پوسیدگی دندان از شایع‌ترین مشکلات مربوط به دهان و دندان است که سالانه شمار زیادی از افراد جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیشترین مراجعه افراد به مراکز دندانپزشکی مربوط به این مشکل است. هرچند که پوسیدگی می‌تواند توسط دندانپزشک (متخصص زیبایی و ترمیمی دندان) با پروسه‌هایی مانند پر کردن دندان، روکش دندان و … برطرف شود اما مهم‌ترین شیوه مقابله با آن قطعا پیشگیری است. در این مقاله با 12 راه‌حل و نکته اساسی که در پیشگیری از پوسیدگی دندان موثر هستند آشنا خواهید شد. امیدواریم که افراد بیشتری در جامعه با رعایت این نکات پیشگیرانه، نیازی به مراجعه به مراکز دندانپزشکی جهت انجام پروسه‌های درمانی نداشته باشند.
منبع: آرتمان درمان
پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی دندان به از بین بردن ساختار دندان اشاره دارد و می‌تواند هم روی مینای دندان (پوشش خارجی، سفید و سفت دندان) و هم روی عاج دندان (دنتین) تأثیر بگذارد. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که بقایای غذاهای حاوی کربوهیدرات (قند و نشاسته) مانند نان، غلات، نوشابه، میوه‌ها، کیک یا آب نبات و … بر روی دندان‌ها باقی بماند. باکتری هایی که در دهان زندگی می‌کنند، این غذاها را هضم کرده و آنها را به اسید تبدیل می‌کنند. باکتری‌ها، اسید تولید شده، بقایای مواد غذایی و بزاق با هم ترکیب می‌شوند و پلاک دندان را ایجاد می‌کنند که به دندان می‌چسبد. اسیدهای موجود در پلاک دندانی،باعث تخریب سطح مینای دندان شده و در دندان سوراخ‌هایی ایجاد می‌کنند که به آنها پوسیدگی گفته می‌شود.
12 راه‌حل پیشگیری از پوسیدگی دندان
1. هر روز مسواک بزنید
یکی از مهم‌ترین اصول پیشگیری از پوسیدگی دندان، مسواک زدن است. توصیه می‌شود که در شبانه روز دو بار مسواک زده شود. مسواک نرم، می‌تواند نه تنها بهتر دندان‌ها را تمیز کند که مانع از سایش دندان‌ها هم بشود. فقط مسواک زدن کافی نیست، نحوه صحیح مسواک زدن هم بسیار اهمیت دارد و بهتر است بدون هیچ فشار یا نیروی خاصی دندان‌ها را مسواک زد. زیرا اوربراشینگ یا زیاد مسواک زدن خود می‌تواند باعث تحلیل مینای دندان شده و با باز شدن عاج دندان به محیط دهان، احتمال ایجاد پوسیدگی را افزایش دهد.
2. با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید
دندان‌های خود را بعد از هر وعده غذایی با خمیر دندان‌های حاوی فلوراید مسواک بزنید. در حالت ایده آل، بهتر است مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید را به فاصله مشخصی بعد از هر وعده غذایی و حداقل دو بار در روز انجام داد. فلوارید موجود در خمیر دندان‌ها به تقویت مینای دندان کمک می‌کند و به نوعی باعث پیشگیری از پوسیدگی دندان می‌شود.
3. به پروسه فیشور سیلانت توجه داشته باشید!
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا، سیلانت را برای همه کودکان در سنین مدرسه توصیه می‌کند. این روش البته مشابه کودکان، برای بزرگسالان نیز توصیه شده است و فواید زیادی دارد. فیشور سیلانت‌ها در نقش یک پوشش عمل کرده و حفرات غیرطبیعی دندان‌ها را می‌پوشانند تا مانع از تجمع باکتری‌ها و شروع پوسیدگی شوند. سیلانت‌ها تا 10 سال می‌توانند دوام داشته باشند و یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان هستند.
4. به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید
بدون شک و بدون اغراق، بهترین شخصی که می‌تواند به شما در حفظ سلامت دهان و دندان و پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک کند، یک دندانپزشک است. مراجعه منظم و دست کم 2 جلسه در طول سال به یک دندانپزشک می‌تواند نه تنها متضمن سلامت دهان و دندان شما باشد، که به شما در پیشگیری از پوسیدگی دندان و سایر مشکلات دندانی نیز کمک کند. چکاپ منظم، جرم گیری دندان، فلورایددرمانی و سایر روش‌های دیگر طی این جلسات، می‌تواند تا سالیان سال بهترین عملکرد را برای دهان و دندان شما فراهم کند.
5. مصرف میان وعده‌ها و خوراکی‌های مضر را کاهش دهید
کسانی که برای خود برنامه‌های تغذیه‌ای منظمی دارند کمتر در معرض پوسیدگی دندان قرار می‌گیرند. برعکس، افرادی که به صورت گاه و بیگاه نوشیدنی مضر شیرین و گازدار می‌خورند یا خارج از وعده‌های غذایی اصلی، تنقلات و یا به قول عموم مردم هله‌هوله مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرند. برای پیشگیری از این موضوع باید برای میان وعده‌های خود خوراکی‌های سالم، بدون قند و با حداقل اسیدیته مصرف کنید. پس از مصرف این خوراکی‌ها نیز، باید دهان خود را با مقدار زیادی آب تمیز شستشوی دهید.
6. غذاهای سالم بخورید
داشتن یک رژیم غذایی متعادل برای تمام جنبه های سلامتی، از جمله بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است. غذاهایی که به طور معمول و ذاتا می‌توانند برای مدت طولانی در لابلای دندان‌های شما گیر کنند، باعث پوسیدگی دندان می‌شوند. چیپس، کلوچه، آبنبات، میوه خشک و … از این دست خوراکی‌ها هستند. و البته، غذاهای شیرین و فرآوری شده نیز گزینه خوبی نیستند. در عوض سبزیجات و میوه‌های تازه را برای وعده ها و میان وعده‌های خود انتخاب کنید، زیرا این موارد به افزایش جریان بزاق و بازسازی مینای دندان کمک می‌کند. هرچه مینای دندان سالمتر و تقویت شده تر باشد، احتمال ایجاد پوسیدگی کمتر خواهد شد.
7. از دهانشویه‌های آنتی باکتریال کمک بگیرید
پوسیدگی دندان همیشه به دلیل بهداشت ضعیف دهان و دندان نیست. گاهی اوقات ممکن است برخی مشکلات، بیماری‌ها یا اختلالات خاص، دندان‌های ما را در معرض سایش قرار دهند. برای مثال ممکن است افزایش تعداد باکتری‌های مضر داخل دهان و یا بیماری‌هایی که منشاء آنها باکتری‌ها هستند باعث پوسیدگی شوند. در این خصوص، لازم است که با پزشک خود صحبت کنید و در کنار آن از دهانشویه‌های حاوی مواد آنتی باکتریال نیز استفاده کنید.
8. آب بیشتری بنوشید
امروزه اکثر شهرها مخصوصا در کشورهای غربی به منابع آب شرب عمومی خود فلوراید اضافه می‌کنند. این امر، یک درمان مناسب برای جلوگیری از پوسیدگی دندان است. آب لوله‌کشی حاوی فلوراید نه تنها به بازسازی دندان‌ها کمک می‌کند، بلکه به طور کلی نوشیدن آب باعث تولید بزاق بیشتر برای مهار باکتری‌های مضر می‌شود.
9. نخ دندان بکشید
برای سلامتی دهان و دندان و پیشگیری از پوسیدگی دندان تنها مسواک زدن با خمیر دندان کافی نیست. ثابت شده که مسواک زدن تنها 60 تا 70 درصد سطح دندان‌ها و اطراف آنها را تمیز می‌کند و 30 تا 40 درصد دیگر نیز تنها با نخ دندان کشیدن تمیز می‌شود. تمیز کردن این 30 تا 40 درصد بسیار مهم است. زیرا این بخش‌ها اغلب بین دندان‌ها قرار دارند که دسترسی مسواک به آن غیرممکن است. علاوه بر این، بیشترین میزان پوسیدگی دندان از این بخش‌ها آغاز شده و گسترش می‌یابد.
10. میزان مصرف مواد شیرین را کاهش داده و فیبر بیشتری بخورید
رژیم غذایی کم قند و سرشار از فیبر، برای سلامت دهان و دندان کودکان بسیار مفید است. طبق اعلام انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) میوه‌ها و سبزیجاتِ غنی از فیبر، به تمیز نگه داشتن دندان و لثه کمک می‌کنند. پس همانطور که پیشتر خواندید، در رژیم غذایی خود و کودکان‌تان تغییراتی ایجاد کنید. به عنوان مثال پنیر، شیر، ماست ساده و سایر محصولات لبنی علاوه بر اینکه منابعی غنی از کلسیم و فسفر هستند، باعث افزایش ترشح بزاق هم می‌شوند که این امر باعث کاهش تجمع پلاک دندان و در نتیجه پیشگیری از پوسیدگی دندان می‌شود پس میزان مصرف این محصولات را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
11. اصول بهداشت دهان و دندان را به کودکان آموزش دهید
بچه‌ها ذهن پویایی دارند و درباره همه چیز کنجکاو هستند. والدین می‌توانند از این ویژگی کودکان استفاده کرده و با جذاب نشان دادن مفاهیم بهداشت دهان و دندان به آنها در پیشگیری از پوسیدگی دندان آموزش دهند. هرچقدر دانش و اطلاعات کودکان درباره دندان‌ها، لثه و سایر بافت‌های داخل دهان بیشتر باشد، احتمالا بیشتر به حفظ سلامتی و بهداشت دهان و دندان ترغیب می‌شوند. برای کودکان فیلم‌ها، کلیپ‌ها، کتاب‌های تصویری و … که در ارتباط با بهداشت دهان و دندان هستند را فراهم کنید و به سوالاتشان در این خصوص با حوصله پاسخ دهید. در نهایت به کودکان خود بگویید و به آنها نشان دهید که چرا دندان‌ها مهم هستند و به آنها درک بهتری از اهمیت مراقبت از دهان را آموزش بدهید.
12. از دهاشویه‌های حاوی فلوراید استفاده کنید
همانطور که گفته شد فلوراید ماده‌ای است که در پیشگیری از پوسیدگی بسیار موثر است. استفاده مرتب از دهانشویه‌های حاوی فلوراید در کنار بهداشت دقیق و منظم دهان و دندان، تضمین کننده‌ی سلامت دندان‌ها و پیشگیری از پوسیدگی است. دهانشویه‌های حاوی فلوراید با درصدهای مختلفی موجود هستند که بر اساس درصد آنها، دفعات استفاده در طول هفته مشخص می‌شود.