فیستول مقعدی یکی از بیماریهای مقعدی حاد و دردناک است که به ایجاد مجرایی غیر طبیعی میان دو بافت از بدن اطلاق می‌شود و می‌تواند بافت‌های مختلفی از بدن را به یکدیگر متصل نماید. در واقع زمانی که یک مجرا ناحیه آنال یا مقعد و بخشی از روده را به یکدیگر متصل کند، شما به فیستول مقعدی مبتلا شده اید. در این مقاله از کلینیک پایتخت به بررسی کامل اینکه فیستول چیست و چه علائمی دارد؟ علت بوجود آمدن فیستول مقعدی و نحوه درمان فیستول بپردازیم:
فیستول چیست با عکس
فیستول مقعدی (anal fistula) لوله یا مجرای بسیار کوچکی است که از کانال مقعد (آخرین قسمت راست روده) به پوست نزدیک دهانه مقعد منتهی می‌شود. بر اثر این بیماری مجرایی روی سطح پوست اطراف مقعد ایجاد می‌شود که معمولاً یک طرف دیگر این مجرا به روده بزرگ راه دارد.شکل و عکس فیستول را در ادامه مشاهده می کنید:
البته این مجراها می‌تواند بخش‌های مختلف روده و مقعد را به هم متصل کند که با توجه به محل اتصال، انواع فیستول هم متفاوت است. معمولا چرک آبکی از این سوراخ خارج شده و باعث تحریک پوست می‌شود. برخی از فیستول‌ها هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند و این بیماری می‌تواند همه سنین را درگیر کند.
با توجه به اینکه فیستول در آقایان و زنان یک بیماری عفونی است، بهتر است در اولین فرصت برای درمان آن اقدام کنید. زیرا با تاخیر در درمان این عارضه و پیشرفت عفونت ممکن است تعداد مسیرهای فیستول بیشتر شود که در اینصورت درمان آن بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر خواهد بود.
علت فیستول مقعدی در زنان و مردان
مهمترین علت ایجاد بیماری فیستول در زنان و مردان، ابتلا به آبسه می‌باشد. البته این بیماری در صورتی که درمان آبسه ناقص باشد روی میدهد. یعنی تا زمانی که عفونت ایجاد شده ناشی از آبسه بطور کلی درمان نشود، خطر ابتلا به این بیماری همچنان وجود دارد. از سایر علت بوجود آمدن فیستول مقعدی می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- بیماری کرون (بیماری التهابی روده)
- بیماری دیورتیکولیت (عفونت کیسه های کوچک روده)
- هیدرآدنیت چرکی (نوعی بیماری پوستی که موجب عفونت غدد عرق شده و آبسه را به همراه دارد)
- عوارض جراحی در نزدیکی مقعد
- سرطان رکتوم
- ضربه و تروما (ضربه می تواند باعث تغییر شکل سلولی شده و زخم و آسیب به بافت را به همراه داشته باشد)
- سل
- بیماری های جنسی یا همان عفونت های منتقله از راه برقراری ارتباط جنسی ( مثل بیماری های سیفلیس و کلامیدیا)
HIV
رابطه فیستول و آبسه مقعدی
غدد بسیاری در اطراف ناحیه مقعد وجود دارند، وظیفه این غدد ترشح موادی به داخل روده می باشد و بسته به نوع موادی که تولید می کنند می توانند نقش های مختلفی در سلامت بدن داشته باشند. دهانه این غدد به داخل روده باز می‌شود اگر به هر دلیلی این دهانه غدد مسدود شوند، غده ها دچار عفونت شده و آبسه مقعدی رخ میدهد.
در صورتی که آبسه مقعدی درمان نشود، میزان عفونت آن شدت یافته و به سطح پوست نیز راه پیدا می‌کند، در واقع می‌توان گفت زمانی که عفونت این غدد به سطح پوست اطراف مقعد راه پیدا می‌کند، مجرایی ایجاد می‌شود، که فیستول مقعدی نام دارد. در نتیجه این عارضه به دنبال آبسه مقعدی رخ میدهد اما تبدیل آبسه به این عارضه همیشگی نیست بلکه می توان گفت در حدود 50% موارد مبتلایان به آبسه، به فیستول مقعدی نیز مبتلا می شوند.
علائم فیستول مقعدی
مجرای ایجاد شده ناشی از فیستول باعث می‌شود عفونت‌های روده ای به زیر سطح پوست نفوذ کرده و بیمار هرچند مدت یکبار عفونت، ترشح و آبسه در محل عارضه را تجربه نماید. نشانه‌های معمول آبسه شامل:
درد آنورکتال، ورم، سلولیت اطراف مقعد، قرمزی پوست و تب می‌باشد و بعضی اوقات هم خونریزی مقعد، علائم ادراری مانند ادرار دردناک و ترشح ماده‌ای بدبو و چرکی از مقعد مشاهده می‌شود.
بیمارانی که دچار این مشکل هستند معمولا سابقه آبسه مقعدی داشته‌اند و از علائمی مانند درد آنورکتال، تخلیه پوست اطراف مقعد، خارش و بعضی مواقع خونریزی رنج می‌برند.
علائم فیستول مقعدی شدید
از سایر نشانه‌های آبسه مقعدی و علائم فیستول مقعدی شدید می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
تغییر رنگ پوست در اطراف ناحیه آبسه
درد همزمان با دفع مدفوع یا پس از آن
وجود یک برجستگی سفت و دردناک
خارش مقعد
خروج چرک و ترشحات
تب و احساس خستگی
آزمایشات و نحوه تشخیص بیماری فیستول
انواع فیستول بسته به محلی که ایجاد می‌شوند متفاوت‌اند و ممکن است علائم گوناگونی ایجاد کنند. معاینه جسمی همراه با بررسی سابقه دقیق بیمار از لحاظ علائم آنورکتالی ضروری هستند. نشانه‌هایی از قبیل تب، قرمزی و تورم حاکی از آبسه می‌باشند. ضمنا هرچند اکثر آبسه‌ها روی پوست بیرونی مقعد قابل مشاهده‌اند، ولی باید خاطرنشان کرد در بعضی موارد به غیر از درد مقعد هیچ نشانه ظاهری وجود ندارد.
در آزمایش فیستول مقعدی، مجرای خارجی که مدفوع یا خون از آن خارج می‌شود قابل رویت است و بافت متورم در بخش خارجی دال بر فیستول است. ولی گاهی این عارضه خود بخود بسته شده و تخلیه متناوب می‌شود که در این حالت تشخیص آن در زمان معاینه مشکل است. اکثر آبسه‌ها و فیستول‌های مقعدی براساس معاینه پزشکی تشخیص داده می‌شوند، ولی بعضی اوقات مطالعات بیشتری لازم است.
منبع: