5 علت اصلی بوی بد دهان و روش های ساده درمان آن
بوی بد دهان یا تنفس بدبو که به آن هالیتوزیس نیز گفته می‌شود یک وضعیت آزاردهنده است که در اغلب افراد موجب استرس و اضطراب می‌شود. با اینکه داروخانه‌ها پر از آدامس‌ها، خوشبوکننده‌ها، دهانشویه‌ها و سایر محصولات جهت رفع یا درمان بوی بد دهان هستند اما بیشتر این محصولات تاثیری موقتی برای برطرف کردن این وضعیت داشته و درمانی دائمی محسوب نمی‌شوند. در این مقاله تلاش شده تا درباره علل این معضل و برخی از مهمترین روش‌های برطرف کردن آن نکاتی ارائه شود.
شایع ترین علل و دلایل بوی بد دهان کدامند؟
به طور کلی بوی بد دهان ممکن است منشأ داخل دهانی یا خارج دهانی داشته باشد و معمولاً عوامل داخل دهانی بسیار شایع‌تر هستند. این بو عمدتاً در اثر فعالیت و تکثیر باکتری‌های داخل دهانی است. فعالیت این باکتری‌ها منجر به تولید مولکول‌های شیمیایی حاوی سولفور می شود که بوی ناخوشایندی دارند. در ادامه مقاله توضیح داده خواهد شد که فعالیت باکتری ها به چه شکل و از چه طریقی موجب بوی بد دهان می شوند.
۱. دندان‌ها و لثه‌ها
شایع‌ترین دلایل بوی نامطبوع دهان را باید در لثه‌ها و دندان‌ها یافت. باقی ماندن پلاک میکروبی روی دندان باعث ایجاد پوسیدگی دندان می‌شود که در صورت پیشرفت و ایجاد حفره به محلی مملو از باکتری و محصولات باکتریایی تبدیل می‌شود که خود از عوامل بوی بد دهان است. پیشرفت پوسیدگی به نوبه خود باعث التهاب و عفونت ریشه‌ها و ایجاد آبسه‌های دندانی خواهد شد که خود از دیگر عوامل بوی بد دهان خواهد بود.
شیار لثه‌ای یک ناحیه آناتومیک طبیعی است که عمق آن می‌تواند بین ۱ تا ۳ میلیمتر باشد. در بیماری‌های لثه شیار لثه از حد طبیعی عمیق‌تر شده و اغلب قابل تمیز کردن با مسواک و نخ دندان نیست و محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها محسوب می‌شود. لثه ملتهب بسیار مستعد خونریزی است و با کوچکترین تحریکی خون می‌آید که خود نیز از عوامل ایجاد بوی نا‌خوشایند است.
عدم درمان ژنژیویت، آن را به پریودنتیت تبدیل می‌کند که از مرحله قبل وخیم‌تر است و به همان نسبت باعث بوی زننده‌ای می‌شود. جرم‌های زیر لثه که در زیر لبه لثه قرار گرفته و به راحتی دیده نمی‌شوند نقش اصلی را در بروز بیماری لثه دارند و می‌توانند عاملی در بروز بوی بد دهان در افراد باشند.
۲. خشکی دهان
بزاق از ترکیب‌های بسیار با ارزشی است که دهان را به طور دائم تمیز می‌کند. همچنین بزاق ترکیب‌های حاصل از باکتری‌های پوسیدگی‌زا را خنثی و به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند. بنابراین یکی از عوارض کمبود بزاق می‌تواند بوی بد دهان باشد. کم آب شدن بدن به هر دلیلی مانند تشنگی و گرسنگی طولانی یا مصرف برخی داروها می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
هنگام خواب میزان ترشح بزاق به طور طبیعی کاهش می‌یابد که دلیل مهم بوی خاص دهان در ابتدای صبح است به خصوص در افرادی که خر خر می‌کنند یا با دهان باز می‌خوابند.
گاهی خشکی دهان می‌تواند به صورت ثانویه به دنبال یک بیماری یا استفاده از داروها ایجاد شود. در این نوع خشکی دهان، بزاق یا اصلا وجود ندارد یا بسیار اندک است و بوی بد ناشی از آن نیز اغلب شدید است.
۳. سیگار و دخانیات
دود سیگار به علت بوی تند ترکیب شیمیایی آن باعث خشکی دهان و همچنین مستعد کردن محیط برای ایجاد بیماری‌های لثه می‌شود.
۴. زبان
سطح زبان مملو از پرزهای چشایی است که طبعاً بین پرزها، شیارها و فضاهایی تشکیل می‌شود به طوری که عمق این شیارها خصوصاً در قسمت عقب زبان بسیار بیشتر است. این فضاها منطقه مناسبی برای رشد و تکثیر باکتری‌های گرم منفی است که باعث بوی بد دهان می‌شوند.
۵. بیماری‌های سیستمیک
در افراد مبتلا به دیابت حالتی به نام کتواسیدوز دیابتی وجود دارد که در آن بدن قادر به شکستن گلوکز و استفاده از آن به‌عنوان مهمترین منبع انرژی نیست. در این حالت بدن شروع به شکستن چربی می‌کند و به دنبال آن در بدن یک ماده شیمیایی به نام کتون تولید می‌شود که منجر به تولید نفس نامطبوع در بیماران دیابتی می‌شود.
دیابت و بوی بد دهان
نارسایی کبد یکی دیگر از دلایل بوی نامطبوع دهان است و گاهی این علامت در تشخیص زود هنگام بیماری‌های کبدی بسیار موثر است.
نفس افراد مبتلا به نارسایی مزمن کلیه معمولاً بوی ماهی یا آمونیاک می‌دهد که دلیل آن غلظت بالای اوره در بزاق است. سینوزیت، برونشیت و تورم لوزه‌ها از دیگر عوامل بوی بد دهان هستند. همان طور که می‌دانید سینوس‌ها به محیط داخل دهان راه دارند و می‌توانند عفونت و باکتری‌ها را به آنجا منتقل کنند که این یکی از اصلی‌ترین دلایل بوی بد دهان است.
بازگشت اسید معده به سمت بالا و ورود آن به دهان یکی از دلایل بوی بد دهان است. تحقیقات نشان داده‌اند که باکتری هلیکو باکتر پیلوری که موجب زخم معده می‌شود، اگر وارد دهان شود باعث بوی نامطبوع دهان می‌شود. رفلاکس معده می‌تواند علاوه بر بوی بد دهان، منجر به حساسیت دندان‌ها در برابر سرما و گرما شود.
برای درمان و رفع بوی بد دهان چه کنیم؟
در بیشتر موارد دنبال کردن نکات و موارد ساده زیر می‌تواند به راحتی به رفع بوی بد دهان کمک کند. همچنین افرادی که به صورت مزمن با هالیتوزیس مواجه هستند بهتر است با یک پزشک یا دندانپزشک در این خصوص مشورت کنند.
رعایت بهداشت دهان
غالباً توجه به بهداشت دهان و رسیدگی به پاتولوژی دندانی مشکل را برطرف می‌کند. استفاده از مسواک و نخ دندان و حذف پلاک میکروبی می تواند یکی از بهترین درمان های خانگی بوی بد دهان باشد. اینکار علاوه بر کاهش یا از بین بردن هالیتوزیس به افزایش سلامت دندان ها نیز کمک می کند.
تمیز کردن زبان
لایه زرد یا سفید رنگ روی زبان می‌تواند یکی از شایع ترین علت های بوی بد دهان به خصوص در اوایل صبح باشد. تمیز کردن زبان باید دو بار در روز به کمک تمیز کننده زبان انجام شود. تمیز کننده‌های زبان را باید به آرامی و بدون آسیب رساندن به جوانه‌های چشایی روی زبان استفاده نمود.
استفاده از دهانشویه های بهداشتی
برخی از دهانشویه‌ها می‌توانند به صورت موقت به رفع بوی بد دهان کمک کنند. چنانچه علت بوی نامطبوع دهان مشکل اساسی و زمینه ای نباشد دهانشویه‌های بهداشتی می‌توانند علاوه بر خوش بو کردن دهان باکتری های مضر داخل دهان را نیز از بین ببرند. برای اینکه بتوانید یک دهانشویه مناسب تهیه کنید می توانید از دندانپزشک خود کمک بگیرید.
نوشیدن آب
خشکی دهان به هر دلیل که باشد محل بسیار مناسبی برای فعالیت باکتری‌ها ایجاد می‌کند که موجب بد بویی دهان می‌شود. برای حفظ رطوبت دهان و کاهش تکثیر باکتری‌ها، وجود بزاق دهان ضروری است. تولید بزاق با توازن آب بدن رابطه نزدیکی دارد در نتیجه باید در طول روز به مقدار کافی آب نوشید.
ترمیم دندان‌های پوسیده
حذف باکتری‌های دهان در رفع بوی نامطبوع دهان بسیار موثر است. همچنین جرم‌گیری دندان‌ها با قلم‌های دستی و اولتراسونیک و حذف جرم‌های بالا و زیر لثه‌ای در برطرف شدن این وضععیت بسیار کمک کننده است. به جز این، ترمیم دندان هایی که دچار پوسیدگی گسترده شده یا به دلیل سایر عوامل دچار شکستگی و آسیب شده، می تواند تا حد زیادی به رفع بوی بد دهان کمک کند.
بیشتر بخوانید:
با دندان شکسته چه کنیم؟
آشنایی با انواع ترمیم دندان
درمان ضایعات غیردهانی
اگر علت اصلی بوی نامطبوع برخی ضایعات موجود در بینی، سینوس‌ها، حلق، معده، ریه‌ها و بیماری‌های سیستمیک باشد، باید به موقع تشخیص داده شده و متناسب با هر علت درمان در نظر گرفته شود.
درمان بیماری های لثه
همانطور که اشاره شد، بیماری های لثه می تواند یکی از علت های اصلی بوی بد دهان باشد. اگر به هر شکلی از بیماری لثه مبتلا هستید، دندانپزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد که به یک پریودنتیست یا متخصص لثه مراجعه کنید تا طرح درمان مناسب با وضعیت لثه شما را آغاز کند.
کاهش مصرف غذاهایی که می توانند منشاء بوی بد دهان باشند
برخی میوه‌ها، سبزیجات و غذاها نیز می‌توانند باعث بد بویی دهان شوند. پس از مصرف این خوراکی‌ها موادی به جریان خون شما راه می‌یابند و از آنجا برای دفع شدن به ریه‌ها می‌روند. برای کاهش بوی نامطبوع ناشی از این خوراکی ها بهتر است مصرفشان را کاهش داد.
کاهش مصرف سیگار
سیگار علاوه بر ایجاد سرطان، می‌تواند به لثه‌ها نیز آسیب برساند، باعث تغییر رنگ دندان ها شده و بوی بدی در مجاری تنفسی ایجاد کند. بهتر آن است که مصرف سیگار را به کلی ترک کرد اما کاهش مصرف آن و یا جایگزین کردن سیگار با آدامس های حاوی نیکوتین و یا روش های دیگر برای افرادی که قادر به ترک آن نیستند می تواند نقش مهمی در رفع بوی بد دهان داشته باشد.
منبع: آرتمان درمان
جویدن آدامس حاوی زایلیتول
باکتری های موجود در دهان از قند و یا شکر مواد غذایی که ما مصرف می کنیم تغذیه می کنند و از آن ها برای تولید اسید استفاده می کنند. این روند به مرور زمان باعث تحلیل مینای دندان و ایجاد بوی بد در دهان می شود.
می توان با جویدن آدامس زایلیتول (قندی که برای دندان ها مفید است) علاوه بر تحریک ترشح بیشتر بزاق به از بین بردن باکتری های ایجاد کننده بوی نامطبوع دهان کمک کرد.