متاورس چیست؟
این روزها، متاورس (Metaverse) یا جهان دیجیتال دیگر فقط یک اصطلاح علمی-تخیلی نیست، چراکه فناوری‌های نوظهور زندگی ما را تغییر داده‌اند و وجود چنین جهانی دیگر غافلگیرکننده نیست. اینترنت، تلفن هوشمند و محیط‌های ابری، تنها تعدادی از این فناوری‌ها هستند که همگی در ابتدا علمی – تخیلی محسوب می‌شدند، ولی اکنون وجود دارند و شیوه انجام امور مختلف را متحول کرده‌اند. به احتمال زیاد، اتفاق بزرگ بعدی عصر دیجیتال در راه است که با آن می‌توان زندگی روزمره را تغییر داد. این اتفاق بزرگ، متاورس نام دارد.
از نظر لغوی متاورس ترکیبی از کلمات meta و universe است. متا به معنای فراتر از و یونیورس به معنی فراتر از جهان هستی. ترکیب این دوکلمه معنای متاورس را تشکیل می دهد که به معنای فراتر از دنیاست.
متاورس را می توان یک فضای مشترک مجازی که از ترکیب واقعیت فیزیکی، بازی های آنلاین، واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و ارزهای دیجیتال حاصل می شود، تعریف کرد که کاربران را قادر می سازد به صورت مجازی با هم در تعامل باشند.اولین بار این واژه در کتاب علمی تخیلی سقوط برفی نوشته نل استنفسون آمریکایی در سال ۱۹۹۲ است. نل از واژه متاورس برای توصیف واقعیت مجازی استفاده میکرد که در آن قهرمان داستان در قالب آواتار خودش با بقیه معاشرت می کند.
ما در دنیایی کاملا دیجیتال قرار خواهیم گرفت و با کاراکترهایی که از خود در این دنیا می‌سازیم، می‌توانیم تفریح کنیم، به خرید یا سینما برویم، فضاهای اقتصادی مانند گالری و فروشگاه تاسیس کنیم و در کل فعالیت‌های اقتصادی بسیار گسترده‌ای همانند دنیای فعلی داشته باشیم.قرار است متاورس جانشینی برای اینترنت امروزی باشد، نسل بعدی اینترنت. در واقع متاورس ارتباط بین جهان فیزیکی و جهان مجازی را آنگونه که افراد دوست دارند فراهم خواهد کرد، طوری که بتوانند در دنیایی که مورد دلخواهشان است گشت و گذار کنند.
به عبارت دیگر، جهانی دیجیتال با ویژگی های منحصر به فرد است که در آن هرچه بخواهید وجود دارد و شما عناصر دنیای فیزیکی واقعی را با عناصر جهان مجازی ترکیب خواهید کرد و به صورت واقعی تمام احساسات محیط مجازی را درک خواهید کرد.
متاورس در آینده به نسخه دیجیتال دنیای واقعی ما تبدیل خواهد شد، امروزه بسیاری از افراد ساعت‌ها در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و توییتر وقت گذرانده همچنین تفریح، آموزش، انجام فعالیت‌های روزمره و فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها نیز در این بستر اتفاق می‌افتد. متاورس در آینده به نسخه بسیار کارآمدتر و پیشرفته‌تری از شبکه‌های اجتماعی تبدیل خواهد شد و قطعا افراد ساعت‌ها وقت خود را به گشت و گذار در این دنیا و فعالیت‌های اقتصادی یا کسب مهارت‌‌ها، اداره کسب و کار و انجام فعالیت‌های گوناگون روزمره در آن صرف خواهند کرد. در حقیقت به لطف تکنولوژی وب۳، فناوری بلاکچین و شبکه‌های غیر متمرکز، متاورس دنیای تعاملی آینده خواهد بود. همانطور که فضای مجازی فعلی فضایی اجتناب‌ناپذیر و ضروری برای زندگی است، در آینده متاورس به همین میزان ضروری خواهد بود.
برترین تکنولوژی های مورد استفاده در متاورس :
۱- واقعیت افزوده Augmented Reality (AR) :
واقعیت افزوده را می توان به عنوان یک تکنولوژی معرفی نمود که شامل المان های بصری، صوتی و دیگر محرک هایی می باشد که با استفاده از دنیای واقعی تجربه کاربری را بهبود می بخشد. در متاورس ما به دنبال ساخت دنیای مجازی هستیم که در آن اشیا مجازی می‌توانند در کنار اشیا دنیای واقعی قرار بگیرند و حس واقعی بودن در دنیا را به کاربران ارائه کنند. این کار با استفاده از تکنولوژی واقعیت افزوده قابل انجام است. برای تجربه این ویژگی‌ها نیازی به داشتن هدست یا هر نوع سخت‌افزار مخصوص نیست و در بسیاری از برنامه‌های واقعیت افزوده می‌توان تنها با داشتن موبایل تلفیق دنیای واقعی و مجازی را مشاهده کرد. به هر حال، استفاده از دستگاه‌های هدست و سایر دستگاه‌های مشابه می‌تواند قابلیت‌های بیشتری به کاربران ارائه کند.
یکی از ویژگی‌های اصلی واقعیت افزوده، قرار گرفتن اشیا ساخته شده در فضای مجازی در کنار سایر اشیا واقعی است که با استفاده از نمایشگرهای خاص انجام می‌شود. علاوه بر این، اشیا مجازی در فضای واقعیت افزوده باید از نظر هندسی با اشیا واقعی هماهنگ و سازگار باشند. در غیر اینصورت، تصویر مناسبی برای کاربر ایجاد نخواهد شد.
ویژگی دیگر واقعیت افزوده این است که کاربر باید قادر به تعامل لحظه‌ای با اشیا سه بعدی مجازی در این فضا باشد. این تعامل باید به گونه‌ای باشد که شی مجازی نیز به تعامل کاربر به صورت آنی پاسخ دهد. به عنوان مثال، کاربر در این فضا می‌تواند در پنجره را باز کند و پنجره نیز با این دستور، حالت باز شدن به خود بگیرد.
امروزه واقعیت افزوده حوزه تاثیر خود را افزایش داده و از صنایع مختلف تولیدی تا مراقبت‌های پزشکی را شامل می‌شود.
۲- واقعیت مجازی Virtual Reality (VR) :
تجربه یک محیط شبیه‌سازی شده است که می‌تواند مشابه دنیای واقعی باشد یا اینکه به کل ویژگی‌های متفاوت‌تری داشته باشد. در واقعیت مجازی با استفاده از بهترین سخت‌افزارها و گرافیک‌های پیشرفته، یک محیط شبیه‌سازی شده با ویژگی‌های هنرمندانه ایجاد می‌شود که در آن، شما یک یک شرکت‌کننده منفعل نیستید و کاملا درگیر شرایط موجود در فضا هستید.
در این سیستم‌ها شما با یک هدست واقعیت مجازی، وارد دنیای سه‌بعدی که شبیه دنیای واقعی است می‌شوید و تجربه جدیدی از بودن در فضای مجازی را به دست می‌آورید. در این برنامه‌ها موقعیت شما در فضای بازی مشخص می‌شود و با استفاده از صفحه نمایش، شما قادر به مشاهده یک افکت سه‌بعدی هستید. معمولا واقعیت مجازی از بازخوردهای تصویری و شنیداری استفاده می‌کند اما می‌تواند با استفاده از حسگرها، بازخورد لمسی و حسی را نیز داشته باشد.
همانطور که می‌بینید در واقعیت مجازی بر خلاف واقعیت افزوده ارتباطی با دنیای واقعی وجود ندارد.
تفاوت‌های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی :
واقعیت افزوده از اطلاعات دنیای واقعی استفاده می‌کند اما واقعیت مجازی کاملا مجازی است.
کاربران در فضای واقعیت مجازی توسط سیستم‌ها کنترل می شوند اما کاربران واقعیت افزوده، کنترل حضور خود در فضای واقعی و مجازی را بر عهده دارند و عملا این دو نوع حضور به هم وابسته است.
واقعیت مجازی به یک هدست نیاز دارد در حالی که واقعیت افزوده با گوشی هوشمند نیز قابل دسترسی است.
واقعیت افزوده هم دنیای واقعی و هم مجازی را بهبود می‌بخشد در حالی که واقعیت مجازی تنها به دنبال تقویت واقعیت خیالی است.
۳- بازسازی سه بعدی :
بازسازی سه بعدی یک تکنولوژی جدید نیست اما استفاده از آن در طول همه‌گیری افزایش پیدا کرده، به‌ویژه در صنعت املاک و مستغلات، چون خریداران بالقوه به خاطر قرنطینه نمی‌توانستند شخصاً از املاک مورد نظر خود بازدید کنند. به همین دلیل هم برخی از آژانس‌ها با استفاده از فناوری بازسازی سه بعدی تورهای املاک مجازی ایجاد کردند. در این فرآیند که خیلی به متاورس مورد تصور ما شباهت داشت، خریداران از هر جایی که بودند می‌توانستند نگاهی به اطراف خانه‌های جدید بالقوه خود بیندازند و بدون اینکه حتی پایشان را داخل خانه بگذارند آن را بخرند.
یکی از چالش‌های متاورس ایجاد محیطی دیجیتالی است که تا حد امکان نزدیک به دنیای واقعی ما به نظر برسد. متاورس با کمک بازسازی سه بعدی می‌تواند فضاهایی ایجاد کند که واقعی و طبیعی به نظر می‌رسند. ما از طریق دوربین‌های سه بعدی خاص می‌توانیم با ارائه مدل‌های شبیه به واقعیت دقیق و سه بعدی از ساختمان‌ها، مکان‌های فیزیکی و اشیاء، دنیای خود را به فضای آنلاین ببریم.
۴- هوش مصنوعی Artificial Intelligence (AI) :
هوش مصنوعی به علمی گفته می شود که به دنبال هوشمندسازی فعالیت ماشین‌ها با استفاده از مدل هوش طبیعی موجود در انسان‌ها و حیوانات هستند. تکنولوژی هوش مصنوعی به ماشین‌ها و ابزارهای مختلف این قابلیت را می‌دهد که با درک شرایط محیطی، اقدامات متناسب با آن را انجام دهند. به عنوان مثال، یک برنامه کامپیوتری که از هوش مصنوعی بهره می‌گیرد می‌تواند با شنیدن صدای شما متن آن را تایپ کند و یا حتی آن را به زبان دیگری ترجمه کند.
در متاورس، مقادیر عظیمی داده متنوع به دلیل فعالیت کاربران ایجاد می‌شود. این داده‌ها می‌تواند داده‌های متنی، تصویری، شنیداری یا حتی جغرافیایی باشند. در متاورس‌هایی که مبتنی بر بلاکچین هستند این داده‌ها هر کدام دارای یک برچسب شناسایی منحصر به فرد هستند که به عنوان داده قابل ردیابی استفاده می‌شوند. این داده‌ها، ورودی مناسب برای هوش مصنوعی در متاورس هستند که برای بهبود سسیستم کار متاورس و یا کسب اطلاعات از کاربران آن‌ها می‌تواند استفاده شود.
متاورس از هوش مصنوعی در کنار فناوری بلاکچین استفاده می‌کند تا دنیای مجازی دیجیتالی ایجاد کند که در آن، افراد قادر هستند آزادانه در فعالیت‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی بدون درگیر شدن با محدودیت‌های دنیای واقعی فعالیت کنند. می‌توان گفت هر دو این تکنولوژی‌ها نقش عمده‌ای در پیشرفت و گسترش متاورس خواهند داشت.
۵- اینترنت اشیا (IoT) :
اولین بار مفهوم اینترنت اشیا (IoT) در سال ۱۹۹۹ معرفی شد. اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم، اینترنت اشیا سیستمی است که همه چیز را از جهان فیزیکی ما می‌گیرد و آن‌ها را از طریق سنسورها و دستگاه‌ها به اینترنت متصل می‌کند. این دستگاه‌ها بعد از اتصال به اینترنت دارای یک شناسه منحصر به فرد و توانایی ارسال یا دریافت خودکار اطلاعات می‌شوند. امروزه IoT ترموستات‌ها، بلندگوهای فعال کننده صوتی، دستگاه‌های پزشکی و دستگاه‌های خیلی بیشتری را به طیف گسترده‌ای از اطلاعات متصل می‌کند.
یکی از کاربردهای اینترنت اشیا در متاورس جمع آوری و ارائه اطلاعات از جهان واقعی است. این کار باعث افزایش دقت نمونه‌های دیجیتالی آن‌ها می‌شود. برای مثال فیدهای اطلاعات اینترنت اشیاء می‌توانند نحوه عملکرد اشیاء معین متاورس را بر اساس آب و هوای فعلی یا شرایط دیگر تغییر دهند.
اجرای IoT به صورت پیوسته جهان سه بعدی را به تعداد زیادی از دستگاه‌های واقعی متصل می‌کند. با این کار امکان ایجاد شبیه سازی‌های بهنگام در متاورس فراهم می‌شود. همچنین اینترنت اشیاء می‌تواند جهت بهینه سازی بیشتر محیط متاورس، از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای مدیریت داده‌هایی که جمع آوری می‌کند استفاده کند.
۶- بلاکچین و NFT :
یکی از اصلی‌ترین ویژگی های متاورس این است که، هیچ کس به تنهایی صاحب آن نیست و هیچ سازمان و نهاد دولتی نمی تواند به نفع خود از آن استفاده کند. در واقع خود شهروندان متاورس و کاربران شبکه، کسانی هستند که متاورس را اداره می‌کنند و با توافق، تغییراتی در آن ایجاد می‌کنند. پس متاورس یک جهان مجازی و کاملاً غیرمتمرکز است.
در این دنیای مجازی، ارزهای دیجیتال به‌عنوان واحد پولی خرج می‌شوند، لذا متاورس یک فناوری مبتنی‌بر بلاکچین است. از طرفی NFT ها نیز نقش مهمی در متاورس خواهند داشت. NFT ها توکن های غیرقابل معاوضه هستند که با توجه به ویژگی هایشان، در متاورس مورد استفاده قرار میگیرند.
مزایای متاورس :
۱- از بین بردن و کاهش محدودیت های اینترنت فعلی: از آنجا که متاورس قرار است به عنوان جایگزین اینترنت عمل کرده و تمام محتوای آن را به کاربرانش در سراسر دنیا عرضه کند، بدون آنکه محدودیت های کنونی اینترنت را داشته باشد، در نتیجه متاورس به کاربران خود امکان توزیع محتوای دلخواهشان را به صورت آزادانه و در سراسر پلتفرم می دهد. یعنی شما می توانید محتوای دلخواهی را که در یک پلتفرم مبتنی بر متاورس ایجاد کرده اید را به پلتفرمی دیگر ببرید.
۲- تداوم و قابلیت تعامل پذیری: از دیگر مزایای آن، در دسترس بودن هر تغییری است که در آن اتفاق می افتد. به این معنا که اگر یک کاربر متاورس تغییری در آن ایجاد کند، از آنجا که تغییر ایجاد شده دائمی است برای همه نیز قابل مشاهده خواهد بود.
۳- تداوم هویت: در دنیای metaverse یک شخص می تواند در سراسر آن خود واقعی اش باشد. نیازی نیست شما در هر پلتفرمی یک پلتفرم داشته باشید. مثلا نیازی ندارید تا به صورت جداگانه یک اکانت فیس بوک، یک اکانت ردیت، یک پروفایل توییتر و … داشته باشید. شما یک آواتار دارید و با آن در همه جا حضور خواهید داشت.
کاربردهای متاورس :
ملاقات‌های مجازی و قرارهای کاری
آموزش مجازی
کسب درآمد از بازی‌کردن
خرید آنلاین
گردشگری و سفر
کنسرت و جشن‌ها
مالکیت دیجیتال
تفریح
تعامل با رایانه
اقتصاد
عادت‌ها و هنجارهای زندگی
فیس بوک و متاورس :
حتماً اخیرا شنیده اید که نام شبکه اجتماعی بزرگ فیس بوک، به متا تغییر کرده است. مارک زاکربرگ (مالک فیس بوک) اعلام کرده است که قصد دارد با ترکیب شبکه‌های اجتماعی، متاورس، وب ۳ و بلاکچین، انقلابی در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کند. همین حرکت فیس بوک به سمت متاورس و دنیای مجازی، باعث شده است تا بیشتر از هروقت دیگری نیاز به وب ۳، احساس شود.
شبکه متاورس چگونه کار می کند :
آن چیزی که شبکه متاورس را فعال نگه می دارد، مشابه هوش مصنوعی، سنسورها و ارتباطات بین پلتفرم های مختلف جریان برقی است. در آینده ای نه چندان دور، دنیای مادی و فیزیکی به بستر حجم عظیمی از داده ها تبدیل می شود که می توانیم آن را همانند کامپیوتر پردازش می کنیم. در این حالت مفهوم جدیدی از فضای مجازی شکل خواهد گرفت. این همگرایی مابین دنیای فیزیکی و دنیای دیجیتال مبتنی بر اینترنت ۵G و ۶G، نیاز به پردازش کوانتومی و پردازنده های قدرتمند پر هزینه ای است، مصرف انرژی چنین فرآیندهایی می توانند به صورت همزمان میلیون ها کاربر را مدیریت کنند.
ساختار جهان دیجیتالی متاورس :
اینترنت، شبکه‌ای غیر متمرکز از کامپیوترها که متعلق به هیچ نهاد یا دولتی نیست و برای استفاده از آن نیاز به دریافت مجوز از هیچ ارگان مرکزی نیست.
استاندارهای باز برای رسانه‌ها شامل متن، تصویر، صدا، ویدئو، آیتم‌های سه بعدی، هندسه سه بعدی، بردارها و روش‌هایی برای ایجاد و ترکیب هر یک از این موارد است. فناوری USD استودیو پیکسار (Universal Scene Description) و فناوری MDL مربوط به NVIDIA، گام‌های بزرگی در جهت تعامل با برنامه‌های سه بعدی هستند.
وجود زبان‌های برنامه نویسی باز برای هر یک از موارد بالا، استانداردهایی شامل HTML ،JavaScript ،WebAssembly ،WebXR، زبان WebGPU Shader و … است.
سخت افزار واقعیت مجازی (XR) مانند عینک هوشمند، تکنولوژی هپتیک و تردمیل همه‌کاره.
دفتر کل توزیع شده و قراردادهای هوشمند برای تراکنش‌های شفاف و بدون سانسور و بدون نیاز به مجوز. مثال‌هایی شامل بیت کوین، اتریوم، فلو و تتا و بایننس اسمارت چین و نمونه‌های بی‌شمار دیگر؛ این‌ها پایه‌های مهمی برای اقتصاد مالکیت هستند که از متاورس حمایت کرده و آن را به یک کالای عمومی ماندگار تبدیل می‌کنند.
ارز متاورس :
ارز متاورس در واقع برای یک شهر مجازی ساخته شده، که در آن شهر بتوانیم با آن ارز زمین بخریم و اقلام مختلف را خرید و فروش کنیم. توکن های MANA ,BLOK ,ENJ ,SAND ,AXS توکن های مرتبط با بازی هایی هستند که در بستر بلاکچین ایجاد شده و از ارزهای برتر متاورس هستند. در واقع تمامی توکن هایی که معرفی کردیم مرتبط با دنیای هیجان انگیز متاورس یا شبیه به آن هستند. جایی که قرار است شما جهان مورد علاقه خود را بسازید، بازی کنید، خرید و فروش داشته باشید و تقریبا همه کارهایی که در دنیای فیزیکی انجام می دهید در دنیای مجازی نیز قادر به انجامش باشید.
کلام آخر :
متاورس به عنوان جهانی دیجیتال، وعده ایست که کم و بیش در حال محقق شدن است. دنیایی که به شما امکان ارتباطات و کارکردهای متنوع بدون محدودیت های اینترنت کنونی را خواهد داد. شما در متاورس هر آنچه که بخواهید را در دسترس خواهید داشت. در دنیای metaverse قرار است سازمان دهی به صورت برنامه های غیرمتمرکز باشد و در دست نهاد دولتی خاصی نباشد و این نقطه اشتراک و ارتباط متاورس با بلاکچین است.