لباس محلی مردم چهارمحال و بختیاری

لباس محلی بختیاری، همچنان درمناطق دور از بافت شهری ویژگی‌های خود را پاس داشته و با وجود تخته قاپوی ایل در بسیاری از نواحی این استان، لباس بومی مولفه‌های سنتی خود را حفظ کرده است. پوشاک منطقه چهارمحال و بختیاری هماهنگ با ویژگی‌های سایر لباس مناطق لرنشین اما حائز برخی نمادهای مخصوص به خود است. اولین نشانه تفکیک پوشاک مردان در دو ایل هفت لنگ و چهارلنگ بختیاری کلاه است.

کلاه سیاه نمدی هفت لنگ که به کلاه خسروی معروف است و کلاه نمدی شوشتری چهارلنگ که به آن کلاه دزفولی می‌گویند دو نوع کلاه ایل بختیاری است. کلاه مردان کاربردهایی غیر از پوشش سرنیز دارد. مردان بختیاری از کلاهشان برای اندازه گیری غله و گاهی برای حمل آب نیز استفاده می‌کنند و اما «چوخا» یا «چوقا» بالا پوش همه مردان بختیاری است. چوقا از منطقه لیوس لرستان گرفته شده و به همین سبب به «چوقالیوسی» هم معروف است.

چوقا بالا پوش بدون آستینی است که تا سر زانو ادامه می‌یابد در نقش چوقا خطوط سیاه به صورت عمودی وارد خطوط سفید می‌شوند که این نقوش از روی پاسارگاد قبر کورش بزرگ ساخته شده است و بیانگر پیروزی سپنتامینو بر انگره مینو در آیین زرتشت: سپنتامینو فرشته نیکی و انگره مینو اهریمن است. به طوری که خط‌های سپید سپنتامینو از پایین به بالا می‌آیند و خط‌های سیاه که بیانگر انگره مینو است از بالا به پایین می‌آیند و بیانگر پیروزی نیکی بر شومی است.شلوار دبیت که دمپاچه‌های بسیار گشادی دارد و زیبایی ویژه ای را به مرد بختیاری می‌بخشد نشان دهنده مرد بختیاری است که با تفنگ بسیار زیباتر هم می‌شود.

مردان ایل، کلاهی به رنگ سیاه یا سفید بر سر می‌گذارند. کفش آنها هم گیوه است و بهترین گیوه، گیوه ملکی است که امروزه به سبب گرانی اش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پوشاک زنان بختیاری

پوشاک زنان بختیاری، آمیزه ای از پوشاک فرهنگ و تمدن ایران کهن می‌باشد، در برخی متون آمده است که پوشاک زنان بختیاری شبیه‌ترین نوع پوشاک به پوشاک زنان زردتشتی می‌باشد. انواع مختلف پوشاک بختیاری به شرح زیر می‌باشد:

لچک(کلاهک)

کلاهی است که در زیر مینا قرار می‌گیرد وبا پشت سوزنی به مینا متصل میگردد اندازه دقیقش۲۵در۱۰ سانتی متر استدو بند دارد که در زیر گلو بسته می‌شوند و زیر لچکی به قسمت گره خورده آنان وصل میگردد.در جلوی آن اشرفی می‌دوزند بر روی آن منجوق و الماس نما (نگینهای کوچک والوان)می دوزند.

در ایل بختیاری زنان سنگ ها، سکه‌ها و طلا‌های گران قیمت را به لچک می‌چسبانند و به دور سر خود می‌بندند، این مزین بیانگر دختر بختیاری بودن است.

زیرلچکی(بُنایی)

سکه‌های طلا یا نقره را به هم جوشو در زیر گلو به لچک متصل می‌کنند.

مینا(روسری)

ازپارچه ه ای نازک حریر مانند به رنگهای آبی،زرد ،سرخ و بنفش . جوانان معمولا از رنگهای روشن و زنان میانسال و پیرزنان از رنگهای تیره استفاده می‌کنند.

برای دوخت مینا از ۳-۴ متر پارچه استفاده می‌کنند. طرز سر کردن مینا به نوعی خاص می‌باشد، به ر وش خاص آن را چند بار دور سرشان می‌چرخانند و در آخر با بند سوزن که ریسمانی پر از مهره‌های رنگی یا ریال می‌باشد در دو طرف سر محکم می‌کنند.

بندسوزن(سیزنبن)

برای محکم کردن مینا بر روی لچک مورداستفاده قرار می‌گیرد که به شکلهای مختلف مهره،گیره سنجاق دیده می‌شود بنا به استطاعت ملی و قدرت اقتصادی هر فرد از گیره‌های رنگینیا گیره هایی از جنس طلا و نقره انتخاب می‌شود.

دستمال(شده)

دستمال چهارگوش مشکیابریشمی است که در واقع می‌توان آنرا نوعی پیشانی بند بحساب آورد.آنرا بر رویپیشانی بسته و از روی دو گوش نیز می‌گذارنند و در پشت سر دو طرف آنرا به هم گره میزنند.

در جلوی این دستمال که به هنگام استفاده آنرا چند تار چند لایه می‌کننددو گوینقره ای ریشه دار وجود داردکه به آنها گوی سر دستمال می‌گویند.

جومه

پیراهنی است آستین بلندمچ دار که پیش سینه اش چاکدار بوده و سهدکمه برآن می‌دوزندبال تنه و دامنش صاف و بدون چین می‌باشدبلندی آن تا زیر زانو میرسدو دو طرف پایین دامنش آنرا به اندازه ۲۰ سانتیمتر چاک می‌دهند. البته نوع بدون چاک آن نیز وجود دارد. جوه در رنگهای مختلف بنا به سن فرد تهیه می‌شود.

شلوارقری

به صورت دامنی بلند و چین دار دوخته میشود معمولا برای تهیه آن از رنگهای شاد استفاده می‌گرددو در حدود۱۲-۶متر پارچه برایدوخت آن لازم است.در قدیم برای تهیه شلوار قری از مخمل استفاده می‌کنند.

چادر بانوان بختیاری

پوشش دیگری که وضع بانوان بختیاری را مشخص میکند انتخاب چادر آنان است این چادر از جنس پارچه توری و گاه مزین به تارها ونقشها و حاشیه‌های مزین است این چادر از جنس پارچه توری و گاه مزین به تارها و نقشها و حاشیه هایی مزین است وهمچنین سراسر کناره‌های چادر اغلب دارای زر و زیور وسکه‌های تزئینی می‌باشد. هیئت عمومی زنان بختیاری با این پوشاک و چادر توری و تزئینات آن یادآور پوشاک دوران گذشته است. پوشاک بانوان بختیاری روی هم رفته (باحفظ شخصیت ملی) آمیخته است از پوشاک گذشته و فرهنگ اصیل ایران.

گیوه ملکی

نوعی گیوه محلی است که امروزه چندان استفاده ندارد به علت استفاده از کفشهای شهری جوراب آنها نیز بیشتر پشمی بوده که بافته خودشان بوده است ولی رفت و آمد به شهر و همجواری با شهر نشینان باعث شده که امروزه از جورابهای شهری بیشتر استفاده شود.

در حال حاضر با آموزش طراحی لباس می توان انواع طرح های لباس را طراحی کرد و همچنین میتوان لباس های محلی کشور ایران را زنده نگه داشت.