این روزها بسیاری از مردم به اهمیت ورزش کردن و توجه به روح و جسم سالم بیش از هر زمان دیگری اهمیت می‌دهند. استفاده از دوچرخه یکی از انتخاب‌هایی است که باعث می‌شود علاوه بر ورزش و سلامتی یک تجربه لذت بخش نیز داشته باشیم. دوچرخه نیز مانند هر وسیله ورزشی از قطعات مختلفی تشکیل شده است که آشنایی با کاربردهای آن می‌تواند برای دوچرخه‌سواران مفید باشد.
یکی از مهم‌ترین قطعات دوچرخه ترمز و سیستم ترمز گیری آن است که در ادامه با انواع ترمز دوچرخه و کاربردهای هر یک آشنا می‌شویم.
به‌طورکلی دوچرخه‌ها دارای دو نوع سیستم ترمز هستند. 1- ترمز معمولی (V شکل) 2- ترمز دیسکی (دیسکی- سیمی، ترمز دیسکی –هیدرولیکی)
ا- ترمز معمولی (V شکل)
قدیمی‌ترین نوع ترمز دوچرخه ترمز لقمه‌ای است که ظاهر آن باعث این نوع نام‌گذاری شده است. این سیستم ترمز دارای مزایای و معایبی است؛ اما از پرکاربردترین نوع ترمزهای دوچرخه است که به‌وفور در انواع دوچرخه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این ترمز دارای سیستم ساده و ارزان بوده و طرز کار و تعمیر آن نیز ساده است. البته این سیستم ترمز دارای معایب زیادی است. قدرت ترمز گیری آن نسبت به سیستم دیسکی کمتر است. در آب‌وهوای بارانی و کاهش اصطکاک، قدرت آن نیز کاهش می‌یابد. سیم‌های ترمز لقمه‌ای در مواقع زیادی دچار زنگ زدگی شده و یا پاره می‌شوند. برای اعمال ترمز، دوچرخه سوار مجبور است نیروی زیادی را وارد کند.
این نوع ترمز دارای دو اهرم است که روی هر اهرم قسمت خاصی برای اتصال پدهای ترمز در نظر گرفته‌اند. اهرم‌های ترمز لقمه‌ای بر روی دو شاخ دوچرخه نصب می‌شوند. برای اعمال نیروی ترمز نیاز به اعمال نیروی زیادی وجود دارد. این اهرم‌ها دارای قطعه کوچک فلزی است که به آن نودل گفته می‌شود. از داخل نودل کابل ترمز عبور کرده و ثابت می‌شود.
سیستم ترمزهای لقمه‌ای دارای دو کابل است. کابل داخلی و کابل خارجی که هرکدام وظیفه انتقال نیروی ترمز را دارند. کابل خارجی یکسر آن به دسته ترمز روی فرمان نصب شده و سر دیگر آن به کابل داخلی وصل می‌شود و کابل داخلی نیز روی یکی از اهرم‌های ترمز قرار می‌گیرد؛ دو اهرم را به هم وصل کرده و نیروی لازم جهت ترمز را از کابل خارجی به اهرم‌ها منتقل می‌کند.
2- ترمز دیسکی
ترمز دیسکی نوع پیشرفته ترمز دوچرخه است که عملکرد آن شبیه ترمز اتومبیل است. ترمز دیسکی به دو دسته تقسیم می‌شود. ترمز گیری دیسکی –سیمی: در این نوع ترمز قدرت ترمز گیری نسبت به ترمز لقمه‌ای بیشتر است. این نوع ترمز نسبت به ترمز هیدرولیک ارزان‌تر است و جابه‌جایی اهرم در ترمز بسیار کمتر است. همچنین عملکرد آن در آب و هوای بارانی و برفی قابل قبول و مناسب است.
از معایب ترمز دیسکی سیمی می‌توان به گران بودن آن اشاره کرد. تعمیر و نگهداری این نوع ترمز به مهارت بیشتری نیاز دارد. در این نوع ترمز نیز احتمال پاره شدن سیم و زنگ‌زدگی وجود دارد که نسبت به ترمز لقمه‌ای این احتمال کمتر است.
ترمز دیسک روغنی (هیدرولیک)
این نوع سیستم ترمز گیری از پیشرفته‌ترین نوع ترمزهای دوچرخه است که در بیشتر دوچرخه‌های حرفه‌ای کاربرد دارد. از مزایای این نوع ترمز می‌توان به قدرت ترمز گیری متغیر آن اشاره کرد. به‌عبارت‌دیگر تعیین قدرت ترمز گیری در اختیار راکب است که این ویژگی آن را از دیگر سیستم‌های ترمز متمایز می‌سازد. اهرم این ترمز به‌گونه‌ای طراحی شده است که در هنگام ترمز گیری حرکت زیادی ندارد. در آب‌وهوای برفی و بارانی عملکرد بسیار خوبی دارد و اهرم آن بسیار نرم است. درصورتی‌که طوقه دوچرخه تاب بردارد عملکرد ترمز دچار مشکل نخواهد شد. این ترمز در شیب‌های تند و وزن بالای راکب نیز به‌خوبی وظیفه خود را انجام می‌دهد.
از معایب این سیستم می‌توان گرانی و هزینه بر بودن تعمیر و نگهداری آن را نام برد. تعمیر این سیستم نسبت به سیستم‌های دیگر به تخصص بیشتری نیاز دارد. به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت سیستم لقمه‌ای و دیسکی سیمی در دوچرخه‌های معمولی استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال سیستم لقمه‌ای که از قدیمی‌ترین سیستم‌های ترمز است دیگر در دوچرخه های حرفه‌ای و کوهستان به کار نمی‌رود اما در برخی از مدل‌های جاده و شهری کاربرد دارد.
اما ورزشکاران و دوچرخه‌سواران حرفه‌ای بیشتر از سیستم دیسکی- هیدرولیکی (روغنی) استفاده می‌کنند. بین سیستم لقمه‌ای و دیسکی- سیمی برای دوچرخه‌های معمولی سیستم لقمه‌ای می‌تواند انتخاب بهتری باشد.
ا
تعمیر انواع ترمز دوچرخه
برخلاف اعتقاد مردم بیشتر ترمزهای دیسک به‌آسانی خراب نشده و دچار مشکل نمی‌شوند. اگر از ست ترمز خوب و استاندارد استفاده کنید به‌راحتی صفحه دیسک خراب نخواهد شد. این نوع سیستم تنها نیاز به هواگیری دارد که معمولاً سالانه انجام می‌شود. درصورتی‌که مدت زیادی از مسیرهای خاکی عبور کرده باشید باید روغن تعویض شده و یا لنت‌ها بعد از گذشت زمان زیادی باید عوض شود. برای آشنایی با مراحل سرویس و تعمیر ترمز هیدرولیکی می‌توانید به سایت‌های اینترنتی مراجعه کرده و با نحوه سرویس و نگهداری ین نوع سیستم ترمز آشنا شوید. اگر به تعمیر دوچرخه علاقه ندارید می‌توانید دوچرخه را به یک تعمیرکار نشان دهید تا دوچرخه را تعمیر کند. به‌هرحال اگر با سیستم ترمز هیدرولیک روی دوچرخه برانید دیگر حاضر نخواهید شد از سیستم ترمزهای قدیمی استفاده کنید.
سوالات متداول
ترمز V شکل چگونه کار می‌کند؟
این نوع ترمز دارای دو اهرم است که و روی هر اهرم قسمت خاصی برای اتصال پدهای ترمز در نظر گرفته‌اند. اهرم‌های ترمز لقمه‌ای بر روی دو شاخ دوچرخه نصب می‌شوند. برای اعمال نیروی ترمز نیاز به اعمال نیروی زیادی وجود دارد. این اهرم‌ها دارای قطعه کوچک فلزی است که به آن نودل گفته می‌شود. از داخل نودل کابل عبور کرده و ثابت می‌شود.
ترمز دیسکی در چه مدل‌هایی وجود دارد؟
ترمز دیسکی- سیمی و دیسکی -روغنی. مدل دیسکی روغنی برای دوچرخه‌های حرفه‌ای به کار می‌رود.
ترمز دیسکی روغنی چه تمایزی نسبت به دیگر ترمزها دارد؟
این نوع سیستم ترمز گیری از پیشرفته‌ترین نوع ترمزهای دوچرخه است که در بیشتر دوچرخه‌های حرفه‌ای کاربرد دارد. از مزایای این نوع ترمز می‌توان به قدرت ترمز گیری متغیر آن اشاره کرد. به‌عبارت‌دیگر تعیین قدرت ترمز گیری در اختیار راکب است که این ویژگی آن را از دیگر سیستم‌های ترمز متمایز می‌سازد.
تعمیر ترمزهای دیسکی به چه صورت است؟
برخلاف اعتقاد مردم بیشتر ترمزهای دیسک به‌آسانی خراب نشده و دچار مشکل نمی‌شوند. اگر از ست ترمز خوب و استاندارد استفاده کنید به‌راحتی صفحه دیسک خراب نخواهد شد. این نوع سیستم تنها نیاز به هواگیری دارد که معمولاً سالانه انجام می‌شود.