کودکان همیشه به دنبال بازی کردن هستند و والدین آن‌ها نیز به هیچ عنوان نباید فرصت بازی با انواع اسباب بازی را از آن‌ها دریغ کنند؛ چرا که برای رشد یک کودک عوامل زیادی تأثیرگذار خواهد بود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استفاده از انواع وسایل بازی است که کودکان با توجه به علایق و هوشمندی‌شان نوع دلخواه را انتخاب می‌کنند.
در بازی کردن تجربه‌های زیادی برای کودکان نهفته است که هر کدام از آن‌ها؛ چه پیروزی و چه شکست می‌تواند روح و روان کودک را پرورش داده تا بدین ترتیب آمادگی حضور آن‌ها در اجتماع به جهت برخورد با مسائل مختلف فراهم شود. حال اجازه دهید ابعاد مختلف تأثیر در نظر گرفتن اسباب بازی برای کودکان را در چگونگی رشد و نمو آن‌ها مورد بررسی قرار دهیم.
انواع وسایل بازی برای کودکان
نقش هر نوع از وسایل بازی در تربیت و رشد کودکان غیر قابل انکار است. در واقع کودکان با بازی‌ها و وسایل مختلفی روبرو هستند که هر کدام‌شان به تنهایی می‌توانند تأثیرگذاری خاصی در رفتارشان داشته باشند. به طور کلی از انواع اسباب بازی به عنوان بازی‌های مورد علاقه‌ی کودکان نام برده می‌شود:
بازی‌های انفرادی
بعضی از کودکان علاقه‌ی خاصی به بازی‌های انفرادی دارند که پر واضح است انتخاب وسایل بازی که چنین حسی را به آن‌ها منتقل میکند، دارای اهمیت ویژه‌ای است. از مزیت‌های بازی‌های انفرادی افزایش اعتماد بنفس یا حس مالکیت است که این موضوع کودک را به وجد خواهد آورد. اگر چه این‌گونه بازی‌ها ممکن است نظم خاصی نداشته باشند و در بیشتر اوقات ساخته‌ی ذهن کودک هستند (مثل جمع‌آوری صدف در ساحل) اما به خوبی می‌تواند ذهن آن‌ها را آماده یک رشد مناسب کند.
بازی‌های هیجان‌انگیز
بعضی از انواع اسباب بازی به کودکان کمک خواهد کرد تا با همانندسازی نقش بزرگ‌ترها از محدودیت‌هایی که برایشان در نظر گرفته شده است رها شوند. معمولاً این‌گونه وسایل بازی این فرصت را به کودکان می‌دهد تا در عالم بازی، رویاهای خود را به واقعیت تبدیل کنند. با این حال گروه اندکی از کودکان دست به چنین بازی‌هایی می‌زنند. گفتنی است که از مزیت‌های به کارگیری از چنین بازی‌های هیجان‌انگیزی خالی شدن خشم و بدخلقی از کودکان است.
بازی‌های خیالی
از جمله بازی‌های مختص به کودکان می‌توان به بازی‌های خیالی اشاره کرد که شاید چندان به استفاده از وسایل بازی نیاز نداشته باشد چرا که این‌گونه بازی‌ها اکثراً با تخیل کودکان همراه است. این دسته از بازی‌ها قدرت تفکر کودکان را افزایش می‌دهد و ذهن‌شان را برای روبرو شدن با مسائل جدی زندگی آماده خواهد کرد.
بازی‌های خلاقانه و فکری
اما یکی از مهم‌ترین بازی‌های کودکان مربوط به استفاده از اسباب بازی فکری است. معمولاً والدین برای سوق دادن کودکان به سمت چنین بازی‌هایی، نقش به سزایی را ایفا می‌کنند. همان طور که حتماً می‌دانید بازی فکری و سر و کله زدن با وسایل این‌گونه بازی‌ها منجر به باز شدن فکر و ذهن کودک خواهد شد و چه بسا در نهایت به ابتداع و اختراع و مواردی از این دست ختم شود.
تأثیرات وسایل بازی در رشد کودکان
حال که به انواع وسایل بازی کودکان پرداختیم، باید تأثیرات استفاده از وسایل بازی را نیز عنوان کنیم تا اگر در این زمینه به کودکان‌تان رسیدگی خاصی نمی‌کردید، بلافاصله تجدیدنظر بفرمایید:
رشد اجتماعی
پر واضح است که بازی، زمینه رشد کودکان را فراهم میکند و این فرصت را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد تا شکوفایی استعدادهایشان را به معرض نمایش قرار دهند. همچنین قرار گرفتن کودکان در بعضی از موقعیت‌ها که سبب پیروزی یا شکست‌شان شده است، آن‌ها را برای حضور در اجتماع و رقابت با دیگر افراد آماده‌تر میکند. به طور کلی هر گونه بازی مانند بازی فکری می‌تواند به رشد اجتماعی کودک منجر شود.
رشد عاطفی
استفاده از بعضی از انواع اسباب بازی، کودکان را در موقعیت‌هایی قرار می‌دهد که به طور حتم سر و کله زدن با آن، منجر به بروز احساسات‌شان خواهد شد. به عنوان مثال برای انجام بازی دومینو استرس و اضطراب خاصی به کودکان وارد می‌شود که این موضوع برای کودکانی که کمتر در چنین موقعیت‌هایی قرار گرفته‌اند بسیار مناسب خواهد بود و سبب رشد آن‌ها از لحاظ عاطفی خواهد شد.
رشد اخلاقی
در طول بازی، کودک به خوبی می‌تواند حس کند که چه چیزهایی خوب و چه چیزهایی بد است. در واقع کودکان در حین یک بازی (مخصوصاً بازی‌های دو یا چند نفره) درک خواهند کرد برای اینکه یک فرد پذیرفته شده توسط افراد بازی کننده (یا به طور کل در اجتماع) باشند، باید کاملاً صادق، منضبط، درستکار، حقیقت‌طلب و عادل باشند. پر واضح است که تکرار بازی‌ها می‌تواند رشد اخلاقی کودکان را بیش از پیش افزایش دهد.
رشد ذهنی
هر چه انجام بازی فکری افزایش یابد و کودکان میل بیشتری به اسباب بازی فکری داشته باشند، رفتار هوشمندانه و دوراندیشی در آن‌ها پرورش خواهد یافت. البته فقط وسایل بازی نیستند که می‌توانند رشد ذهنی کودکان را نتیجه دهند که در این امر داستان، فیلم و کارتون نیز می‌تواند دخیل باشد. به طور کلی برای افزایش رشد ذهنی کودکان بکارگیری از انواع اسباب‌بازی مؤثر خواهد بود.
رشد جسمی
برخی از وسایل بازی نیز هستند که فعالیت با آن‌ها می‌تواند اثربخشی مناسبی بر عضلات بدن داشته باشد و حتی یک نوع ورزش برای کودکان محسوب شود. به عنوان مثال می‌توان به بازی با وسایلی مانند توپ اشاره کرد. ضمن این که برای رشد جسمی کودکان بازی‌هایی که منجر به تخلیه انرژی می‌شود نیز تأثیرگذاری خاصی خواهند داشت.