سلب حضانت والدین پس از طلاق
طلاق چیست؟
طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن زوجین از یکدیگر است و در پی آن حقوق و تکالیف متقابلی که بین زوجین در هنگام ازدواج وجود داشته از میان می رود.
طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد حق طلاق دارد، از این رو طلاق جزو ایقاعات محسوب می شود، یعنی یک طرفه است و تنها از سوی مرد انجام می شود.
طبق ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی، طلاق مخصوص عقد دائم بوده و زن در عقد موقت با پایان مدت یا بذل آن از سوی شوهر از زوجیت خارج می شود.
برای دریافت راهنمایی و مشاوره رایگان در خصوص کلیه دعاوی طلاق با وکلای طلاق موسسه حقوقی دادآرمان تماس بگیر. (02122904873-02122904874-09128400921-09336267676-09336267878)
انواع طلاق براساس رجوع در طلاق
رجوع در طلاق به معنی بازگشت مرد به همسر خود پس از طلاق و ادامه زندگی مشترک در ایام عده طلاق است و با این رجوع ازدواج قبلی با تمام آثاری که داشته، ادامه پیدا می کند و نیازی به جاری شدن نکاح مجدد نمی باشد. البته ثبت رجوع توسط مرد الزامی است و در صورت عدم ثبت رجوع به پرداخت جزای نقدی و یا تحمل حبس محکوم خواهد شد.
براساس حق رجوع، طلاق به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
* طلاق بائن (طلاق بدون رجوع)
* طلاق رجعی
طلاق بائن (بدون رجوع)
طلاق بائن به طلاقی گفته می شود که پس از طلاق، رابطه زوجیت به طور کامل بین زن و شوهر از بین می رود و مرد در دوران عده طلاق بائن نمی تواند به همسر سابق خود رجوع کند. طلاق بائن نیز به چند دسته تقسیم می شود، که عبارتند از:
۱- طلاق زن باکره: طلاق زنی که بعد از ازدواج با او آمیزش نشده است.
۲- طلاق دختر صغیره: طلاق دختری که نُه سالش تمام نشده است.
۳- طلاق زن یائسه
۴- طلاق خُلع
۵- طلاق مُبارات
۶- طلاق سوم یا سه طلاقه
۷- نوع دیگری از طلاق نیز وجود دارد که طلاق حاکم شرع نام دارد. در این نوع طلاق، حاکم شرع همسر مردی را که نه نفقه او را می پردازد و نه طلاقش می دهد، خود طلاق می دهد.
طلاق رجعی
در طلاق رِجعی مرد می تواند تا زمانی که عده طلاق پایان نیافته، بدون نیاز به عقد نکاح جدید به همسر خود رجوع نماید و زندگی مشترک خود را دوباره شروع کنند. در ایام عده طلاق رجعی زوجین از یکدیگر ارث می برند و به زوجه نفقه تعلق می گیرد و زن می تواند در منزل مرد اقامت داشته باشد.
همچنین در طلاق خلع و مبارات که از انواع طلاق بائن هستند و زن با بذل مهریه اش طلاق می گیرد، در صورتی که زن در ایام عده طلاق مهریه ای را که بخشیده مطالبه نماید طلاق از حالت بائن خارج و به طلاق رجعی تبدیل می شود و مرد می تواند در ایام عده طلاق به زن رجوع کند و زن و مرد دوباره زندگی مشترک خود را شروع کنند.
انواع طلاق براساس درخواست کننده طلاق
در صورتی که زن و مرد بخواهند طلاق بگیرند باید ابتدا برای ثبت دادخواست طلاق اقدام کنند تا درخواست زن یا مرد برای طلاق در دادگاه بررسی شود و سپس دادگاه در این خصوص رأی مقتضی صادر نماید.
براساس اینکه چه کسی دادخواست طلاق را به دادگاه تقدیم می کند، طلاق به دو دسته تقسیم می شود:
* طلاق یک طرفه: در طلاق یک طرفه فقط یکی از زوجین برای طلاق اقدام کرده و تصمیم به طلاق دارد. طلاق یک طرفه ممکن است از طرف مرد و یا زن مطرح شود، از این رو طلاق یک طرفه به دو دسته تقسیم می شود:
۱- طلاق از طرف زن
۲- طلاق از طرف مرد
* طلاق توافقی: در طلاق توافقی زن و مرد هر دو برای طلاق با هم توافق دارند.
طلاق از طرف زن
طلاق از طرف زن یک طلاق یک طرفه است که فقط زوجه تصمیم به طلاق دارد. از این رو دادخواست طلاق از طرف زن را به دادگاه خانواده تقدیم می کند.
طبق قانون طلاق در ایران زن حق طلاق ندارد از این رو برای طرح دادخواست طلاق باید دلایل محکمه پسندی به دادگاه ارائه نماید در این صورت به درخواست او حکم طلاق صادر می شود.
از مهمترین دلایل طلاق زن، عسر و حرج است و طبق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی زن می تواند به دلیل عسر و حرج از دادگاه تقاضای طلاق نماید و با اثبات عسر و حرج زن در دادگاه حکم طلاق از طرف زن به دلیل عسر و حرج صادر می شود.
طلاق از طرف زن با شروط دوازده گانه عقدنامه نیز امکانپذیر خواهد بود و زن می تواند با اثبات هر یک از موارد مذکور در عقدنامه از دادگاه درخواست طلاق نماید.
همچنین زن می تواند به دلیل کراهتی که از شوهرش دارد با بذل مهریه اش و یا دادن مالی بیشتر از مهریه (فدیه) از دادگاه درخواست طلاق خلع نماید و در این صورت دادگاه به درخواست زن رای طلاق را صادر می کند.
طلاق از طرف مرد
طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد حق طلاق دارد و هر موقع که بخواهد می تواند زن خود را طلاق دهد و برای درخواست طلاق از طرف مرد نیازی به ارائه دلایل موجه در دادگاه نمی باشد. مرد می تواند حتی بدون دلیل موجه زن خود را طلاق دهد، اما برای طلاق زن، باید ابتدا حقوق مالی زوجه یعنی، مهریه، نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت، تنصیف اموال زوج در طلاق و استرداد جهیزیه را که توسط دادگاه خانواده تعیین شده است را پرداخت کند، همچنین دادگاه برای مسائل غیر مالی طلاق مانند حضانت فرزند مشترک پس از طلاق و حق ملاقات با فرزند تصمیم گیری می نماید و سپس رأی طلاق یا همان گواهی عدم امکان سازش را به درخواست مرد صادر کند.
در خصوص پرداخت حقوق مالی زوجه در طلاق از طرف مرد باید به این نکته اشاره کرد، در صورتی که مرد توانایی مالی برای پرداخت یکجای حقوق مالی زوجه را نداشته باشد، می تواند با تقدیم دادخواست اعسار، تقاضای تقسیط برای پرداخت را بنماید.
یکی از نکات مهم که در طلاق از طرف مرد باید به آن توجه شود دلایل طلاق مردان است، چرا که در صورتی که مرد بخواهد زن خود را با دلیل موجه مانند نشوز طلاق دهد تنصیف اموال مرد در طلاق به زن تعلق نمی گیرد.
طلاق توافقی
در طلاق توافقی برخلاف طلاق یک طرفه، زن و شوهر هر دو برای طلاق با هم توافق دارند و برای پایان دادن به زندگی مشترک خود تصمیم به طلاق می گیرند، از این رو دادخواست طلاق توافقی را به دادگاه تقدیم می کنند. در طلاق توافقی زن و شوهر بدون دخالت دادگاه در خصوص مسائل مالی و غیرمالی طلاق با هم توافق می کنند و توافقات خود را به صورت مکتوب به دادگاه خانواده ارائه می دهند.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که تغییر توافقات زوجین در طلاق توافقی امکان پذیر است و زن و مرد می توانند توافقات خود را تغییر دهند و پس از طلاق طبق آن عمل نمایند.
یکی از مسائلی که در طلاق توافقی زن و مرد در مورد آن تصمیم گیری می کنند، حضانت فرزند و حق ملاقات با فرزند پس از طلاق توافقی است.
همچنین اگر زن با داشتن حق طلاق از دادگاه درخواست طلاق نماید، طلاق از طرف محسوب نمی شود و طرح دادخواست طلاق با استفاده از حق طلاق، طلاق توافقی می باشد.
نکته: اگر مرد در عقدنامه شرط تنصیف اموال زوج را امضا کرده باشد، برای اجرای آن باید درخواست طلاق از طرف مرد باشد، از این رو تقسیم اموال زوج در طلاق توافقی اجرا نمی شود و تنصیف اموال زوج به زن تعلق نمی گیرد.
سن حضانت فرزند در ایران چند سال است؟
طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت فرزند پس از طلاق تا سن ۷ سالگی بر عهده ی مادر و پس از ۷ سالگی با پدر خواهد بود و حضانت فرزند با رسیدن به بلوغ شرعی به پایان می رسد. سن بلوغ شرعی برای دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام قمری می باشد، یعنی فرزند دختر با پایان ۹ سال قمری و فرزند پسر با پایان ۱۵ سال قمری از حضانت خارج می شوند و در صورتی که پدر و مادر طلاق گرفته باشند، می توانند در مورد اینکه با کدامیک از والدین خود زندگی کنند، تصمیم گیری نمایند.
حضانت فرزند چیست؟
حضانت فرزند یعنی سرپرستی و نگهداری از فرزند، که طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، نگهداری کودک حق و تکلیف والدین است و طبق ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی، هیچ یک از والدین حق ندارند در مدتی که حضانت کودک به عهده آنها است از نگهداری او امتناع کند؛ در صورت خودداری یکی از والدین، قاضی باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از بستگان و یا به تقاضای مدعی العموم (دادستان) نگهداری کودک را به هر یک از والدین که حضانت به عهده اوست الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد، حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد، به خرج مادر تأمین کند.
شرایط سلب حضانت از والدین پس از طلاق چیست؟
حضانت فرزند طبق قانون با والدین است و طبق ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی، والدین نمی توانند از حضانت فرزند خود امتناع کنند، آیا ممکن است حضانت کودک از والدین سلب شود؟
در پاسخ به این پرسش باید بگوییم، قانونگذار برای حضانت فرزند از سوی والدین شرایطی را تعیین کرده است که در صورت عدم صلاحیت و شرایط مناسب والدین برای حضانت فرزند خود، قاضی دادگاه در این خصوص تعیین تکلیف خواهد کرد.
همچنین طبق ماده ۱۱۷۵ قانون مدنی، کودک را نمی توان از پدر یا مادری که حضانت کودک با اوست را گرفت؛ مگر در صورت وجود علت قانونی.
طبق ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی، هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که کودک تحت حضانت اوست، سلامت جسمانی و یا ترتیب اخلاقی کودک در معرض خطر باشد، دادگاه می تواند به درخواست خویشاوندان کودک یا به تقاضای قیم و سرپرست او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت کودک مناسب بداند، بگیرد.
برخی مصادیق سلب حضانت والدین عبارتند از:
۱- اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار
۲- شهرت به فساد اخلاق و فحشا
۳- ابتلا به بیماری های روانی با تشخیص پزشکی قانونی
۴- سوء استفاده از کودک یا اجبار او به ورود در مشاغل ضداخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدی گری و قاچاق
۵- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
۶- عدم توانایی کافی در تأمین نیازهای مالی و عاطفی کودک
موارد نام برده شده در این ماده تنها برخی از مصادیق عدم مراقبت از کودک است که موجب سلب حضانت از والدین می شود؛ موارد دیگری نیز وجود دارد که تشخیص آنها به عهده ی قاضی دادگاه می باشد.
همچنین طبق ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده، رعایت مصلحت کودکان و نوجوانان در کلیه تصمیمات دادگاه ها و مقامات اجرائی الزامی می باشد.
سلب حضانت از مادر
در صورت وجود شرایط زیر حضانت فرزند از مادر گرفته می شود:
۱- طبق ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی، اگر مادر در مدتی که حضانت فرزند به او است، مبتلا به جنون شود یا به دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود.
۲- طبق ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی، در صورت اثبات عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی مادر، حضانت فرزند از او سلب می شود.
درخواست سلب حضانت از پدر یا مادر
هر یک از پدر یا مادر که مدعی عدم صلاحیت طرف مقابل است، می تواند دادخواست سلب حضانت را به استناد مواردی که پیش تر گفته شد به دادگاه ارائه نماید و باید دلایل و مدارکی را برای اثبات ادعای خود در خصوص عدم صلاحیت طرف مقابل به دادگاه ارائه دهد.
* نکته: ممکن است دادگاه موارد دیگری را نیز جزء عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی دارنده حضانت بداند، مانند سهل انگاری و بی توجهی به سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی کودک، که تشخیص آن با قاضی است.
دادخواست سلب حضانت از مادر
دادخواست سلب حضانت از مادر، یک دادخواست حقوقی محسوب می شود که از سوی پدر یا پدربزرگ یا خویشاوندان کودک و یا با تقاضا و درخواست دادستان زمانی که حضانت کودک با مادر است و وی صلاحیت لازم را ندارد مطرح شود.
مرجع صالح به رسیدگی دادخواست سلب حضانت از مادر، دادگاه خانواده نزدیک به محل اقامت مادر است.
مدارک لازم برای تقدیم دادخواست سلب حضانت از مادر عبارتند از:
۱- مدارکی که نشان دهنده ی ابتلای مادر به بیماری های روانی باشد.
۲- مدارکی نشان دهنده ی آثار بدرفتاری و ضرب و جرح کودک توسط مادر باشد.
۳- مدارکی برای اثبات فساد اخلاقی و فحشای مادر
۴- مدارکی که مبنی بر ازدواج مجدد مادر پس از طلاق است.
۵- ارائه مدارکی که عدم توانایی مادر در تأمین نیازهای مالی و عاطفی فرزند اثبات می کند.
کلام آخر
وکیل طلاق یک وکیل پایه یک دادگستری است که در زمینه دعاوی مربوط به طلاق فعالیت و قبول وکالت می نماید و به همه ی قوانین طلاق خصوصا قوانین جدید و همچنین روند رسیدگی دادگاه خانواده به دعاوی طلاق آشنایی کامل دارد، بنابراین وکیل طلاق، بهترین کسی است که می تواند هر یک از زوجین را برای طلاق و مطالبه ی حقوق آنها در طلاق و پس از آن راهنمایی کند.