بذل مهریه از سوی زوجه

بذل مهریه از سوی زوجه

مهریه چیست؟

مهریه یا کابین به مالی گفته می‌ شود که مرد در هنگام وقوع عقد نکاح اسلامی به زن خود می ‌پردازد یا مکلف به پرداخت آن می ‌شود.

طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌ شود و می‌ تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.

همچنین مهریه مال معینی است که دارای ارزش مالی بوده و ضمن عقد نکاح از سوی زوج به زوجه تملیک و داده می‌شود و گاهی ممکن است به جای مال، انجام کاری به نفع زن باشد مانند تعهد مرد به آموزش قرآن به زن

در عقد دائم چنانچه در زمان عقد، مهریه ‌ای تعیین نشده باشد عقد صحیح است و طرفین می ‌توانند بعد از ازدواج در مورد مهریه توافق نمایند. به همین دلیل، بسته به اینکه مهریه در زمان عقد تعیین شده باشد یا نشده باشد؛ اما در عقد موقت (صیغه)، تعیین مهریه شرط لازم و ضروری برای صحت عقد می‌باشد و عدم تعیین مهریه و مدت زمان عقد موقت موجب بطلان عقد می ‌شود.

برای دریافت راهنمایی و مشاوره رایگان در خصوص کلیه دعاوی طلاق با وکلای طلاق موسسه حقوقی دادآرمان تماس بگیر. (02122904873-02122904874-09128400921-09336267676-09336267878)

انواع مهریه

مهریه انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

مهرالمسمی: اگر مهر ضمن عقد نکاح یا پس از آن به رضایت طرفین تعیین شود مهر‌المسمی نامیده می‌شود. مهر‌المسمی مال معینی است که به عنوان مهر با توافق زوجین تعیین می‌گردد یا شخصی که زوجین انتخاب کرده‌اند.

مهرالمثل: مهری که بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، تحصیلات، موقعیت خانوادگی و اجتماعی زن و بر حسب زمان و مکان تعیین می‌گردد.

موارد تعیین مهر‌المثل: مهرالمثل در مواقعی تعیین می شود که:

1- هرگاه مهر‌المسمی تعیین نشده باشد و نزدیکی واقع شده باشد.

2- در عقد نکاح و ازدواج شرط عدم مهریه شده باشد پس از وقوع نزدیکی زن مستحق مهر‌المثل است.

3- در مواردی که مهر‌المسمی به جهتی از جهات باطل باشد پس از نزدیکی زن مستحق مهر‌المثل می ‌باشد.

4- مواردی که مهر تعیین نشده و مرد پس از نزدیکی زن خود را طلاق دهد.

مهرالمتعه: هرگاه در عقد ازدواج مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهر‌المتعه می‌ شود. در مهر‌المتعه وضعیت مرد از لحاظ اقتصادی و توانایی مالی مورد توجه واقع می‌ شود.

مهرالسنه: مهری است که پیامبر اکرم (ص) برای دخترش فاطمه (س) تعیین کرده. این مهر معادل ۵۰۰ درهم است، که این یک نوع مهر‌المسمی می ‌باشد.

انواع مهریه از نظر زمان مطالبه

همان طور که گفته شد زن مالک مهریه است و می تواند هر زمان که بخواهد مهریه خود را از شوهرش مطالبه کند، اما مهریه از نظر زمان مطالبه به دو دسته تقسیم می شود:

1- مهریه عندالمطالبه: مهریه عندالمطالبه یعنی هر زمان که زوجه بخواهد می ‌تواند مهریه ‌اش را از همسرش درخواست بنماید و زوج موظف به پرداخت مهریه است.

* نکته: هنگامی که مهریه به صورت عندالمطالبه باشد، اصل بر این است که مرد توانایی پرداخت آن را دارد، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود و بار اثبات آن نیز بر عهده شوهر است و در واقع او باید ثابت نماید توانایی کافی برای پرداخت تمام و یا پرداخت بخش زیادی از مهریه را به صورت یکجا ندارد.

2- مهریه عندالاستطاعه: مهریه عندالاستطاعه یعنی پرداخت آن از سوی مرد به همسرش مشروط به داشتن توانایی مالی است و اصل بر این است که مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه به صورت یکجا را ندارد.

* نکته: چنانچه زوجه مهریه خود را درخواست کند، اصل بر این است که زوج توانایی پرداخت تمام و یا بخشی از آن را به صورت یکجا ندارد و بار اثبات خلاف این موضوع بر عهده زوجه است.

بذل مهریه چیست؟

طبق قانون زوجه به محض وقوع عقد نکاح، مالک تمام مهریه است و هر زمان که بخواهد می تواند مهریه خود را از زوج مطالبه کند و یا آن را بذل نماید.

بذل در لغت به معنای بخشش است و بذل مهریه یعنی بخشش مهریه از سوی زوجه. بذل مهریه از سوی زوجه می تواند به موجب سندی عادی یا رسمی، باشد و زن تمام یا بخشی از مهریه ی خود را در حق شوهرش ببخشد؛ در این صورت زوج دیگر دینی نسبت به پرداخت مهریه نخواهد داشت.

بذل مهریه با چه روش هایی امکان پذیر است؟

بذل مهریه به دو روش انجام می شود که عبارتند از:

1- هبه مهریه

طبق ماده ۷۹۵ قانون مدنی، هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک می کند. تملیک‌ کننده واهب (زوجه)، طرف دیگر را متهب (زوج)، مالی را‌ که مورد هبه است، عین موهوبه (مهریه) می گویند. زن می تواند مهریه اش را با عقد هبه به شوهر ببخشد.

هبه مهریه به دو صورت انجام می شود:

* هبه معوض مهریه

* هبه غیرمعوض مهریه

2- ابراء مهریه

طبق ماده 289 قانون مدنی، ابراء یعنی طلبکار از حق خود به اختیار صرف نظر کند. بنابراین ابراء صرفاً در مورد دیون، قابل تحقق است؛ در این صورت اگر زوجه تمام یا قسمتی از مهریه‌ ی خود را به زوج بذل کند، دیگر امکان رجوع از ابراء مهریه برای وی وجود نخواهد داشت.

همچنین اگر بخشیدن مهریه در مقابل طلاق باشد و طلاق داده نشود، بذل مهریه، ابراء محسوب نشده و یک هبه قابل رجوع است.

انواع هبه مهریه

چنانچه زن بخواهد مهریه اش را به مرد هبه کند، می تواند هبه مهریه را به دو صورت انجام دهد:

1- هبه معوض مهریه: چنانچه زوجه مهریه خود را در مقابل چیزی یا انجام کاری به زوج بذل کند، در این صورت بذل مهریه به صورت هبه معوض است؛ مثلاً زن در قبال موافقت شوهر با طلاق وی، بخشی یا تمام مهریه خود را به شوهرش می بخشد. چنانچه هبه معوض باشد و عوض هم داده شده باشد، طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی هبه، قابل رجوع نمی ‌باشد.

2- هبه غیرمعوض مهریه: هرگاه در هبه، واهب (زوجه) شرط عوض نگذاشته باشد، هبه غیر معوض است. چنانچه در هبه مهریه، زوجه بدون عوض یا چشم ‌داشتی مهریه ‌اش را به زوج بذل‌ کند و بگوید من مهریه خود را به تو بخشیدم؛ در این صورت تکلیف شوهر در پرداخت مهریه به طور کلی از بین نمی‌ رود؛ چرا که زن می‌ تواند تحت شرایطی از هبه، رجوع و مهریه خود را مطالبه نماید.

* نکته : اگر زوجه و زوج در «عقد خارج لازمی» بر عدم رجوع از هبه مهریه شرط کرده باشند، هبه مهریه غیر قابل رجوع خواهد بود.

اختلاف نظر در مورد هبه و ابراء مهریه در محاکم قضایی

در مورد اینکه بذل مهریه، با عقد هبه امکان پذیر است یا ابراء و آیا بذل مهریه قابل رجوع است یا خیر؟ در محاکم قضایی اختلاف نظر وجود دارد.

طبق رأی شماره 9309970925600240 شعبه 41 دیوان عالی کشور مورخ 27/10/1393، تعیین تعدادی سکه به عنوان مهریه، عین معین نبوده؛ بلکه به صورت دین و بر ذمه شوهر می باشد. در نتیجه، بذل تمام یا قسمتی از سکه ها از مصادیق عقد هبه نمی باشد تا بتواند قابل رجوع باشد، بلکه از مصادیق ابراء بوده؛ بنابراین قابل رجوع نمی باشد؛ اما طبق رأی شعبه 26 دیوان عالی کشور در خصوص بذل مهریه، هبه جزء عقود می باشد و نمی توان آن را در قالب ابراء تلقی کرد و در واقع در این نمونه رأی، مهریه که به صورت سکه های طلا می باشد را عین معین دانسته و بذل مهریه را از مصادیق هبه به شمار آورده است که در نتیجه قابل رجوع است.

تبدیل طلاق خلع به طلاق رجعی در صورت رجوع به مهریه

* چنانچه در طلاق خلع که از انواع طلاق بائن (بدون رجوع) است و زوجه در عوض حق طلاق، مهریه خود را بذل می کند، اگر پس از طلاق در ایام عده طلاف به مابذل خود (مهریه) رجوع کند، طلاق خلع به طلاق رجعی تبدیل می شود و بین زن و شوهر دوباره رابطه زوجیت برقرار خواهد شد.

* همچنین در طلاق مبارات یا طلاق توافقی که زوجه با توافق تمام یا بخشی از مهریه خود را بذل کرده باشد، در ایام عده طلاق می‌ تواند رجوع به مابذل نماید و در این صورت طلاق مبارات به طلاق رجعی تبدیل خواهد شد.

اذن پدر زوجه در بذل مهریه

طبق قانون برای بذل مهریه از سوی زوجه نیازی به اذن پدر او نمی باشد؛ اما دفترخانه ‌ها اجازه پدر زوجه را برای بخشیدن مهریه از سوی وی را شرط ضروری می‌ دانند و در صورتی که برای بذل مهریه، سند عادی تنظیم گردد و به امضای شهود نیز برسد، دفترخانه اسناد رسمی برای ثبت سند عادی بذل مهریه، رضایت پدر زوجه را لازم و ضروری می داند.

کلام آخر

وکیل مهریه یک وکیل پایه یک دادگستری است که در خصوص دعاوی مربوط به مهریه فعالیت و قبول وکالت می نماید و به همه ی قوانین مهریه خصوصا قوانین جدید و همچنین روند رسیدگی دادگاه خانواده به دعاوی مهریه آشنایی کامل دارد، بنابراین وکیل مهریه، بهترین کسی است که می تواند هر یک از زوجین را در مورد دعاوی مهریه مانند مطالبه مهریه از ارث، اعسار از پرداخت مهریه، درخواست تعدیل اقساط مهریه و غیره راهنمایی کند.