تاریخچه گردشگری در ایران چیست؟

ایران نیز همانند بسیاری از کشورها برای جذب توریست و رونق گردشگری طی سال های طولانی برنامه ریزی هایی انجام داده و خدماتی ایجاد کرده است. اما قدمت گردشگری در ایران به چه زمانی باز می گردد؟ تاریخچه گردشگری در ایران چیست؟ در کدام دوره های تاریخی به گردشگری و جذب توریست بیشتر توجه شده است؟

از گذشته های دور مردم به دلیل خرید، تفریح، زیارت یا بازدید از بناهای تاریخی سفر می کردند. در آن زمان بیشتر سفر به صورت کاروانی و دسته جمعی بود. این کاروان ها دارای راهنما نیز بودند. کمتر کسی به صورت فردی سفر می کرد. زیرا این کار خطرات زیادی داشت.

تاریخچه گردشگری در دوره های تاریخی ایران

ایران از مراکز مهم شکل گیری تمدن در جهان محسوب می شود. با وجود این که اطلاعات کمی در مورد سفر و گردشگری در ایران باستان و حتی ایران پس از اسلام وجود دارد، اما تحقیقات نشان می دهند که گردشگری در ایران به قبل از ورود آریایی ها می رسد.

گردشگری در ایران دارای چند صد سال قدمت است. با وجود جاده ابریشم، کاروانسراها، چاپارخانه ها و دیگر راه های ارتباطی می توان این موضوع را اثبات کرد. از دوره هخامنشیان به گردشگری توجه خاصی شده است. اما دوره رونق آن مربوط به صفویه است. در آن زمان راه های ارتباطی مناسب سازی شده و امنیت در کشور برقرار بود.

برای اولین بار در سال 1314 اداره ای به نام اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات در کشور ایجاد شد. تمامی امور مربوط به گردشگری به عهده این اداره بود. در سال 1319 نیز آژانس گردشگری در ایران افتتاح شد.

تاریخچه گردشگری در ایران باستان

در ایران باستان به دلیل وجود امکانات نسبی برای گردشگری تجار و ثروتمندان سفر می کردند. طبق مطالعات انجام شده در آن زمان بسیاری از یونانیان و رومیان، ایران را برای سفر انتخاب می کردند. در قرن 9 و 10 گردشگری در ایران رواج یافت. یکی از گردشگران معروف در آن دوران ناصرخسرو قبادیانی بود.

به تدریج گردشگران غربی نیز برای سفر کشورهای شرقی به ویژه ایران را انتخاب کردند. پس از ورود اسلام به ایران نیز باز هم اقامتگاه ها و امکانات گردشگری ساخته شد. از جمله گردشگرانی که پس از اسلام به ایران سفر کرد و در این مورد سفرنامه ای نوشت، بنیامین تودلای از اسپانیا بود.

گردشگری در ایران پس از دوره صفویه

یکی از مهم ترین دوره ها در پیشرفت گردشگری ایران دوره صفویه است. به ویژه در دوران شاه عباس اول ایران برای بسیاری از اروپاییان کشور جذابی محسوب می شد. در این دوره راه ها و تاسیسات اقامتی امنیت مناسبی پیدا کرده بودند و خطر سفر بسیار کمتر شده بود. در قرون 17 و 18 میلادی ایران از لحاظ تعداد گردشگران در صدر کشورهای آسیایی قرار داشت.

در قرن نوزدهم بسیاری از بازرگانان، محققان باستان شناسان و حتی مردم عادی برای کنجکاوی به ایران سفر می کردند. در این دوره جهانگردانی به نام های دکتر بروگسی و گوبینو در کتاب های خود شرح بسیار خوبی از ایران نوشتند.

اما بعد از صفویه هرج و مرج در ایران زیاد شد و به دلیل ناآرامی ها گردشگری به میزان زیادی کاهش پیدا کرد. در اواسط دوره قاجار این ناآرامی ها کمی فروکش کرد و اروپاییان به دنبال استعمار ایران رازهای باستانی زیادی را کشف کردند. همین موضوع باعث رونق گردشگری شد. بسیاری از اروپاییان برای دیدن آثار باستانی ایران و باستان شناسان برای تحقیق در این زمینه به ایران سفر کردند. پس از دوره مشروطه نیز ایرانیان زیادی برای گردشگری اروپا را انتخاب کردند و سفر به اروپا در میان ایرانیان رواج پیدا کرد.

تاریخچه گردشگری ایران در تاریخ معاصر

از سال 1314 برای شناخت بیشتر ایران بر روی معرفی مفاخر و تمدن ایران برنامه ریزی شد. اداره امور گردشگری نشریات و کتابچه های راهنمای گردشگری در ایران را چاپ کرد.

در سال 1340 شورای عالی جهانگردی برای رواج گردشگری در ایران تاسیس شد. پس از انقلاب سال 57 وزارت اطلاعات و جهانگردی به وزارت ارشاد ملی و بعد از آن وزارت ارشاد اسلامی تغییر نام داد. در این وزارت خانه حوزه ای به نام حوزه جهانگردی تشکیل شد.

بر اساس تحقیقات انجام شده در حال حاضر ایران سالانه یک میلیارد دلار برای مسافرت شهروندان هزینه پرداخت می کند. درآمد کشورهای خارجی از گردشگری ایرانیان 4 برابر درآمد ایران از گردشگری افراد خارجی است. ایرانی ها بیشتر به امارات، ترکیه و تایلند سفر می کنند.

گردشگری در ایران از قدمت زیادی برخوردار است. تنها شکل و نوع سفر در هر دوره تغییر کرده است. با گذشت زمان و پیشرفت وسایل حمل و نقل گردشگری توسعه بیشتری یافته و افراد خارجی برای شناخت بیشتر به ایران سفر کردند.