در یک خلاء خشک می کنیم، سپس به ادامه مرحله تصفیه روغن می پردازیم. در این مرحله از تصفیه روغن، تمام اسید های چرب آزاد و گام های (صمغ) باقی مانده در روغن، پیگمان های موجود در روغن و نا خالصی های دیگر، از روغن پاک می شود. تمام این نا خالصی ها یا با سود وارد شده در روغن پاک می شود، یا توسط صابون از بین می روند.
رنگ بری روغن
همان طور که در مطلب خنثی سازی اسید های چرب آزاد بیان کردیم، بخش بیش تر مواد رنگین روغن در این مرحله از روغن خارج می شوند. از خاک رنگ بر که یک نوع سیلیکیات آلومینیوم هیدراته است، برای کامل کردن رنگ زدایی و خارج کردن همه مواد رنگین در روغن بهره می برند. در این مرحله از تصفیه روغن ابتدا در شرایط خلاء، روغن را با خاک رنگ بر مخلوط می کنند.
پس از ترکیب به مقدار لازم و گذشت زمان مناسب، روغن را سرد کرده و بعد خاک رنگ بر که با پیگمان هایی رنگی را به خود جذب کرده است، به کمک فیلتراسیون از روغن جدا می کنند. در این مرحله فقط پیگمان ها از روغن خارج نمی شوند، در کنار این ها، مقدار زیادی از فلزات همراه روغن که در کم کردن عمر روغن تاثیر گذار هستند، به همراه بقیه گام های باقی مانده و آثار صابون ها، از روغن خارج می شوند. این مرحله از تصفیه روغن، نقش سازنده در پالایش و پاک سازی ناخالصی های موجود در آن را دارا می باشد.
بوگیری روغن
این مرحله از تصفیه روغن شامل مواردی از ترکیبات فرار و بو دار موجود در روغن که به شکل طبیعی در روغن موجود بوده یا شکل گیری آن ناشی از اکسیداسیون بوده است در انواع پر اکسید، اکسی اکسید و .. از روغن تصفیه می کنند؛ این مرحله را مرحله بو گیری روغن گویند.
طعم و مزه ای که در مراحل تصفیه روغن بر روی روغن تاثیر گذاشته است مثل طعم خاک، در مرحله بو گیری روغن خارج می کنند. برای انجام این مرحله از تصفیه روغن، آن را در شرایط خلاء و با درجه حرارت بالا گرم می کنند و بعد روغن را از بخار آب عبور می دهند. ترکیبات فراری که در این بخش به آن اشاره کردیم به کمک این بخار آب از روغن خارج می شوند.
حرارت زیاد، خلاء عمیق و زمان مناسب، در خارج سازی مواد فرار هستند. در مرحله بعد روغن را سرد می کنیم و در جهت خارج کردن سایر فلزات باقی مانده در روغن به آن اسید سیتریک اضافه می کنیم. اکسیدان را در جهت حفظ و نگه داشتن روغن از اکسیداسیون به آن اضافه می کنیم. سپس روغن خود را از مرحله آخر فیلتراسیون عبور می کنم و بعد از آن را به شکل و اندازه دلخواه بسته بندی می کنیم.
کارخانه هایی که کارشان آماده سازی وایش روغن است، به کمک هزینه های خبره و تجهیزات جدید، بهترین شرایط را برای پالایش روغن با استانداردهای موجود در پالایش می کنند. فروش در فروشگاه های خود و مصرف کننده روغن، شرایط خوبی برای حفظ و نگهداری روغن مصرفی، تا کیفیتی که حاصل زحمات تولید کننده روغن است، از بین نرود.