با فرا رسیدن آخرین ماه از فصل تابستان در این مقاله اصلی ترین سنگ ماه شهریور را بررسی می کنیم.
مهم ترین و بهترین سنگ ماه شهریور یاقوت کبود است که به طور کامل درمورد آن و خواص سنگ متولدین شهریور ماه بحث خواهد شد. یاقوت کبود سنگ اصلی این ماه است اما برای متولدین شهریور چندین سنگ دیگر توصیه شده است. جاسپر، سیترین، عقیق شجر، آزوریت-مالاکیت، حدید، یشم، کارنلین دیگر سنگهای ماه شهریور می باشند.
یاقوت کبود یا سفایر آبی Blue Sapphire ازجمله سنگهای ماه شهریور است که از واژه‌ای یونانی در معنای رنگ آبی است. یاقوت کبود ازجمله سنگ‌هایی است که در انواع رنگ‌های آبی، نارنجی، سبز، ارغوانی، سیاه، سبز غیر از قرمز در طبیعت وجود دارد. هرکدام از رنگ‌های این سنگ خاصیت‌های گوناگونی دارد.
یاقوت کبود بعد از الماس به‌عنوان دومین سنگی است که بسیار سخت است. درجه سختی یاقوت کبود ۹ است و ساختار کریستالی سه گوش دارد. به طوری که فقط الماس توان بریدن یاقوت کبود را دارد. در کتب قدیمی مسلمانان و کتب قدیمی هندی درباره یاقوت کبود بسیار نوشته شده است. در ایران باستان از خواص یاقوت کبود سفایرSapphire به عنوان پزشکی همه‌منظوره یاد شده است.
سفایر از زمان‌های قدیم سنگ عفت، تقدیس و توبه شناخته میشود. زیبایی و استحکام این سنگ باعث شده به‌عنوان طلسم در میان پادشاهان بسیار محبوب باشد. به طوری که یک تاریخدان قرون وسطا گفته که شاهان این سنگ را به همراه داشتند تا آنان را از صدمات فیزیکی و حسادت درباریان محفوظ نگه دارد. در افسانه‌ها آمده اگر یک مار سمی به همراه سفایر در ظرفی باشد، آن مار خواهد مرد؛ چرا که این سنگ، محافظی در برابر سم ایجاد می‌کند.
یاقوت کبود یا همان سافایر(Sapphire) نشانه حقیقت، عقل و تفکر و شجاعت می باشد، به گونه ای که این سنگ ماه تولد شهریور مردانه و زنانه را “گوهر خردمندان” نیز نام نهاده اند. در قرن نوزدهم میلادی گوهر شناسان دریافتند که یاقوت کبود از جنس کروندوم و عنصر رنگ در این سنگ شهریورماه آهن و تیتانیوم می باشد.
در برخی منابع قدیمی آمده که پادشاهان قدیم از این سنگ برای حفاظت از خود و سلطنت خود استفاده می‌نمودند و هنگامی می‌خواستند با پادشاهان دیگر صلح کنند این سنگ را جهت اطمینان بیشتر همراه خود داشتند. در منابع کهن فارسی نیز آمده که مادر طبیعت روی یاقوت کبود استراحت می‌کند و آسمان این کریستال آبی‌رنگ را بازتاب می‌دهد. یاقوت کبود برای ساخت زیورآلات و جواهرات بسیار کاربردی است و خاصیت‌های زیادی هم دارد.امروزه تایلند از مشهورترین مراکز مهم تراش سنگ یاقوت است و در حال حاضر یکی از کشورهای عمده‌ی صادرکننده در این زمینه محسوب میشود. علاوه بر این، از قدیم معادن یاقوت کبود کشمیر در دنیا مشهور بوده است. چون سافایرهای استخراجی از این منطقه دارای رنگ و جلای زیبا هستند و مرغوبیت بالایی دارند.
سنگ دیگر ماه شهریور: جاسپر
جاسپر یکی دیگر از انواع سنگ شهریور ماه است که دارای جنسی مات می‌باشد. این نگین ساختار ریز دانه و متراکمی از ذرات معدنی سیلیس دارد که دارای رنگ های متفاوت قرمز و زرد تا قهوه ای و خاکستری می باشد. برخی جاسپر را بعنوان یک سنگ ماه شهریور زنانه میدانند اما همانور که گفته شد خواص آن فرقی برای زن و مرد ندارد. این گوهر درخششی مات دارد و به آسانی جلا می گیرد؛ سختی این سنگ شهریورماه و سایر خواص فیزیکی آن مشابه کوارتز می باشد. اسم جاسپر از کلمه یونانی iaspis، از ریشه زبان سامی گرفته شده است؛ در نوشته های قدیمی این کلمه بیشتر به نگین های شفاف و روشن به خصوص کالسدئون و جاسپر مات اشاره می شود.
نقوش روی این سنگ در طول مراحل به وجود آمدن آن از رسوبات ذرات سیلیکات یا خاکستر موارد اتشفشانی شکل گرفتند . به طور کلی این سنگ از تجمع ناخالصی ها شکل می گیرد . این سنگ به طور ذاتی به دلیل رسوبات سیلیکاتی موجود در آن ، به همراه شکاف ها و شیار هایی بوجود می آید و سپس با مواد معدنی نظیر اکسید آهن ، دی اکسید منیزیم ، اکسید های آهن و دیگر ارگانیک ها پر می شوند . ترکیب نهایی تمامی این مواد ظاهر کلی این سنگ را بوجود می آورد .
سنگ جاسپر در نقاط زیادی در دنیا نظیر کانادا ، برزیل ، مصر ، استرالیا ، هند ، اندونزی ، قزاقستان ، ماداگاسکار ، مکزیک ، روسیه ، اروگوئه ، ونزوئلا ، و در قاره امریکا در آریزونا ، آرکانزاس ، کالیفرنیا ، تگزاس ، ارگون واشنگتن یافت می شود و نکته ای که در هر سنگ بسیار حائز اهمیت است رنگ آن است.
سنگ جاسپر سنگی رنگین و به صورت رگه دار و لکه دار ظاهر می شود .اسامی تجاری متنوع این سنگ بر اساس رنگ ، ظاهر و ترکیب این سنگ بوجود آمده اند . در مورد رنگ این سنگ توصیه و یا هشدار خاصی وجود ندارد ، از آنجا که رنگ قرمز آن (رایج ترین نوع این سنگ ) به خاطر اکسید آهن موجود در آن است همچنین رنگ قهوه ای و زرد آن نیز به همان اندازه رایج است .
گونه های تک رنگ این سنگ بسیار نادر است. در کتب قدیمی گفته شده در گذشته جاسپر برای دور کردن ارواح خبیث و محافظت از دارنده این گوهر در برابر مار و نیش عنکبوت استفاده می شد. در قرن چهارم، باور بر این بود زمانی که به درستی از جاسپر استفاده شود، باران خواهد آمد. به طور سنتی معروف است، هنگامی که جاسپر به عنوان گردنبند تزئینی آویخته شود، با خستگی و فرسودگی مبارزه می کند.در کل ، ارزش اصلی این سنگ بر اساس اشباع رنگ این سنگ تعیین می شود .
غزاله قاسمیان
مدرس دوره ساخت آکادمی اردوان آنوش