جهیزیه در قانون ایران
جهیزیه چیست؟
جهیزیه، به مجموعه وسایل و اشیائی که از سوی خانواده زوجه به عروس به هنگام رفتن به منزل شوهر تسلیم می گردد گفته می شود.
در واقع جهیزیه، مالی است که زوجه براساس رسومات جامعه و خانواده، در زمان ازدواج با خود به منزل زوج می برد که علاوه بر استفاده خود به شوهر نیز اجازه استفاده کردن از آن را می دهد.
جهیزیه جزء اموال زوجه محسوب می شود و زوج حق هیچ گونه تصرفی در آن را ندارد و حتی زوجه می تواند زوج را از دسترسی به آن منع کرده و برای شروع یا ادامه زندگی مشترک، از وی درخواست تهیه اثاثیه و وسایل منزل بنماید و جهیزیه خویش را نیز در جایی محفوظ دارد، حتی می تواند بدون اجازه همسرش آنها را به دیگران ببخشد. بنابراین زوج مالک جهیزیه محسوب نمی شود و نمی تواند آن را بفروشد و یا به آن آسیبی برساند.
تهیه جهیزیه بر عهده چه کسی است؟
در مورد جهیزیه در قانون ایران و موازین شرعی چنین گفته شده است که تأمین لوازم و اثاثیه منزل و تمام مخارج زندگی برای شروع زندگی مشترک بر عهده ی زوج است و زوجه هیچ گونه وظیفه ای در تامین اثاثیه منزل و آوردن جهیزیه به منزل شوهر ندارد و زوجه فقط براساس عرف برای شروع زندگی مشترک اقدام به تهیه جهیزیه می نماید.
برای دریافت راهنمایی و مشاوره رایگان در خصوص کلیه دعاوی طلاق با وکلای طلاق موسسه حقوقی دادآرمان تماس بگیر. (02122904873-02122904874-09128400921-09336267676-09336267878)
آیا زوجه ملزم به تهیه جهیزیه است؟
برخلاف تصور مردم، عرف و رسومات معمول در جامعه، زوجه ملزم به تهیه و آوردن جهیزیه به منزل شوهر نبوده، همچنین الزام قانونی در این مورد نیز وجود ندارد.
زوجه می تواند به موجب تنظیم اظهارنامه و ابلاغ به زوج از وی درخواست تهیه مسکن با اسباب تمکین و لوازم منزل مشترک بنماید و تعهدی به آوردن جهیزیه به منزل مشترک از نظر قانونی نخواهد داشت.
بدین ترتیب، جهیزیه ناشی از توافق عرفی و رسمی بین زوج و زوجه بوده و کمیت و کیفیت آن، بنا به ملاحظات فرهنگی، خانوادگی و اقتصادی آنها متفاوت خواهد بود.
اگرچه عرف به عنوان رویه مستمر و دائمی می تواند از مبانی و منابع حقوق محسوب شود، اما این رویه عرفی از نظر کمی، کیفی و شکلی نسبت به جهیزیه در خانواده های مختلف و مناطق متعدد، متفاوت بوده و نمی توان به آن، به عنوان یک رویه مستمر متحدالشکل الزام آور عرفی، نگریست، بنابراین قانون گذار زوجه را ملزم به تهیه جهیزیه ننموده و آنها از نظر قانونی ملزم به تهیه و انتقال جهیزیه به منزل زوج نمی باشند. اما این عدم الزام مانع از رسیدن طرفین به توافقی مشخص در این مورد بنا به رسومات معمول در بین خانواده ها نخواهد بود.
توافق به تهیه جهیزیه از سوی زوجه
هنگامی که زوج و زوجه نسبت به تهیه جهیزیه از سوی زوجه توافق نمایند، این توافق در صورت عدم مخالفت با قانون و نظم عمومی جامعه براساس ماده ۱۰ قانون مدنی بین طرفین و قائم مقام قانونی آنها معتبر و لازم الاجرا خواهد بود.
توافق در تهیه جهیزیه از سوی زوجه می تواند طی یک سند عادی یا یک سند رسمی در دفتر اسناد رسمی یا طی سند نکاحیه (عقدنامه) از سوی سردفتر ازدواج و یا اسناد تنظیمی از سوی دفاتر کنسولی مقیم خارج از کشور یا دیگر مراجع رسمی مربوطه و یا به موجب واگذاری وکالت رسمی در این مورد انجام شود.
در صورت توافق به تهیه جهیزیه از نظر قانونی دو حالت متصور است:
حالت اول (توافق به تهیه جهیزیه به عنوان یک تعهد)
در صورتی که توافق به تهیه جهیزیه از سوی زوجه به عنوان یک تعهد مطرح شود و زوجه از انجام این تعهد خودداری کند، در دادگاه های صالحه از نظر قانونی الزام زوجه به انجام تعهد توافق شده است و زوجه ملزم به انجام تعهد که تهیه جهیزیه است، خواهد شد.
حالت دوم (توافق به تهیه جهیزیه از سوی زوجه با سند رسمی)
در صورتی که رسیدن به توافق برای تهیه جهیزیه از سوی زوجه، بر اساس اسناد رسمی باشد، در صورت عدم انجام تعهد از سوی زوجه، نیازی به مراجعه به دادگاه نبوده و زوج می تواند برای انجام تعهد به موجب سند رسمی از مرجع صالح درخواست صدور اجرائیه نماید تا زوجه ملزم به انجام تعهد خود که تهیه جهیزیه است، شود.
* نکته: ممکن است به دلیل عدم وقوع ازدواج بین زن و مرد که مبنای وقوع توافق بر سر جهیزیه است، مراتب مذکور اساساً موضوعیت پیدا نکند.
منظور از قیمت جهیزیه چیست؟
منظور از قیمت جهیزیه، قیمت اقلام جهیزیه در زمان انتقال جهیزیه به منزل زوج نیست، بلکه قیمت زمانی مورد نظر است که وسایل جهیزیه توسط زوج که مسئول نگهداری از آن بوده از بین رفته است و زوج باید خسارت آن را به زوجه پرداخت نماید.
* نکته: چون استفاده از وسایل جهیزیه موجب کاهش قیمت آن می شود، زوجه نمی تواند نسبت به کاهش قیمت به دلیل استهلاک و فرسودگی چیزی از زوج مطالبه نماید. مگر اینکه زوج در فرسودگی و تلف جهیزیه مقصر باشد.
کلام آخر
وکیل طلاق یک وکیل پایه یک دادگستری است که در زمینه دعاوی مربوط به طلاق فعالیت و قبول وکالت می نماید و به همه ی قوانین طلاق خصوصا قوانین جدید و همچنین روند رسیدگی دادگاه خانواده به دعاوی طلاق آشنایی کامل دارد، بنابراین وکیل طلاق، بهترین کسی است که می تواند هر یک از زوجین را برای طلاق و مطالبه ی حقوق آنها در طلاق و پس از آن راهنمایی کند.