تاریخچه شکل گیری استانداردهای مدیریت کیفیت در صنعت خودرو


پس از مورد استقبال قرار گرفتن الزامات سیستم های مدیریت کیفیت براساس الگوی ISO 9001 نگارش 1994 بین صنایع مختلف ، صنایع خودروسازی امریکا که عمدتا مربوط به شرکتهای : فورد، جنرال موتور وکرایسلر می باشد بر آن شدن تا با لگوی برداری از سری استانداردهای مدیریت کیفیت یک استاندارد مدیریت کیفیت تحت عنوان QS 9000 را طراحی و به زنجیره تامین خود معرفی نمایند.

الزامات این استاندارد جدید ( مدیریت کیفیت صنعت خودرو ) حاوی دو بخش بود

بخش اول این الزامات در قالب الزامات عناصر بیست گانه ISO9001:1994 تدوین شده است که در متن هریک ازعناصر بیست گانه الزامات مشترک سه خودروساز بزرگ(Big Three) به الزامات اصلی استانداردISO9001 اضافه شده است.

بخش دوم استاندارد حاوی الزامات منحصر به فردهریک از خودروسازان آمریکای است.این الزامات توسط کمیته ای به نام گروه کاری صنایع خودرو (AIAG) که متشکل از نمایندگان صنایع خودروسازی امریکا است تدوین شده است.QS9000 یکی از شناخته شده ترین الزامات ویژه صنعت خودرو درجهان است که علاوه بر سازمانهای طرف قرارداد، خودروسازان آمریکا که الزام به استقرار این سیستم دارند، بسیاری از قطعه سازان جهان داوطلبانه اقدام به استقرار این سیستم نموده بودند.

علاوه بر نظامنامه مرجع الزامات سیستم کیفیت ( QSR ) که شالوده اصلی والزامات این سیستم را تشریح میکند مجموعه الزاماتQS9000 حاوی 5 سند مرجع دیگر نیز میباشد که با الزامات اصلی تحت عنوان six pack شناخته می شوند.در متن الزامات QSR درمواردی که ضرورت داشته باشد به این 5 نظامنامه ارجاع داده شده است. این 5 نظامنامه مرجع عبارتند از:

  • طرح ریزی پیش هنگام کیفیت محصول و طرح کننرل (APQP&CP)
  • تجزیه وتحلیل حالات بالقوه خرابی وآثار آن (FMEA)
  • کنترل آماری فرآیند (SPC)
  • تجزیه و تحلیل سیتمهای اندازه گیری(MSA)
  • فرآیند تایید قطعات تولیدی (PPAP)

هر چند در اغلب سیستمهای کیفیت صنعت خودرو استفاده از پنج ابزار فوق به نوعی الزامی است ولی منسجم ترین نظامنامه های مرجع در خصوص تکنیکهای MSA ، SPC ، FMEA مربوط به مجموعه الزمات QS 9000است که در سایر سیستمها نیز از این مراجع استفاده می شود

البته در مورد APQP و PPAP هر یک از خودرو سازان الزمات خاص خود را دارند که تا حدودی با APQP ,PPAP سازگار و قابل انطباق است به عنوان مثال در ایران خودروسازان از فرایندی تحت عنوان SQA برای تشریح الزمات خود در مورد تکوین و توسعه محصولات جدید و فرآیند تایید آن استفاده می کنند که از نظر اصولی با الزامات QS 9000 دارای نقاط اشتراک زیادی می باشد.

با توجه به فراگیری کاربرد QS 9000 بین قطعه سازان سراسر جهان صدور گواهی توسط موسسات گواهی دهنده در اغلب نقاط جهان حتی برای قطعه سازانی که با خودرو سازان آمریکا طرف قرارداد نیستند رایج بوده و قطعه سازا ن دستیابی به این گواهینامه را به عنوا ن یک هدف کیفیتی که بیانگر تکامل سیستم کیفیت آنهاست مد نظر قرار می دادند .

با توجه به نتایج و دست آوردهای این استاندارد و همچنین مورد توجه قرار گرفتن آن توسط قطعه سازان صنعت خودرو در خارج از مرزهای قاره آمریکا، ویرایش اول استاندارد ISO / TS 16949 در سال 1999 توسط کار گروه بین الملی صنعت خودرو ( IATF ) با هدف هماهنگ سازی ارزیابی های متفاوت و صدور گواهینامه ی سیستم ها در سراسر جهان در زنجیره تامین بخش خودرو ایجاد شد .

تجدید نظر های دیگر ( ویرایش دوم در سال 2002 و ویرایش سوم در سال 2009 ) مبتنی بر نیاز های توسعه ای بخش صنعت خودرو همگام با ویرایش های ISO 9001 مورد بازنگری و بروز رسانی قرار گرفت .

استاندارد IATF 16949 با گذشت هفت سال و با تغییرات به نسبت زیاد در سال ۲۰۱۶ منتشر گردید و به جای استاندارد نسخه قبلی خود یعنی ISO/TS 16949 الزام شد. الزامات استاندارد IATF 16949 بر پایه الزامات استاندارد ۲۰۱۵:ISO 9001 می باشد در اکتبر سال ۲۰۱۶ مورد بازنگری قرار گرفت و با عنوان الزامات استاندارد IATF 16949 منتشر گردید .

در یک نگاه کلی، اصلی ترین و آشکارترین تغییر در استاندارد IATF 16949 نسبت به ISO/TS 16949

تغییر فصول استاندارد از هشت فصل به ده فصل می باشد.

همچنین برخی از اصلی ترین تغییرات به شرح زیر می باشد :

  1. تعیین دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفی
  2. الزامات ایمنی مرتبط با قطعات و فرآیندها
  3. الزامات محصولات با نرم‌افزارهای مرتبط
  4. الزامات خاص مشتری
  5. تاکید کامل بر اجرای تفکر مبتنی بر ریسک در سازمان
  6. انطباق محصولات و فرآیندها
  7. تغییر مسئولیت مدیریت به رهبری
  8. پیاده سازی سیاست های ضد ارتشا و افشاگری
  9. مدیریت گارانتی
  10. مدیریت زیرمجموعه‌های تأمین‌کنندگان تا اولین تامین کننده و الزامات توسعه آن‌ها
  11. اثربخشی و کارایی فرآیند
  12. مالکان فرآیندها