انسان ها همواره در طول زندگی خود برای بروز خیلی از خواسته ها و نیاز های خود قبل از تمدن بشری با استفاده از زبان بدن و حرکات فیزیکی مجبور بودند که نیاز های خود را مرتفع سازند؛ و حتی در قرن ۲۱ با وجود پیشرفت های بسیار ارتباطات کلامی بازهم همیشه خیلی از مواقع بروز احساسات عمیق و خیلی از عواطف به نورون های عصبی وابسته بوده و اگر هم قرن ها بگذرد جایگزینی ندارند.بازی کردن که برگرفته از حرکات موزون و منظمی بوده که امروزه شکل تازه ای به خود گرفته یکی از مهم ترین فعالیت هایی است که به دلیل خاصیت روانی سرگرم کنندگی و اینکه ممکنه صرفاً فعالیت بدنی نباشد و علاوه بر جسم فکر را هم به کار ببندد دارای اهمیت زیادی بوده و امروزه تحقیقات نشان داده که بازی کردن بخش مهمی از فعالیت های روان تنی همه انسان ها از کودکی تا بزرگسالی است.
رشد ذهنی و عاطفی کودک طی فرآیند بازی کردن
کودک در طی بازی احساسات خود مثل ترس و خشم یا محبت را بروز می‌دهد. بازی به کودک فکر کردن را می آموزد. به یادگیری زبان در کودک کمک میکند. قوه تخیل او را پرورش و رشد می دهد. کودک در طی بازی کردن با همسن و سال های خودش میتواند به معنا و مفهوم زندگی اجتماعی پی ببرد و اینکه چگونه میتوان یک مشکل گروهی را با خرد جمعی حل کرد.
در نتیجه بازی کودک به هیچ عنوان کار بیهوده‌ای نیست بلکه شخصیتش را شکل می‌دهد و باعث ایجاد اعتماد به نفس و قدرت ابراز وجود در میان بزرگسالان می‌شود و میتواند بدون ترس یا خجالت احساسات خود را بیان کند.
روانشناسی بازی کودکان و تأثیر اسباب بازی های مناسب بر رشد آن ها | پخش کالای مرکزی
جنسیت در بازی کودکان
شکل و علایق بازی دخترها و پسرها ممکن از بنا به جنسیت آن ها متفاوت باشد برای مثال خوب این طبیعیست یک پسر بچه بیشتر از بازی هایی که دارای فعالیت بدنی بالایی است لذت ببرد و همینطور بازی هایی که دارای تنش و حتی درگیری باشد و اصطلاحاً ممکن است یک مقدار بازی های پسران نسبت به دختر بچه ها خشنتر باشد.
دختر بچه ها معمولاً بازیهای آرام را میپسندند و دوست دارند لطافت وو ظرافت بیشتری را در موفع بازی کردن تجربه کنند و بازیهایی مثل عروسک بازی آشپزی را دوست دارند و اگر دقت کنیم میبینیم که حس مادری از کودکی در دختر نهمه هست و او سعی میکند مدام یک شخصیت را خلق کند پرورش دهد و به تعالی برساند حسی که در پسر ها بصورت محافظتی وجود دارد و یک پسر بچه سعی میکند از چیزی که به وجود آمده محافظت کند و با آن ارتباط برقرار کند.
و در هر حال نکته ای در این تفاوت جنسیتی مشترک است و آن هم شناخت مهارت است و ممکن است چه دختر ها و چه پسر ها در همان کودکی به مهارت مشترکی برسند بهنوان مثال هم پسر بچه به آشپزی علاقه داشته باشد و هم دختر بچه. این جمله را به کرات شنیده ایم که خانمی در جوانی از خاطرات کودکی خود میگوید که مدام با پسر بچه ها بازی میکرده که در اصل برداشت بسیار اشتباه اکثر خانواده ها این است که آن دختر رفتار و ویژگیهای پسرانه دارد ولی در اصل اینطور نیست و میتوان گفت که آن دختر بچه استعداد ورزشی بالایی دارد که از لحاظ فیزیکی گرایش به رقابت و تلاش و برتری دارد.
روانشناسی بازی کودکان و تأثیر اسباب بازی های مناسب بر رشد آن ها | پخش کالای مرکزی
شناسایی کودک مضطرب در روانشناسی بازی
اینکه بخواهیم اضطراب و میزان گرایش به افسردگی یک کودک را از طریق بازی کردن بسنجیم میتواند امری بسیار دشوار و کاملاً تقریبی باشد چرا که شدت افسردگی و دوری گزینی یک کودک به عوامل زیادی مثل تنش های خانوادگی کمبود عزت نفس و اعتماد به نفس و داشتن یک بیماری خاص و یا یک نقص بدنی و عوملی از این دست باشد که بازی کردن میتواند به بروز این عوامل درونی و تشخیص راحت تر این کودک از سایرین نیز کمک شایانی بکند برای مثال کودکی که تمایل به بازی کردن با هم سن و سالان خود ندارد و با بهانه‌های مختلف از انجام آن کناره‌گیری میکند یا لذتی از بازی با دوستان خود نمی برد دچار افسردگی است. این کودک در بازیهای گروهی هیجان و تحرک ندارد و به بازیهای پرجنب و جوش تمایلی ندارد.
کودک مضطرب قدرت تمرکز پایینی دارد و برای متمرکز کردن ذهن خود در بازی با ترس و نگرانی مواجه می‌شود. او چون استراحت و خواب کافی ندارد و طبیعتاً مدام نوشخوار ذهنی دارد و معمولاً بارزه این نوع کودکان مکامله با خود است، بنابراین زودتر از بقیه دوستان خود از بازی خسته خواهد شد. همیشه نگران این است که مبادا روش بازی برای او واضح نباشد و اشتباهی انجام دهد و قضاوت شود و به همین دلیل بسیار زود رنج و یا عصبی است و از اشتباه کردن بیش از بقیه ترس و واهمه دارد و به خود سخت میگیرد تا بهترین باشد که این خود یک جنبه فرار از حقیقت وجودی خود است که در بزرگسالی بسیار ممکن است خطرناک باشد.
روانشناسی بازی کودکان و تأثیر اسباب بازی های مناسب بر رشد آن ها | پخش کالای مرکزی
پرخاشگری در روانشناسی بازی کودک
کودکانی که در بازیها همیشه حق به جانبند و سعی میکنند برای بیان احساسشان و حتی خواسته شان از زور استفاده کنند، کودکان پرخاشگری هستند که ریشه این پرخاشگری یا میتواند خانواده باشد و یا نتیجه یک بازخورد اجتماعی غلط که در ذهن کودک مینشیند. او با انجام حرکات بدنی مثل لگد زدن یا هول دادن این خشم را بروز می‌دهد. این رفتار گاهی به غلط مورد تشویق والدین قرار میگیرد و استدلال آن ها این است که فزرندم توانایی دفاع از حق خود را دارد در حالی که آن ها نمیدانند این حرکات با کودک رشد کرده و در سنین پیری ممکن است دامن خودشان را هم بگیرد.
نکته مهم این است که کودکان به راحتی الگو برداری میکنند و بسیار مهم است که والدین و محیط اجتماعی تاثیر منفی شدیدی بر روی کودک نگذارد چرا که خیلی از این الگوهای رفتاری جایی در ذهن مینشینند که سال ها طول میکشد تا شخص بتواند آن ها را پیدا کرده و رفع مشکل کند.
روانشناسی بازی کودکان و تأثیر اسباب بازی های مناسب بر رشد آن ها | پخش کالای مرکزی
شناسایی کودکان خجالتی از طریق بازی
کودکان خجالتی در واقع همان بچه هایی در خانواده هستند که مدام به آن ها برچسب مظلوم بودن را میچسبانند و در واقع قربانی شدن را به آن ها نسبت داده و تشویق هم میشوند بابت این قربانی شدن. بازیهای دسته جمعی مورد علاقه این گروه از کودکان نیست. در بازی بیشتر فرمانبردار هستند تا رهبر. آن‌ها مدام نگران سرزنش و کنار زده شدن و یا مورد تمسخر قرار گرفتن از جانب هم بازیهای خود هستند و از ترس این اتفاقات یا معمولاً به حقشان نمیرسند و قربانی میشوند و یا تبدیل به انسان های پرخاشگر و ضد اجتماعی میشوند که مدام در پی حقشان در زندگی دیگران هستند و تمرکزی روی توانایی ها و زندگی خودشان دیگر ندارند.
روانشناسی بازی کودکان و تأثیر اسباب بازی های مناسب بر رشد آن ها | پخش کالای مرکزی
پرورش خلاقیت کودک در بازی
همه بازی های استاندارد میتواند به نوعی به رشد و پرورش خلاقیت کودکان کمک کند نکته بسیار مهم این است که کودک از انجام آن بازی لذت ببرد چرا که شادی کودک در حین بازی باعث پرورش خلاقیت در کودکان خواهد شد. کودکی که از یک قوطی خالی به عنوان ماشین استفاده می کند در واقع در حال انجام یک بازی خلاقانه است که به او در شناخت دنیای والدینش کمک میکند. بازی های خلاقانه توانایی تقلید و یادگیری را در کودک افزایش می دهد و یادگیری زبان را در کودکی که نوپا است تسریع می بخشد.