پاسپورت سیاسی چیست و چه تفاوتی با پاسپورت جهانی دارد؟

در بیان ساده، گذرنامه یا پاسپورت یکی از مدارک شناسایی رسمی است که از سوی دولت‌ها برای شهروندانشان صادر می‌شود.

گذرنامه از یک سو مجوز خروج فردی است که دارای تابعیت سیاستی داخلی آن کشور است و از سوی دیگر، تضمین‌کننده امنیت و حقوق مسافر در قلمرو دیگر کشورها به معنی پذیرش آن از سوی کشور مبدأ است.

همانطور که اشاره کردیم، متداول ترین مدارکی که تحت عنوان گذرنامه یا پاسپورت به شهروندان عادی کشورها برای سفر به کشور های خارجی ارائه می شود، پاسپورت گردشگری نام دارد.

این مدارک عموما دارای اعتباری پنج ساله هستند که حداقل شش مانده به پایان آن، شخص به صورت حضوری باید به منظور تمدید گذرنامه خود اقدام کند. در اختیار داشتن این مدارک در سفرها به منظور تایید صلاحیت فرد از جانب کشور مقصد به عنوان مسافر و گردشگر است.

پاسپورت سیاسی یا دیپلماتیک، به درخواست وزارت امور خارجه برای مقامات کشوری صادر می شود. این گذرنامه عمدتا در صورت دعوت نامه رسمی از جانب سایر کشور ها، توسط وزارت امور خارجه در اختیار مسئولین قرار می گیرد و مقامات باید بعد از انجام سفر و دیدارهای سیاسی آن را به وزارت خارجه تحویل دهند.

از افرادی که امکان دریافت این مدارک را دارند، می توان به رئیس جمهور، وزرای دولت و رئیس مجلس اشاره کرد.

گذرنامه خدمت، برای ماموریت های برون مرزی کارکنان دولت صادر شده و درخواست آن توسط ادارات و مجموعه های دولتی برای افراد انجام می شود.

همانطور که اشاره شد، پاسپورت سیاسی برای سفر و انجام بازدید مقامات از سایر کشورها صادر می شود و به همین علت قشر وسیعی از افراد را شامل می شود. از جمله افرادی که پاسپورت سیاسی به آنها تعلق می گیرد، می توان به رئیس جمهور، دادستان کل کشور، رئیس مجلس، فرماندهی نیروی انتظامی و وزرای دولت اشاره کرد.

لازم به ذکر است، کلیه دارندگان گذرنامه‌های سیاسی و خدمت، در موقع ورود به کشور باید گذرنامه خود را به وزارت امور خارجه تحویل دهند.

همچنین باید خاطر نشان کرد، اعتبار پاسپورت های سیاسی به نسبت سایر پاسپورت ها کوتاه تر بوده و این مدت اعتبار در حال حاضر شش ماه است.

پاسپورت جهانی بر خلاف سایر مدارک که توسط دولت ها صادر می شود، زیر نظر سازمان خدمات جهانی به افراد مختلف ارائه می گردد.

این پاسپورت در واقع به عنوان مدرکی نمادین به افرادی که تابعیت کشور به خصوصی را ندارند اعطا می شود، تا آن ها نیز بتوانند به نقاط دیگر دنیا سفر کنند.

باید توجه داشته باشید با اینکه پاسپورت جهانی غیر قانونی نیست، اما در عمل، کاربردی ندارد. چرا که در حال حاضر دولت ها حاضر نیستند بدون توجه به سابقه و محل زندگی افراد، به آنها ویزا اجازه ورود به خاک خود را صادر کنند.

در این راستا پاسپورت جهانی بیشتر به عنوان نمادی برای سفر آزاد و بدون دغدغه افراد مختلف شناخته می شود؛ ولی در عمل کارایی چندانی نمی تواند داشته باشد.

پاسپورت جهانی صرفا به دلیل علاقه برخی از افراد به احترام و پایبندی به فلسفه سفر آزادانه به سایر کشورها توسط آنها اخذ می شود و هرگز نمی توان آن را با سایر گذرنامه هایی که به شهروندان ارائه می شود، مقایسه کرد.

در واقع علت اصلی اینکه برخی افراد پاسپورت جهانی را دریافت می‌کنند، بیشتر به دیدگاه های سیاسی آنها بازگشته و بیشتر قصد دارند تا از فلسفه سازمان خدمات جهانی حمایت کنند. در صورتی که پاسپورت سیاسی یا دیپلماتیک توسط وزارت امور خارجه دولت رسمی کشور، برای مقامات درخواست و ارائه می شود.

دلیل اصلی کم اعتبار بودن پاسپورت جهانی، ساز و کار ارائه پاسپورت برای متقاضیان است. سازمان خدمات جهانی، اسناد و مدارک مختلفی را در ازای دریافت پول برای هرکسی صادر می‌کند و به همین دلیل برای بسیاری از دولت ها فرآیند ارائه این پاسپورت قابل اطمینان نیست.