تمکین زوجه
تمکین زوجه یعنی چه؟
به محض جاری شدن عقد نکاح بین زن و مرد، طبق قانون و شرع اسلام، آنها نسبت به هم وظایفی خواهند داشت که ملزم به انجام آنها هستند. به انجام وظایف زناشویی در ازدواج تمکین گفته می شود.
تمکین زن به معنای انجام وظایف زناشویی است و تمکین زن در عرف به معنی اطاعت زوجه از خواسته های همسرش است. تمکین به دو دسته تقسم می شود:
1- تمکین عام
2- تمکین خاص
برای دریافت راهنمایی و مشاوره رایگان در خصوص کلیه دعاوی طلاق با وکلای طلاق موسسه حقوقی دادآرمان تماس بگیر. (02122904873-02122904874-09128400921-09336267676-09336267878)
تمکین عام زوجه
طبق ماده 1114 قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند زندگی کند؛ مگر آنکه اختیار تعیین منزل در زمان عقد ازدواج به زن داده شده باشد و حق سکونت زوجه نیز تمکین عام زن از شوهر است.
تمکین عام زوجه، خوش رفتاری زن با شوهر خود و اطاعت از خواسته های مشروع وی، رعایت نظافت و آرایش خود برای همسر به گونه ای که مناسب با زمان و موقعیت و شأن خانوادگی آنان است از موارد تمکین عام می باشد. طبق ماده 1105 قانون مدنی، پذیرفتن ریاست مرد در خانواده از سوی زن از موارد تمکین عام محسوب می شود.
در واقع تمکین عام یعنی زن وظایف خود را نسبت به شوهر انجام دهد و از او در حدود قانون و عرف اطاعت نماید و ریاست شوهر را در خانواده بپذیرد؛ بنابراین اگر مردی از همسرش توقعات نامشروع یا نامتعارفی داشته باشد، زن مجبور به اطاعت از وی نمی باشد.
تمکین خاص زوجه
تمکین خاص به معنای اطاعت پذیری زن در مسائل جنسی و رابطه جنسی معقول با همسر خود می باشد و زن موظف است نیاز جنسی شوهرش را برطرف کند.
البته تمکین خاص زوجه امر مطلقی نیست و مواردی وجود دارد که زن می تواند از شوهر تمکین نکند.
به محض عقد نکاح به زن نفقه تعلق می گیرد و مرد باید نفقه زن را پرداخت کند. طبق ماده 1108 قانون مدنی، هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زناشویی امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.
عدم تمکین زوجه یا نشوز
عدم تمکین یا نشوز عبارت است از نافرمانی یکی از زوجین در انجام وظایف و تکالیف زندگی مشترک، بنابراین نشوز تنها مختص زن نمی باشد. نافرمانی شوهر و انجام ندادن مناسبات زندگی مشترک نیز نشوز محسوب می شود.
هرگاه زن بدون هیچ مانع شرعی از انجام وظایف زناشویی خودداری کند و در واقع از شوهر خود تمکین نکند، عدم تمکین از شوهر اتفاق افتاده و در اصطلاح به این زن ناشزه گفته می شود.
همچنین هرگاه مردی به وظایف خود در زندگی مشترک عمل نکند به او ناشز گفته می شود. نشوز مرد شامل موارد مختلفی می باشد، مانند بدرفتاری و عدم پرداخت نفقه (ترک انفاق) و...
زوجه در چه شرایطی می تواند از زوج تمکین نکند؟
در صورتی که موانع مشروعی برای عدم تمکین زوجه وجود داشته باشد، زن می تواند از شوهر خود تمکین نکند که می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1- طبق ماده 1115 قانون مدنی، چنانچه بودن زن با شوهر در یک منزل موجب ترس، ضرر بدنی مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می تواند منزل مشترک را ترک کرده و منزلی جداگانه اختیار کند و تا زمانی که زن در بازگشتن به منزل شوهر معذور باشد، پرداخت نفقه وی بر عهده شوهر خواهد بود.
2- در صورتی که شوهر منزل مناسب با وضعیت زن برای سکونت او پیدا نکند، در این صورت زن می تواند به خانه شوهر نرود.
3- هرگاه زن برای انجام تکلیف مذهبی واجب مانند، اجازه بیرون رفتن از منزل را از شوهر بخواهد و شوهر اجازه ندهد، زن می تواند خارج شود و این امر موجب عدم تمکین وی و نشوز زن نمی شود.
4- هرگاه پزشک خروج زن را از منزل برای درمان لازم بداند و شوهر اجازه ندهد، زن می تواند خارج گردد.
5- اگر زن در دوره عادت ماهانه یا دوره نفاس باشد، می تواند از رابطه زناشویی خودداری نماید.
6- طبق ماده ۱۱۲۷قانون مدنی، چنانچه مرد دچار بیماری مقاربتی شده است، زن می تواند از تمکین خاص خودداری نماید.
ضمانت اجرای عدم تمکین زوجه
1- طبق ماده 1108 قانون مدنی، هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.
2- در صورتی که مرد درخواست تمکین دهد و زن تمکین نکند و حکم نشوز زن صادر گردد، مرد می تواند همسر دوم اختیار کند.
3- در صورتی که زن از همسر خود تمکین نکند و مرد در حالت نشوز، زن خود را طلاق دهد، زن از تملک نصف دارایی مرد (تنصیف اموال) محروم می گردد.
4- در صورت اثبات عدم تمکین و نشوز، زن مستحق دریافت اجرت المثل ایام زوجیت نخواهد بود. (در صورتی که زن از شوهر تمکین نکند، اما منزل مشترک را ترک نکند، اجرت المثل ایام زوجیت تعلق می گیرد، اما چنانچه منزل مشترک را ترک کند، اجرت المثل به او تعلق نمی گیرد.)
عدم تمکین و حق حبس زوجه
طبق ماده ۱۰۸۵قانون مدنی، زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از انجام وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند؛ مشروط بر اینکه مهریه او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
حق حبس زوجه یعنی تا زمانی که زن از شوهرش تمکین (خاص و عام) نکرده باشد و مهریه او نیز عندالمطالبه باشد، می تواند تمکین از شوهر و شروع زندگی مشترک را به زمان پرداخت تمام مهریه توسط شوهر موکول کند و زمانی از شوهر تمکین کند که مهریه خود را دریافت کرده باشد.
در صورتی که زن به دلیل استفاده از حق حبس خود از شوهر تمکین نمی کند ناشره محسوب نشده و مستحق دریافت نفقه است و در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی زوج، می تواند از وی شکایت نماید و همچنین عدم پرداخت نفقه (ترک انفاق) از موجبات طلاق از طرف زن است.
عدم تمکین زوجه و ازدواج مجدد زوج
در صورتی که زن از شوهر تمکین نمی کند، حتی در زمانی که از حق حبس خود استفاده می کند، شوهر می تواند با شرایطی که در قانون آمده درخواست تجویز ازدواج مجدد از دادگاه نماید و دادگاه به دلیل ایجاد عسر و حرج برای زوج، اجازه ازدواج مجدد را به وی می دهد.
در صورتی که زن از شوهر تمکین خاص نکند، مرد می تواند دادخواست الزام به تمکین زوجه را به دادگاه خانواده تقدیم کند و در صورتی که زن دلیل موجهی برای عدم تمکین نداشته باشد، دادگاه حکم الزام به تمکین زوجه را صادر می کند. اگر پس از صدور حکم الزام به تمکین زوجه، زن همچنان از شوهر تمکین نکند، دادگاه نمی تواند زن را مجبور به تمکین نماید، اما مرد می تواند به دلیل عدم تمکین از دادگاه درخواست اجازه ی ازدواج مجدد بنماید و دادگاه نیز به دلیل عسر و حرج مرد به دلیل عدم تمکین زوجه اجازه ی ازدواج مجدد را به درخواست مرد صادر می کند.
طلاق به دلیل عدم تمکین زوجه
طبق قانون مرد حق طلاق دارد، بنابراین برای طلاق دادن همسر خود نیازی به ارائه دلایل محکمه پسند به دادگاه نیست و مرد می تواند با طرح دادخواست طلاق و پرداخت حقوق مالی زوجه، همسر خود را طلاق دهد.
اما ممکن است طلاق از طرف مرد با دلیل موجهی مانند عدم تمکین و نشوز زوجه مطرح شود. مرد به دلیل ناشزه بودن زن و عسر و حرج ناشی از عدم تمکین زن از دادگاه خانواده درخواست طلاق نماید.
اگر نشوز زن در دادگاه ثابت شود، به درخواست مرد رای طلاق یا همان گواهی عدم امکان سازش صادر می شود و در این صورت به زن نفقه و تنصیف اموال مرد تعلق نمی گیرد.
در خصوص مهریه نیز باید گفت در هر شرایطی مهریه به زن تعلق می گیرد، حتی اگر زن از شوهر تمکین نکند و طلاق به دلیل نشوز زن باشد، در این صورت نیز زن مستحق دریافت مهریه خواهد بود.
کلام آخر
وکیل طلاق یک وکیل پایه یک دادگستری است که در زمینه دعاوی مربوط به طلاق فعالیت و قبول وکالت می نماید و به همه ی قوانین طلاق خصوصا قوانین جدید و همچنین روند رسیدگی دادگاه خانواده به دعاوی طلاق آشنایی کامل دارد، بنابراین وکیل طلاق، بهترین کسی است که می تواند هر یک از زوجین را برای طلاق و مطالبه ی حقوق آنها در طلاق و پس از آن راهنمایی کند.