همه چیز درباره بلیچینگ دندان یا سفید کردن دندان + بررسی عوارض آن
رنگ دندان‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در یک لبخند زیبا به شمار می‌رود. مراجعه‌کنندگان با شکایت‌های مختلفی درباره تغییر رنگ دندان‌ها و تاریخچه متنوعی از علل ایجاد تغییر رنگ در دندان هایشان به دندانپزشکان و متخصصان ترمیمی و زیبایی دندان مراجعه می‌کنند. آنها به دنبال راهکاری برای بهبود یا از بین بردن بد رنگی دندان‌ها هستند. بهترین، معمول‌ترین و ساده‌ترین روش برای برطرف کردن این مشکل، بلیچینگ دندان است که در این مقاله به طور کامل به آن پرداخته شده است.
بلیچینگ دندان یا سفید کردن دندان چیست؟
بلیچینگ دندان ها همانطور که ذکر شد ساده‌ترین، معمول‌ترین، محافظه‌کارانه‌ترین و به صرفه‌ترین تکنیک جهت اصلاح طرح لبخند می‌باشد. سفید کردن دندان با این روش، درمانی است که برای برطرف کردن تیرگی‌ها و رنگدانه‌هایی که به مرور زمان (و بر اثر مواد دارای رنگدانه مثل چای، قهوه، نوشابه های رنگی و حتی ادویه ها ایجاد می شوند) به کار می رود. حتی بعضی از بد رنگی‌های ژنتیکی با سفید کردن دندان ها برطرف شده و ظاهر دندان‌ها زیباتر به نظر می‌رسند.
چه عللی باعث تغییر رنگ دندان ها می‌شوند؟
از آنجایی که برخی از تغییر رنگ‌ها نسبت به فرآیند بلیچینگ یا سفید کردن دندان واکنش بهتر و بیشتری نشان می دهند، بنابراین، قبل از هرچیزی باید علت تغییر رنگ دندان افرادی که تمایل به بلیچینگ دندان دارند مشخص شود. از این رو علل تغییر رنگ باید به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد تا بهتر بتوان میزان و درجه‌ای که برای بلیچینگ یا سفید کردن و بهبود رنگ دندان نیاز است را پیش بینی کرد.
عللی که باعث تغییر رنگ دندان ها می‌شوند به طور کلی به دو دسته خارجی و داخلی تقسیم می شوند. (دسته اول تغییر رنگ هایی هستندکه منشاء خارج دندانی دارند و دسته دوم که منشاء داخل دندانی دارند.)
اهمیت پیدا کردن علت تغییر رنگ دندان ها قبل از بلیچینگ دندان
1. تغییر رنگ دندان ناشی از عوامل خارج دندانی
از عوامل خارجی که می‌توانند باعث تغییر رنگ دندان‌ها شوند می‌توان به رنگ‌های موجود در مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی مثل چای، قهوه و رنگ های افزودنی در غذاها اشاره کرد
عامل دیگر، مصرف سیگار و تنباکو است که با ادامه مصرف این مواد، تغییر رنگ بیشتر و عمیق‌تر می‌شود
علت دیگر می‌تواند عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باشد که باعث تجمع جرم و پلاک روی دندان می‌شود .
ذکر این نکته مهم است که عوامل خارجی در ابتدا سطحی هستند و کم رنگ. بنابراین می‌توان آنها را با روش بروساژ معمولی از بین برد. ولی با پیشرفت فرآیند، تیره‌تر و پایدارتر می‌شوند و حذف کردن آنها نیازمند تکنیک‌های پیچیده‌تر است.
بلیچینگ دندان ها می‌تواند به راحتی این تغییر رنگ‌ها را بر طرف کند. به طور کلی بلیچینگ بر روی تغییر رنگ‌های خارجی اثر با ثبات‌تری دارد (مخصوصا برای برطرف کردن تغییر رنگ‌های ناشی از چای و قهوه و سیگار)
2. تغییر رنگ دندان ناشی از عوامل داخلی
عوامل داخلی تغییر رنگ دندان ها مستقیماً روی ترکیب عاج و مینای دندان تاثیر می‌گذارد و سخت‌تر از عوامل خارجی برطرف می‌شوند. به طور کلی تغییر رنگ داخلی دندان ممکن است در دو زمان اتفاق افتد:
در زمان تشکیل دندان‌ها: مانند قرارگیری در معرض فلوراید اضافی یا آنتی بیوتیک تترا سایکلین
زمانی که رویش دندان ها کامل شده باشد: مانند تغییر رنگ داخلی به علت پوسیدگی دندان، بعضی از انواع ترمیم‌ها، پالپ غیر زنده (مشکلات روت کانال) و ضربه به دندان .
اما اگر بخواهیم وارد جزئیات شویم موارد زیر هر کدام می‌توانند موجب تغییر رنگ دندان ها شود:
سایش دندان‌ها
یکی از علل شایع تغییر رنگ داخلی دندان ها افزایش سن، و ساخته شدن عاج ثانویه زردتر و از طرفی سایش دندان به مرور زمان می‌باشد که باعث زردتر شدن دندان می‌شود. تغییر رنگ ناشی از سایش دندان ها معمولا با بلیچینگ دندان از بین نمی‌رود.
مصرف برخی داروها
تغییر رنگ ناشی از مصرف دارو، ممکن است قبل یا بعد از اینکه دندان به طور کامل تشکیل می‌شود، رخ دهد. تتراسایکلین در طول کلسیفیکاسیون دندان به دنتین یا عاج دندان وارد شده و احتمالا از طریق واکنش با کلسیم و تشکیل تتراسایکلین اورتوفسفات سبب تغییر رنگ دندان ها می شود.
یرقان
یرقان طولانی مدت در کودکی، از علل دیگر است که تعداد بیشتری از دندان‌ها را درگیر می‌کند.
ضربه و تروما
ضربه هم می‌تواند رنگ دندان را تغییر دهد مثلا:
تغییر رنگ های صورتی : که نشان دهنده تحلیل داخلی دندان می باشد
یا تغییر رنگ زرد: که نشان دهنده آهکی شدن پالپ دندان است
یا تغییر رنگ های سیاه: که در اثر نکروز و از بین رفتن عصب و پالپ دندان ایجاد می شود.
برخی از ترمیم های دندانی
ترمیم‌های آمالگام نیز می‌توانند در طول زمان به علت اکسید شدن فلزات آن و نفوذ در نسج دندان باعث تغییر رنگ سیاه دندان شوند.
زیاده روی در استفاده از فلوراید
مصرف بیش از حد فلوراید بخصوص وجود فلوراید بیش از حد در آب آشامیدنی یعنی بیش از(۱-۲ ppm) که در بعضی از نواحی کشور خودمان نیر این میزان بالا از فلوراید در آب آشامیدنی وجود دارد. این میزان بیش از حد فلوراید باعث تغییرات متابولیکی در آملوبلاست‌ها ( سلول‌های سازنده مینا دندان) و کلسیفیکاسیون نامناسب در دندان می‌شود.
وراثت
علاوه بر این، تغییر رنگ‌های داخلی می‌تواند منشاء ارثی داشته باشند مانند مشکلاتی مثل آملوژنز ایمپرفکتا و دنتینوژنز ایمپرفکتا (که در آنها، ساختار مینا و عاج دندان معیوب بوده و دچار تغییر رنگ هستند).
بلیچینگ دندان تا چه حد به سفید شدن دندان‌ها کمک می‌کند؟
پس از تشخیص علت تغییر رنگ دندان‌ها، فرد باید خواسته‌ها و انتظارات خود درباره میزان و درجه سفیدی دندان‌هایش را با دندانپزشک در میان بگذارد. به عبارتی ابتدا باید دید که فرد دقیقا میخواهد دندان هایش چگونه و تا چه حد سفید شوند؟
آیا فرد میخواهد که بالاترین درجه سفیدی دندان‌ها را داشته باشد؟
یا میخواهد صرفاً تغییر رنگ دندان‌ها برطرف شود و دندان‌ها به رنگ طبیعی و ذاتی خود بازگردند؟
یا انتظارات دیگری دارد؟
سفید شدن دندان ها با بلیچینگ
اگر خواسته فرد سفید شدن دندان ها به میزانی بیش از حداکثر سفیدی دندان ها است (که معمولا با اصطلاحاتی چون سفید هالیوودی به آن اشاره می‌شود)، پیشنهاد درمان بلیچینگ ممکن است کافی نباشد وانتظار وی را برطرف نسازد زیرا روشن‌ترین رنگی که با درمان بلیچینگ می‌توان به دست آورد (B1) است که در محدودهِ رنگ‌های طبیعی قرار دارد.
جایگزین بلیچینگ برای افرادی که سفیدی بیش از حد می‌خواهند چیست؟
در آن صورت می‌توان درمان لمینت سرامیکی یا کامپوزیت ونیر را برحسب نیاز در نظر گرفت . اما اگر صرفا برگشت به رنگ اولیه دندان ها مد نظر است بلیچینگ می تواند گزینه درمانی مناسبی باشد.
مواد سفید کننده دندان چطور عمل می‌کنند؟
ژل‌های سفید کننده در بلیچینگ دندان حاوی هیدروژن پراکسید و یا ماده‌ای به نام کارباماید پراکسید بوده و غلظتی بین 10 تا 40 درصد دارند. هیدروژن پراکسید یک ماده اکسید کننده است که بر روی دندان پخش می‌شود و باعث ایجاد رادیکال‌های آزاد ناپایدار می‌گردد.
این رادیکال‌ها به مولکول‌های رنگیِ آلی (که در فضای بین نمک‌های غیر آلی مینای دندان وجود دارند) حمله می‌کنند. این حمله اتصال بین مولکول های رنگی را نشانه می‌رود و آنها را به رنگدانه‌های ضعیف و کوچک‌تر تقسیم می کند. از طرفی این مولکول‌های کوچک‌تر طیف جذبی متفاوتی دارند، و به این صورت است که سفید شدن دندان آغاز می‌شود.
آیا انجام بلیچینگ باعث آسیب به دندان ها می‌گردد؟
مواد بلیچینگ دندان خودشان به تنهایی بدون ضرر بوده و به دندان‌ها آسیب نمی‌رسانند، چون مواد شیمیایی موجود در آنها، هیچ تاثیری روی ساختار معدنی دندان‌های ما ندارند. و تنها به مولکول‌های آلی رنگی که باعث تغییر رنگ دندان‌ها شده‌اند حمله می‌کنند.
اما در بعضی از مواد بلیچینگ (که استاندارد نیستند)، جهت افزایش طول عمر عامل سفید کننده PH ماده را اسیدی می‌کنند (که این افزایش PH) روی ضخامت و سختی مینا تاثیر منفی می‌گذارد.
عوارض بلیچینگ دندان
در چنین شرایطی احتمال ایجاد حساسیت دندانی پس از استفاده از این مواد بلیچینگ افزایش میابد. اما به صورت کلی احتمال حساس شدن دندان‌ها طی فرآیند بلیچینگ به غلظت ماده و مدت زمان استفاده از آن بستگی دارد. و اگر این حساسیت ایجاد شود معمولاً فقط یک یا چند روز ادامه یافته و کاملاً قابل برگشت است.
بلیچینگ دندان‌ها چه مدت دوام دارد؟
نتایج حاصل شده از عمل بلیچینگ دائمی نبوده و اثرات آن به مرور زمان کم می‌شود. معمولاً مدت یک تا سه سال، زمانی است که در اکثر بروشورهای مواد بلیچینگ قید می‌شود، اگرچه ماندگاری طولانی‌تر در بسیاری موارد توسط بیماران گزارش می‌شود.
چطور می‌توان نتیجه به دست آمده از بلیچینگ را برای مدت زمان طولانی‌تری حفظ کرد؟
می‌توان با پرهیز از خوردن مواد غذایی و عاداتی که باعث تغییر رنگ در دندان‌ها می‌شوند (که در قسمت تغییر رنگ دندان‌ها به آنها اشاره شد)، نتیجه حاصل شده از بلیچینگ را به مدت طولانی‌تری حفظ کرد.
رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها و استفاده از مسواک و نخ دندان به طور مرتب و روزانه، با حذف پلاک میکروبی و رنگدانه ها موجب ماندگاری بیشتر رنگ حاصل از بلیچینگ می‌گردد.
همچنین با درمان بلیچینگ دندان دوره‌ای (چه در منزل و چه در مطب) می‌توان به حفظ این نتیجه در مدت زمان طولانی‌تر کمک کرد.
افزایش ماندگاری بلیچینگ دندان
آیا با سفید کردن دندان ها، رنگ روکش‌ها و ترمیم‌های کامپوزیتی هم روشن می‌شود؟
اگر بر روی بعضی از دندان‌ها روکش، ونیر دندانی (لمینت دندان یا ونیر کامپوزیت) یا ترمیم‌های کامپوزیتی دارید، بهتر است قبل از انجام بلیچینگ دندان با دندانپزشک یا متخصص ترمیمی و زیبایی خود مشورت نمایید. زیرا مواد بلیچینگ بر روی ترمیم های کامپوزیتی، ونیرهای کامپوزیتی، لمینت های سرامیکی و انواع روکش ها فلز-سرامیک یا PFM و روکش های تمام سرامیک تاثیر نمی‌گذارند.
به عنوان مثال دندانهایی که قسمتی از آنها با مواد کامپوزیتی ترمیم شده‌اند، پس از بلیچینگ روشن‌تر شده، درحالیکه ترمیم‌های کامپوزیتی به رنگ قبلی خود باقی خواهند ماند و تفاوت رنگی ناخوشایند بر روی دندان های مورد نظر ایجاد می شود.
بلیچینگ دندان در دندانهایی که ترمیم شده اند
برای حل این مشکل:
ترمیم‌های کامپوزیتی باید به طور کامل و یا قسمتی از آن ها با مواد کامپوزیتی رنگ روشن‌تر که هماهنگ با رنگ جدید دندان است، جایگزین شوند.
و روکش‌هایی که پس از بلیچینگ نسبت به رنگ روشن دندان ها زرد و ناهماهنگ به نظر می رسند، در صورت نیاز به منظور اصلاح طرح لبخند باید تعویض گردند.
چه کسانی نمی‌‌‌‌توانند درمان بلیچینگ انجام دهند؟
در افرادی که تحلیل لثه دارند و ریشه‌های دندان‌ها به محیط دهان باز هستند.
کسانی که پوسیدگی‌های دندانی دارند.
در افرادی که پوسیدگی درمان نشده دارند (قبل از انجام بلیجینگ بهتر است کلیه‌ی پوسیدگی‌ها ترمیم شوند، زیرا ماده‌ی بلیچینگ به داخل پوسیدگی‌ها و سطوح داخل دندان نفوذ کرده و باعث حساسیت دندان‌ها می‌شود.)
در اشخاصی که مینای دندان‌ها دچار سایش شده است.
افرادی که ترمیم‌ها و روکش‌های متعددی بر روی دندان‌های مختلف خود دارند.( به این دلیل که بلیچینگ دندان تاثیری روی رنگ مواد کامپوزیتی و سرامیکی ندارد، بنابراین در این افراد در صورت انجام بلیچینگ، لبخندی ناهمگون و نازیبا ایجاد می‌شود).
بلیچینگ (سفید کردن دندان ها) به چند روش قابل انجام است ؟
سه روش برای سفید کردن دندان ها وجود دارد: بلیچینگ در مطب، بلیچینگ در منزل و بلیجینگ با محصولات سفید کننده بدون نسخه (OTC).
1. بلیچینگ در مطب (In Office Bleaching)
این نوع بلیچینگ دندان با استفاده از مواد سفید کننده دندان با غلظت‌های بالا (۲۵-۴۰٪ هیدروژن پراکسید) انجام می‌شود. با آفیس بلیچینگ دندان، دندانپزشک کنترل کاملی در طول عمل و فرایند سفید کردن دندان ها دارد. در این روش، قبل از قرار دادن ژل هیدروژن پراکسید، لثه‌ها توسط ماده‌ای محافظ، به نام اپال‌دم، ایزوله می‌شوند.
بلیچینگ دندان در مطب
پس از انجام اقدامات محافظت از لثه‌ها، ژل سفید کننده بر روی دندان‌ها اعمال می‌شود و در طی زمان مربوطه در مطب دندانپزشکی، به وسیله گرما یا نور (یا بدون آنها) فعال می‌شود.
برای فعال کردن ماده سفید کننده از چه دستگاه‌هایی استفاده می‌شود؟
برای فعال کردن ژل سفید کننده یا سرعت بخشیدن به فرایند اثرگذاری آن، می‌توان از دستگاه‌های لایت‌کیور یا لیزرهای دیود (با طول موج ۸۳۰ و ۹۸۰ نانومتر) استفاده کرد.
آفیس بلیچینگ دندان می تواند پس از یک جلسه، به طور قابل توجهی دندان‌ها را سفید کند، اما برای دستیابی به نتیجه مطلوب‌تر، ممکن است نیاز به تعداد جلسات درمانی بیشتری باشد.
2. بلیچینگ در منزل (Home Bleaching)
در این روش از دندان‌های شخص قالب تهیه شده. به عبارتی بر اساس فرم دندان‌ها، یک قالب یا تری (Bleaching trays) تهیه می‌گردد و ژل‌های سفید کنندهِ با غلظت کم در اختیار فرد قرار داده می‌شود تا در منزل داخل تری قرار داده و استفاده کنند.
بلیچینگ دندان در منزل
چگونه بلیچینگ در منزل انجام دهیم؟
ژل‌های سفید کننده دندان در این روش حاوی عامل سفید کننده کارباماید پراکسید 10 تا 20 درصد است که برابر با هیدروژن پراکسید 3.5 تا 6.5 درصد است. به طور کلی، توصیه می‌شود که ماده با ۱۰٪ کاربامید پراکسید به مدت ۸ ساعت در روز و ماده دارای ۱۵-۲۰٪ کاربامید پراکسید به مدت ۳-۴ ساعت در روز استفاده شوند. این درمان (بلیچینگ دندان خانگی) توسط خود بیمار انجام می شود، اما در طی مراجعات و بازنگری باید توسط دندانپزشک تحت نظارت قرار بگیرد.
آیا بلیچینگ در منزل بی‌خطر است؟
برخی از پزشکان برای سفید کردن دندان در مطب، غلظت ۳۵ درصد با هیدروژن پراکسید را توصیه می‌کنند و گزینه بعدی پس از آن ژل سفید کننده حاوی ۱۰٪، ۱۵٪ و یا ۲۰٪ کاربامید پراکسید است.
محققین نشان داده‌اند که سفید کننده‌های با غلظت بالاتر، می‌توانند رادیکال‌های پراکسید بیشتری برای سفید کردن تولید کنند و در نتیجه فرآیند سفید کردن سریع‌تر انجام می‌شود. با این حال، این روند سریع سفید کردن، ممکن است امکان بروز عوارض جانبی مانند حساسیت دندان، تحریک لثه، تحریک گلو و حالت تهوع را افزایش دهد. البته در صورت استفاده صحیح، هیچ یک از موارد ذکر شده به عنوان عوارض بلیچینگ دندان رخ نخواهد داد. منبع : آرتمان درمان
3. محصولات سفید کننده دندان (بدون نسخه)
در نهایت، به جز بلیچینگ دندان در منزل و مطب، محصولات سفید کننده بدون نسخه ( OTC ) اشاره کرد که در سال‌های اخیر محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند. این محصولات از یک ماده سفید کننده دندان با غلظت کم (بین 3 تا 6 درصد هیدروژن پراکسید) تشکیل شده‌اند.
آنها با عناوین تری‌ها، نوار‌های سفید کننده و خمیر دندان‌های سفیدکننده در دسترس هستند. این محصولات باید تا ۲ هفته، و 2 بار در روز استفاده شوند. محصولات OTC به عنوان سریع‌ترین بخش در حال رشد در بازار دندانپزشکی شناخته می‌شوند. با این حال، این مواد سفید کننده دندان ممکن است از لحاظ ایمنی بسیار بحث‌برانگیز باشند. زیرا برخی از آنها توسط سازمان غذا و دارو تایید نشده‌اند.