حضانت فرزند پس از طلاق
طلاق چیست؟
طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن زوجین از یکدیگر است و با طلاق رابطه زوجیت میان زن و شوهر به پایان می رسد، همچنین و در پی آن حقوق و تکالیف متقابلی که بین زوجین در هنگام ازدواج وجود داشته از میان می رود.
طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد حق طلاق دارد، از این رو طلاق جزو ایقاعات محسوب می شود، یعنی یک طرفه است و تنها از سوی مرد انجام می شود.
طبق ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی، طلاق مخصوص عقد دائم بوده و زن در عقد موقت با پایان مدت یا بذل آن از سوی شوهر از زوجیت خارج می شود.
برای دریافت راهنمایی و مشاوره رایگان در خصوص کلیه دعاوی طلاق با وکلای طلاق موسسه حقوقی دادآرمان تماس بگیر. (02122904873-02122904874-09128400921-09336267676-09336267878)
انواع طلاق براساس رجوع در طلاق
رجوع در طلاق به معنی بازگشت مرد به همسر خود پس از طلاق و ادامه زندگی مشترک در ایام عده طلاق است و با این رجوع ازدواج قبلی با تمام آثاری که داشته، ادامه پیدا می کند و نیازی به جاری شدن نکاح مجدد نمی باشد. البته ثبت رجوع توسط مرد الزامی است و در صورت عدم ثبت رجوع به پرداخت جزای نقدی و یا تحمل حبس محکوم خواهد شد.
براساس حق رجوع، طلاق به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
* طلاق بائن (طلاق بدون رجوع)
* طلاق رجعی
طلاق بائن
طلاق بائن به طلاقی گفته می شود که پس از طلاق، رابطه زوجیت به طور کامل بین زن و شوهر از بین می رود و مرد در دوران عده طلاق بائن نمی تواند به همسر سابق خود رجوع کند. طلاق بائن نیز به چند دسته تقسیم می شود، که عبارتند از:
۱- طلاق زن باکره: طلاق زنی که بعد از ازدواج با او آمیزش نشده است.
۲- طلاق دختر صغیره: طلاق دختری که نُه سالش تمام نشده است.
۳- طلاق زن یائسه
۴- طلاق خُلع
۵- طلاق مُبارات
۶- طلاق سوم یا سه طلاقه
۷- نوع دیگری از طلاق نیز وجود دارد که طلاق حاکم شرع نام دارد. در این نوع طلاق، حاکم شرع همسر مردی را که نه نفقه او را می پردازد و نه طلاقش می دهد، خود طلاق می دهد.
طلاق رجعی
در طلاق رِجعی مرد می تواند تا زمانی که عده طلاق پایان نیافته، بدون نیاز به عقد نکاح جدید به همسر خود رجوع نماید و زندگی مشترک خود را دوباره شروع کنند. در ایام عده طلاق رجعی زوجین از یکدیگر ارث می برند و به زوجه نفقه تعلق می گیرد و زن می تواند در منزل مرد اقامت داشته باشد.
همچنین در طلاق خلع و مبارات که از انواع طلاق بائن هستند و زن با بذل مهریه اش طلاق می گیرد، در صورتی که زن در ایام عده طلاق مهریه ای را که بخشیده مطالبه نماید طلاق از حالت بائن خارج و به طلاق رجعی تبدیل می شود و مرد می تواند در ایام عده طلاق به زن رجوع کند و زن و مرد دوباره زندگی مشترک خود را شروع کنند.
انواع طلاق براساس درخواست کننده طلاق
در صورتی که زن و مرد بخواهند طلاق بگیرند باید ابتدا برای ثبت دادخواست طلاق اقدام کنند تا درخواست زن یا مرد برای طلاق در دادگاه بررسی شود و سپس دادگاه در این خصوص رأی مقتضی صادر نماید.
براساس اینکه چه کسی تقاضای طلاق دارد و دادخواست طلاق را به دادگاه خانواده تقدیم می کند، طلاق به دو دسته کلی تقسیم می شود:
۱- طلاق یک طرفه: در طلاق یک طرفه فقط یکی از زوجین تصمیم به طلاق دارد و می خواهد از همسر خود جدا شود، از این رو طلاق یک طرفه به دسته طلاق از طرف مرد و طلاق از طرف زن تقسیم می شود.
۲- طلاق توافقی: در طلاق توافقی زن و شوهر هر دو برای طلاق توافق دارند و می خواهند با طلاق به زندگی مشترک خود پایان دهند.
طلاق از طرف مرد
طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی مرد حق طلاق دارد و می تواند بدون داشتن هیچ دلیل موجهی زن خود را طلاق دهد. مهمترین شرط طلاق از طرف مرد، پرداخت حقوق مالی زوجه است و دادگاه پیش از صدور رای طلاق در ابتدا در خصوص مسائل مالی و غیرمالی طلاق تعیین تکلیف می کند، یعنی در صورتی که مرد دادخواست طلاق را به دادگاه خانواده تقدیم کند، دادگاه در خصوص حقوق مالی زوجه که مهریه، نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت، استرداد جهیزیه و تنصیف اموال مرد در طلاق است، تعیین تکلیف می کند، همچنین دادگاه در مورد مسائل غیرمالی طلاق نیز مانند حضانت فرزند پس از طلاق و حق ملاقات با فرزند تصمیم گیری می کند، سپس رأی طلاق (گواهی عدم امکان سازش) را صادر می کند.
نشوز زن و تخلف از وظایف زناشویی از مهمترین دلایل طلاق مردان است که در صورت اثبات آن در دادگاه، تنصیف اموال مرد در طلاق به زن تعلق نمی گیرد.
طلاق از طرف زن
همان طور که گفته شد، طبق قانون طلاق در ایران مرد حق طلاق دارد، اما زن حق طلاق ندارد و طرح دادخواست طلاق از طرف زن پیچیده و دشوار است، چرا که زن حق طلاق ندارد و برای اینکه بتواند از شوهر خود طلاق بگیرد، باید دلایل محکمه پسندی به دادگاه ارائه دهد و زن باید دلایل خود را که موجب شده بخواهد از شوهر خود طلاق بگیرد را در دادگاه ثابت کند و پس از اثبات دلایل زن برای طلاق، حکم طلاق صادر می شود.
ممکن است درخواست طلاق زن به دلیل شروط دوازده گانه عقدنامه، عسر و حرج و… باشد و زن باید ادعای خود را در خصوص عسر و حرج و یا دلایل دیگر در دادگاه اثبات نماید و تشخیص و پذیرش آن به عهده ی قاضی است.
همچنین زن می تواند با داشتن وکالت در طلاق برای ثبت دادخواست طلاق اقدام نماید. البته در صورتی که زن با استفاده از حق طلاق اقدام به طلاق نماید، طلاق از طرف زن نیست و طلاق توافقی خواهد بود.
طلاق از طرف زن با شروط دوازده گانه عقدنامه نیز امکانپذیر خواهد بود و زن می تواند با اثبات هر یک از موارد مذکور در عقدنامه از دادگاه درخواست طلاق نماید.
یکی دیگر از راه های طرح دادخواست طلاق از طرف زن درخواست طلاق خلع است و زن به دلیل کراهتی که از شوهرش دارد با بذل مهریه اش یا دادن مالی بیشتر از مهریه اش (فدیه) به شوهر از دادگاه درخواست طلاق خلع می نماید.
طلاق توافقی
در طلاق توافقی برخلاف طلاق یک طرفه، زن و شوهر هر دو برای طلاق با هم توافق دارند و برای پایان دادن به زندگی مشترک خود تصمیم به طلاق می گیرند، از این رو دادخواست طلاق توافقی را به دادگاه تقدیم می کنند. در طلاق توافقی زن و مرد بدون دخالت دادگاه در خصوص مسائل مالی و غیرمالی طلاق توافق می کنند. توافقات زوجین در طلاق توافقی در خصوص حقوق مالی زوجه، مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت، تنصیف اموال زوج در طلاق و مسائل غیرمالی مانند حضانت فرزند و حق ملاقات با فرزند پس از طلاق می باشد. همچنین زوجین توافقات خود را به صورت مکتوب به دادگاه ارائه می دهند.
یکی از نکات مهم در خصوص توافقات زوجین در طلاق توافقی، امکان تغییر توافقات زوجین است و زن و مرد می توانند در مراحل دادرسی یا هنگام اجرا و ثبت طلاق و یا حتی پس از طلاق می توانند توافقات خود را تغییر دهند و طبق آن عمل کنند، البته باید تغییر توافقات موجب تغییر ماهیت طلاق نشود.
حضانت فرزند چیست؟
حضانت فرزند یعنی سرپرستی و نگهداری از فرزند، که طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، نگهداری کودک حق و تکلیف والدین است و طبق ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی، هیچ یک از والدین حق ندارند در مدتی که حضانت کودک به عهده آنها است از نگهداری او امتناع کند؛ در صورت خودداری یکی از والدین، قاضی باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از بستگان و یا به تقاضای مدعی العموم (دادستان) نگهداری کودک را به هر یک از والدین که حضانت به عهده اوست الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد، حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد، به خرج مادر تأمین کند.
حضانت فرزند پس از طلاق با کیست؟
در صورتی که زن یا مرد و یا در هر دوی آنها (طلاق توافقی) از دادگاه درخواست طلاق نمایند در صورتی که با درخواست طلاق آنها موافقت شود، پیش از صدور رأی طلاق، دادگاه ابتدا برای مسائل مالی و غیرمالی طلاق
تصمیم گیری می کند. از جمله مسائل غیرمالی طلاق حضانت فرزند مشترک و حق ملاقات با فرزند پس از طلاق است. دادگاه براساس قانون، همچنین مطلحت کودک برای حضانت او تعیین تکلیف می کند.
طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، در صورت طلاق زن و شوهر، حضانت فرزند پسر و دختر پس از طلاق تا سن ۷ سالگی بر عهده ی مادر و پس از ۷ سالگی با پدر خواهد بود و حضانت فرزند با رسیدن به بلوغ شرعی به پایان می رسد. سن بلوغ شرعی برای دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام قمری می باشد، یعنی فرزند دختر با پایان ۹ سال قمری و فرزند پسر با پایان ۱۵ سال قمری از حضانت خارج می شوند و می توانند در مورد اینکه با کدامیک از والدین خود زندگی کنند، تصمیم گیری نمایند.
همچنین طبق ماده ۱۱۷۵ قانون مدنی، امکان سلب حضانت والدین در طلاق نیز وجود دارد که دلایل سلب حضانت والدین در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی قید شده است.
حضانت فرزند در طلاق توافقی برعهده کیست؟
در طلاق توافقی تصمیم گیری در خصوص حضانت فرزند پس از طلاق مانند سایر مسائل طلاق، بر عهده زن و مرد است و زوجین بدون دخالت دادگاه در مورد حضانت فرزند در طلاق توافقی و حق ملاقات با فرزند، با توجه به مصلحت کودک تعیین تکلیف می کنند.
حضانت فرزندان دوقلو پس از طلاق
یکی از سوالاتی که در خصوص حضانت فرزند پس از طلاق مطرح می شود، در مورد حضانت فرزندان دوقلو پس از طلاق است؟ اینکه دادگاه چگونه برای حضانت فرزندان دوقلو تصمیم گیری می شود؟
چنانچه زن و مرد دارای فرزندان دوقلو باشند، پس از طلاق، دادگاه به همان ترتیب که در قانون در مورد حضانت فرزندان دیگر گفته شده است تعیین تکلیف می کند و در این خصوص تفاوتی میان فرزندان دوقلو و سایر فرزندان نیست و حضانت آنها براساس مصلحت فرزندان به پدر یا مادر سپرده و یا سایر افراد صلاحیتدار می شود.
حضانت فرزند بعد از فوت والدین برعهده کیست؟
در صورتی که یکی از والدین و یا هر دو فوت کنند حضانت فرزند به ترتیب زیر خواهد بود:
حضانت فرزند پس از فوت یکی از والدین
طبق ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی، در صورت فوت یکی از والدین، حضانت با طرف دیگر است. همچنین طبق ماده ۴۳ قانون حمایت خانواده، حضانت فرزندانی که پدرشان فوت کرده با مادر است، مگر آنکه دادگاه به تقاضای ولی قهری (پدر و جد پدری) یا دادستان، اعطای حضانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخیص دهد.
حضانت فرزند پس از فوت هر دوی والدین
چنانچه والدین فرزند، هر دو فوت کرده باشند، حضانت و سرپرستی او با جد پدری و پس از آن با سایر خویشاوندان کودک بر مبنای ترتیبات ارث است.
انواع حضانت فرزند
حضانت به دو نوع تقسیم می شود:
حضانت دائم
معیار دادگاه برای واگذاری فرزند به هر یک از والدین، داشتن توانایی مالی و تعهد تامین منافع فرزند می باشد، پس والدین می توانند در طلاق توافقی در مورد برعهده گرفتن مسئولیت های فرزند مشترک توافق کنند و حضانت دائمی کودک را به یکی از والدین بسپارند.
حضانت موقت
هرگاه زوجین یا مسئولین حضانت کودک، در مورد حضانت، با اختلاف نظر مواجه شوند و از دادگاه درخواست رسیدگی و صدور حکم نمایند، به طور موقتی و به موجب یک دستور موقت، برای مدتی، حضانت را به یکی از والدین یا یکی از خویشاوندان درجه یک کودک می دهد تا در مورد حضانت او تصمیم گیری شود.
کلام آخر
وکیل طلاق یک وکیل پایه یک دادگستری است که در زمینه دعاوی مربوط به طلاق فعالیت و قبول وکالت می نماید و به همه ی قوانین طلاق خصوصا قوانین جدید و همچنین روند رسیدگی دادگاه خانواده به دعاوی طلاق آشنایی کامل دارد، بنابراین وکیل طلاق، بهترین کسی است که می تواند هر یک از زوجین را برای طلاق و مطالبه ی حقوق آنها در طلاق و پس از آن راهنمایی کند.