سولفات مس، سنگ آبی، ویتریول آبی همه نام‌های رایج سولفات مس پنج هیدراته، CuSO45H2O هستند که شناخته شده‌ترین و پرکاربردترین نمک مس است. در واقع، اغلب ماده اولیه اولیه برای تولید بسیاری از نمک های مس دیگر است.
امروزه در جهان بیش از 100 تولیدکننده وجود دارد و مصرف جهان حدود 275000 تن در سال است. تخمین زده می شود که تقریباً سه چهارم این در کشاورزی، عمدتاً به عنوان قارچ کش و همچنین برای درمان خاک های دارای کمبود مس استفاده می شود.
سولفات مس
استفاده می کند
سولفات مس یک ماده شیمیایی بسیار همه کاره است که به همان اندازه که در کشاورزی کاربرد دارد، در صنعت نیز کاربرد دارد. شغل اصلی آن در کشاورزی است و تا یک نسل قبل یا بیشتر، تنها کاربرد آن در صنعت به عنوان ماده رنگرزی و آبکاری الکتریکی بود. امروزه در بسیاری از فرآیندهای صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد:
صنعت الیاف مصنوعی کاربرد آن را در تولید مواد خام خود پیدا کرده است
صنایع فلزی از مقادیر زیادی سولفات مس به عنوان الکترولیت در تصفیه مس، برای پوشش مسی سیم فولادی قبل از سیم کشی و در فرآیندهای مختلف آبکاری مس استفاده می کند.
صنعت معدن از آن به عنوان یک فعال کننده در غلظت با شناورسازی کف سنگ معدن سرب، روی، کبالت و طلا استفاده می کند.
تجارت چاپ آن را به عنوان یک الکترولیت در تولید الکتروتایپ و به عنوان یک عامل اچ برای حکاکی فرآیندی استفاده می کند.
صنعت رنگ از آن در رنگ های ضد رسوب استفاده می کند و در رنگ آمیزی شیشه نقش دارد.
در واقع، امروزه به سختی صنعتی وجود دارد که استفاده کمی از سولفات مس نداشته باشد. در جدول زیر، برخی از کاربردهای زیاد سولفات مس ذکر شده است.
موارد استفاده از سولفات مس
کاربرد طبقه بندی
کشاورزی
کاربردهای عمده
تهیه مخلوط بوردو و بورگوندی برای استفاده به عنوان قارچ کش
ساخت سایر قارچ کش های مس مانند گرد و غبار مس-آهک، سولفات مس سه پایه، کربن مس و اکسید مس
تولید حشره کش هایی مانند آرسنیت مس و پاریس گرین
کنترل بیماری های قارچی
اصلاح کمبود مس در خاک
اصلاح کمبود مس در حیوانات
محرک رشد برای خوک های چاق کننده و جوجه های گوشتی
نرم تن کش برای از بین بردن راب ها و حلزون ها، به ویژه میزبان حلزون کبدی
استفاده های دیگر
پانسمان بذر
ضدعفونی کننده خاک، به عنوان مثال ترکیب چشونت (مخلوطی از سولفات مس و کربنات آمونیوم) برای جلوگیری از بیماری "میرایی" گوجه فرنگی و غیره.
کنترل و پیشگیری از پوسیدگی پا در گوسفند و گاو
باکتریاستات برای افزودن به گوسفند
ضدعفونی کننده برای جلوگیری از انتشار اریسپلا خوکی و آبشستگی سفید در گوساله ها
کنترل تفاله در استخرهای مزرعه
ماده مغذی گیاه در مزارع برنج
نگهدارنده برای پست های چوبی، ساختمان های چوبی و غیره
مواد دافع حیوانات موذی، به عنوان مثال برای استفاده در پوست درختان در برابر خرگوش
محرک عملکرد لاتکس در مزارع لاستیک
محافظت در برابر رشد جلبک در گلدان های گل
بهداشت عمومی و پزشکی
از بین رفتن شکوفه های جلبکی در مخازن و استخرهای شنا
جلوگیری از گسترش پای ورزشکاران در آب و هوای گرم با استفاده از مخلوط کفپوش حمام
کنترل بیلهرزیا در کشورهای گرمسیری به عنوان یک نرم تن کش
پیشگیری از مالاریا، در تهیه سبزه پاریس برای استفاده در برابر لارو پشه
ضد عفونی کننده و میکروب کش در برابر عفونت های قارچی
کاتالیزور یا ماده خام برای تهیه کاتالیزورهای مس مورد استفاده در ساخت محصولات دارویی
صنعت
چسب ها
نگهدارنده در کازئین و سایر چسب ها
افزودنی به خمیرها و چسب های صحافی کتاب، برای اهداف حشره کش
افزودنی به چسب های حیوانی و سیلیکات برای ایجاد مقاومت در برابر آب
ساختمان
نگهدارنده الوار و در آماده سازی سایر نگهدارنده های چوب، به عنوان مثال نفتنات های مس مبتنی بر روغن و مس / کروم / آرسنیک بر پایه آب برای جلوگیری از کرم های چوبی و پوسیدگی چوب
ماده تشکیل دهنده گچ برای جلوگیری از عفونت قارچی، به عنوان مثال برای جلوگیری از گسترش پوسیدگی خشک
مواد تشکیل دهنده بتن، هم به عنوان ماده رنگی و هم به عنوان ضد عفونی کننده، به عنوان مثال برای استفاده در و اطراف استخرها
اصلاح گیرش بتن
محافظت در برابر گلسنگ ها، کپک ها و رشدهای مشابه روی سقف آزبست سیمان و سایر مصالح ساختمانی
کنترل رشد ریشه درختان در فاضلاب
شیمیایی
تهیه کاتالیزور برای استفاده در بسیاری از صنایع
تصفیه گازها، به عنوان مثال حذف هیدروژن کلرید و سولفید هیدروژن
تقویت کننده رسوب در تصفیه محلول های سولفات روی
رسوب آلکالوئیدها به صورت نمک های مضاعف از عصاره های خام
منبع سایر ترکیبات مس مانند سیلیکات کربنات مس / آرسنیت / استو آرسنیت / رزینات / استئارات / تارتارات / اولئات نفتنات / کرومات / کلرات / آلژینات / فلوراید / هیدروکسید / اکسید مس / کلرید / سیانید و ترکیبات کوپرامونیم
تزیین معاملات
شیشه رنگ آمیزی
رنگ آمیزی سیمان و گچ
رنگ آمیزی ظروف سرامیکی
تغییر رنگ فلزات، مانند تیره شدن روی، رنگ آمیزی آلومینیوم
مواد رنگی
مدر تهیه مواد رنگی واسطه
کاتالیزور یا ماده خام برای تهیه کاتالیزورهای مس، به عنوان مثال تهیه فنل از ترکیبات دیاگو، تهیه رنگهای فتالوسیانین
چرم
معطر در رنگرزی
معرف در فرآیندهای دباغی
فلزی و برقی
الکترولیت در پالایش مس
الکترولیت در آبکاری مس و شکل دهی الکتریکی
تولید الکترولیت از ترکیبات مس، به عنوان مثال اکسید مس
اجزای تشکیل دهنده الکترودها و الکترولیت ها در باتری ها
الکترولیت در ساخت پودر مس
الکترولیت در آبکاری آلومینیوم و آنودایز
سیم فولادی پوشش مسی، قبل از کشیدن سیم
ترشی سیم مسی و غیره قبل از میناکاری
فراهم کردن سطح مناسب برای مشخص کردن آهن و فولاد
معدن
معرف فلوتاسیون در غلظت سنگ معدن، به عنوان مثال مخلوط روی
مواد اولیه برای ساخت نفتنات مس و سایر ترکیبات مس برای استفاده در رنگ های ضد رسوب
رنگ کنید
تهیه لاک یا خشک کن های رنگ، به عنوان مثال اولئات مس، استئارات مس
تهیه رنگدانه های خاص، مانند کرومات مس، فروسیانید مس، فتالوسیانین مس
چاپ
عامل اچ برای حکاکی فرآیند
الکترولیت در تهیه الکتروتایپ
مواد تشکیل دهنده جوهرهای چاپ
لاستیک مصنوعی
و نفت
تهیه کاتالیزورهای مورد استفاده در کراکینگ برخی گازها و نفت مایع
کسری
تهیه کلرید مس، مورد استفاده در خالص سازی بوتادین و در جداسازی مشتقات استیلن
تهیه کاتالیزورهای مورد استفاده در کلرزنی لاتکس لاستیک
تصفیه روغن های نفتی
منسوجات
تهیه ترکیبات مس برای بوم ضد پوسیدگی و سایر پارچه ها
کیسه های شن ضد پوسیدگی
رنگدانه مخصوصاً در چاپ کالیکو
فرآیند کوپرامونیم برای تولید ریون
تولید رنگهای آنیلین مشکی و دیازو جهت رنگرزی
"پس از مس" برای افزایش ماندگاری رنگ ها
کاتالیزور در ساخت اترهای سلولز و استیلاسیون سلولز
متفرقه
بهبود کیفیت سوختن کک
کار تحلیلی آزمایشگاهی
ماده تشکیل دهنده جوهر علامت گذاری لباسشویی
رنگ کردن مو و شاخ
مواد تشکیل دهنده رنگ مو از نوع فنیلن دی آمین یا پیروگالول
تهیه کلروفیل به عنوان ماده رنگی برای مواد غذایی
ایجاد رنگ سبز در آتش بازی
فعال کننده در تهیه کربن فعال
نگهدارنده خمیر چوب
حفظ تورهای ماهیگیری و پوست ماهیگیری روی ترال
به دست آوردن روکش آبی روی فولاد
منبع
https://bismoot.com/blog/copper-ii-sulfate-%d9%85%d8%b3-%d8%b3%d9%88%d9%84%d9%81%d8%a7%d8%aa/
https://copperalliance.org.uk/about-copper/copper-compounds/uses-copper-sulphate/