طلاق از طرف مرد
طلاق چیست؟
طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن زوجین از یکدیگر و قطع رابطه زوجیت است و در پی آن حقوق و تکالیف متقابلی که بین زوجین در هنگام ازدواج وجود داشته از میان می رود.
طلاق مانند ازدواج با خواندن صیغه، صورت می گیرد، اما برخلاف ازدواج، جزء ایقاعات است، یعنی یک طرفه است و تنها از سوی مرد انجام می شود؛ چرا که طبق ماده 1133 قانون مدنی، مرد حق طلاق دارد.
طبق ماده 1139 قانون مدنی، طلاق مخصوص عقد دائم بوده و زن در عقد موقت با پایان مدت یا بذل آن از سوی شوهر از زوجیت خارج می شود.
برای دریافت راهنمایی و مشاوره رایگان در خصوص کلیه دعاوی طلاق با وکلای طلاق موسسه حقوقی دادآرمان تماس بگیر. (02122904873-02122904874-09128400921-09336267676-09336267878)
انواع طلاق براساس رجوع در طلاق
رجوع در طلاق به معنی بازگشت مرد به همسر خود پس از طلاق و ادامه زندگی مشترک در ایام عده طلاق است و با این رجوع ازدواج قبلی با تمام آثاری که داشته، ادامه پیدا می کند و نیازی به جاری شدن نکاح مجدد نمی باشد.
براساس حق رجوع، طلاق به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
طلاق رجعی: در طلاق رِجعی مرد می تواند تا زمانی که عده طلاق پایان نیافته، بدون نیاز به عقد نکاح جدید به همسر خود رجوع نماید و زندگی مشترک خود را دوباره شروع کنند. در ایام عده طلاق رجعی زوجین از یکدیگر ارث می برند و به زوجه نفقه تعلق می گیرد و زن می تواند در منزل مرد اقامت داشته باشد.
طلاق بائن (طلاق بدون رجوع): طلاق بائن به طلاقی گفته می شود که پس از طلاق، رابطه زوجیت به طور کامل بین زن و شوهر از بین می رود و مرد در ایام عده طلاق بائن نمی تواند به همسر سابق خود رجوع کند.
در واقع در طلاق بائن، زن در زمان عده به مرد محرم نیست و احکام زوجیت مانند الزام به اطاعت از شوهر، ارث بردن زوجین از یکدیگر، حرمت خروج از منزل بدون اجازه مرد و الزام به پرداختنفقهزن توسط مرد نیز بر او جاری نمی شود.
طلاق زن باکره، طلاق دختر صغیره، طلاق زن یائسه، طلاق خلع، طلاق مبارات، طلاق سوم یا سه طلاقه انواع طلاق بائن هستند.
انواع طلاق براساس درخواست کننده طلاق
در صورتی که زن و مرد بخواهند طلاق بگیرند باید ابتدا برای ثبت دادخواست طلاق اقدام کنند تا درخواست زن یا مرد برای طلاق در دادگاه بررسی شود و سپس دادگاه در این خصوص رأی مقتضی صادر نماید.
براساس اینکه چه کسی تقاضای طلاق دارد و دادخواست طلاق را به دادگاه خانواده تقدیم می کند، طلاق به دو دسته کلی تقسیم می شود:
* طلاق توافقی
* طلاق یک طرفه
طلاق توافقی
در طلاق توافقی زن و شوهر هر دو برای طلاق توافق دارند و می خواهند با طلاق به زندگی مشترک خود پایان دهند.
در طلاق توافقی زوجین بدون دخالت دادگاه در خصوص مسائل مالی و غیرمالی طلاق توافق می کنند و توافقات خود را به صورت مکتوب که به امضای زوجین رسیده باشد به دادگاه خانواده تقدیم می کنند.
همچنین توافقات زوجین در طلاق توافقی قابل تغییر است و زن و مرد می تواند حتی پس از ثبت طلاق توافقی، توافقات خود را تغییر دهند و طبق آن عمل نمایند، به شرطی که در تغییر توافقات ماهیت طلاق تغییر نکند.
طلاق یک طرفه
در طلاق یک طرفه فقط یکی از زوجین تصمیم به طلاق دارد و می خواهد از همسر خود جدا شود، از این رو طلاق یک طرفه به دو دسته تقسیم می شود:
1- طلاق از طرف زن
2- طلاق از طرف مرد
طلاق از طرف زن
طرح دادخواست طلاق از طرف زن پیچیده و دشوار است، چرا که زن حق طلاق ندارد و برای اینکه بتواند از شوهر خود طلاق بگیرد، باید دلایل محکمه پسندی به دادگاه ارائه دهد و بتواند دلایل خود را برای طلاق اثبات نماید. طلاق از طرف زن به دلیل عسروحرج و همچنین طلاق زن با شروط دوازده گانه عقدنامه از جمله دلایل موجه زن برای طلاق هستند.
طلاق از طرف مرد
طبق ماده 1133 قانون مدنی مرد حق طلاق دارد و می تواند بدون داشتن هیچ دلیل موجهی زن خود را طلاق دهد؛ طبق قانون مرد می تواند زن خود را حتی بدون داشتن دلیل موجه طلاق دهد، اما دلایل طلاق از طرف مرد از این رو اهمیت دارد، که اگر مرد بخواهد زن خود را با دلیل موجه طلاق دهد در برخی حقوق زوجه تغییراتی ایجاد می شود، مثلا در صورتی که طلاق به دلیل نشوز زوجه باشد تنصیف اموال زوج در طلاق به او تعلق نمی گیرد.
مراحل طلاق از طرف مرد
مراحل طلاق از طرف مرد به ترتیب زیر می باشد:
1- زوج یا وکیل وی باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و اقدام به ثبت دادخواست طلاق از طرف مرد نماید.
2- با ثبت دادخواست طلاق از طرف مرد ، برای پرونده طلاق در دادگاه خانواده وقت رسیدگی تعیین می شود و شعبه و زمان رسیدگی، به زوج و زوجه ابلاغ خواهد شد.
3- پس از رسیدگی به پرونده ی طلاق از طرف مرد، دادگاه برای امور مربوط به طلاق، مانند حقوق مالی زوجه، حضانت و ملاقات با فرزند تعیین تکلیف می کند.
4- زوج از سوی دادگاه، ملزم به پرداخت حقوق مالی زوجه می شود.
5- صدور رای طلاق (گواهی عدم امکان سازش) از سوی دادگاه خانواده
6- زوج با مراجعه به دفترخانه رسمی طلاق و ارائه حکم طلاق، اقدام به ثبت طلاق نماید.
* نکته:گواهی عدم امکان سازش، سه ماه از تاریخ صدور مهلت دارد و پس از آن بی اعتبار خواهد شد و زوج سه ماه مهلت دارد، برای اجرای آن به دفترخانه طلاق مراجعه کند.
حقوق مالی زوجه در طلاق از طرف مرد
هرگاه زوج برای طلاق همسر خود، دادخواست طلاق از طرف مرد را در دادگاه خانواده مطرح نماید، باید ابتدا برای حقوق مالی زوجه تعیین تکلیف شود؛ در غیر این صورت دادگاه حکم طلاق یا همان گواهی عدم امکان سازش را صادر نمی کند؛ همچنین طبق تبصره 3 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق، اجرای صیغه ی طلاق مشروط به پرداخت حقوق مالی زوجه از سوی زوج است.
حقوق مالی زن که در طلاق مرد ملزم به پرداخت آن است، عبارتند از:
مهریه، نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت، استرداد جهیزیه، تنصیف اموال مرد در طلاق
مهریه زن در طلاق از طرف مرد مهریه زن
مهریه مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک آن می شود. طبق ماده ۱۰۸۲قانون مدنی، به مجرد عقد ازدواج ، زن مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.
زوجه می تواند هر زمان که بخواهد مهریه اش را از زوج مطالبه کند؛ مشروط بر اینکه مهریه عندالمطالبه باشد، نه عندالاستطاعه یا موجل (مهلت دار).
در طلاق از طرف مرد، او در صورت داشتن استطاعت مالی، ملزم به پرداخت یکجای مهریه ی زن می باشد؛ اما در صورت عدم توانایی مالی وی، برای پرداخت یکجای مهریه، باید دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را تقدیم نماید و صورت تمام اموال و حساب های بانکی خود را به دادگاه ارائه دهد و دادگاه خانواده پس از بررسی اموال و درآمد وی، پرداخت مهریه را به صورت قسطی تعیین می کند و برای صدور حکم طلاق از سوی دادگاه، نیازی نیست که تمام اقساط مهریه از سوی زوج پرداخت شود؛ بلکه دادگاه با تعیین تکلیف در مورد مهریه و تعیین اقساط آن حکم طلاق یا همان گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند.
* نکته: در طلاق از طرف مرد، مهریه زوجه در هر شرایطی به وی تعلق می گیرد؛ حتی اگر طلاق به دلیل نشوز زن یا رابطه ی نامشروع وی یا هر دلیل دیگری باشد؛ باز هم زن مستحق دریافت مهریه خواهد بود.
نحوه تعیین مهریه زن در طلاق از طرف مرد
با توجه به شرایط تعیین مهریه در زمان عقد نکاح، دادگاه مهریه زن را تعیین می کند، به این ترتیب که:
1- هرگاه در عقدنامه مهریه (مهرالمسمی) تعیین شده باشد، مرد در زمان طلاق، ملزم به پرداخت آن (تا 110 سکه) است.
2- هرگاه در عقد نکاح مهریه تعیین نشده باشد و مرد پس از نزدیکی زن خود را طلاق بدهد؛ دادگاه برای زوجه مهرالمثل تعیین می کند که مقدار آن بستگی به موقعیت زن از لحاظ سن، تحصیلات، موقعیت اجتماعی و غیره دارد.
3- هرگاه در طلاق از طرف مرد، زوجه باکره باشد، نصف مهریه به او تعلق می گیرد.
در پرونده طلاق از طرف مرد، دادگاه به ترتیبی که گفته شد؛ مهریه زوجه را تعیین می کند و نحوه و زمان پرداخت آن از سوی زوج را مشخص می نماید.
* نکته: اگر مهریه زوجه وجه نقد باشد، مبلغ مهریه به نرخ روز محاسبه می شود. نحوه محاسبه ارزش مهریه به نرخ روز به این صورت است که در سال وصول مهریه، مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه در عدد شاخص سال قبل، ضرب و سپس تقسیم بر عدد شاخص سال وقوع عقد می شود.
توقیف اموال زوج در طلاق از طرف مرد
در طلاق از طرف مرد، وی ملزم به پرداخت مهریه زن می باشد؛ چنانچه مرد استطاعت مالی داشته باشد یا اموالی داشته باشد که آنها را به دادگاه معرفی نکرده باشد و بخواهد به این طریق از پرداخت مهریه زن خودداری کند؛ زن می تواند با معرفی اموال مرد به دادگاه و درخواست توقیف آن، مهریه خود را مطالبه نماید و از ضایع شدن حق خود از سوی شوهر جلوگیری نماید.
دادگاه مال یا اموال معرفی شده از سوی زوجه را بررسی می کند، در صورتی که آن مال مستثنیات دین نباشد و سند رسمی آن به نام زوج باشد؛ دادگاه آن را برای مطالبه ی مهریه زوجه توقیف کرده و با فروش مال از طریق مزایده، مهریه زوجه را پرداخت می نماید و باقیمانده ی مبلغ آن را به زوج مسترد می نماید.
همچنین اگر با فروش مال توقیف شده، تمام مهریه زوجه وصول نشود، دادگاه زوج را ملزم می کند تا مابقی مهریه زوجه را به صورت اقساطی پرداخت نماید.
اجرت المثل ایام زوجیت در طلاق از طرف مرد
یکی از حقوق مالی زوجه که در طلاق از طرف مرد باید به زوجه پرداخت شود؛ اجرت المثل ایام زوجیت است. هرگاه زن در خانه ی شوهر و به دستور او کارهای خانه داری را انجام دهد و این کارها را به قصد رایگان انجام نداده باشد؛ دادگاه در هنگام طلاق از طرف مرد برای زوجه اجرت المثل ایام زوجیت تعیین می کند، به شرطی که زن در دادگاه کند ثابت کند، کارها را به دستور شوهر و به قصد دریافت دستمزد انجام داده است .
در طلاق از طرف مرد، اجرت المثل ایام زوجیت چقدر است ؟ دادگاه خانواده برای تعیین اجرت المثل ایام زوجیت چه معیارهایی دارد؟
همان طور که گفته شد؛ اجرت المثل ایام زوجیت دستمزد کارهای زن در خانه ی شوهر است؛ اما مبلغ آن برای زنان مختلف، یکسان نبوده و متفاوت است و مبلغ آن توسط کارشناس دادگاه خانواده تعیین می شود.
عواملی که در تعیین میزان اجرت المثل ایام زوجیت ملاک کارشناس قرار می گیرد؛ عبارتند از :
1- شاغل یا خانه دار بودن زوجه
2- تغذیه فرزند یا فرزندان با شیر مادر
3- جنسیت فرزند
4- اگر شوهر از ازدواج اول خود فرزندی داشته باشد
همچنین نحوه محاسبه اجرت المثل ایام زوجیت به این صورت است که: اجرت المثل ایام زوجیت، سالانه محاسبه می شود و به ازای هر یک سال زندگی مشترک، مبلغی به عنوان اجرت المثل توسط کارشناس دادگاه خانواده تعیین می شود و مبلغ هر سال در تعداد سال های زندگی مشترک زوجین ضرب می شود؛ به این ترتیب اجرت المثل سال های زندگی مشترک، برای زوجه محاسبه می گردد.
نفقه زن در طلاق از طرف مرد
نفقه، خرجی و احتیاجات زوجه در زندگی است، که طبق ماده 1107 قانون مدنی، شامل همه ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن مانند خانه، لباس، غذا، اسباب و اثاثیه منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و داشتن خدمتکار در صورت عادت یا نیاز زن.
چنانچه طلاق از طرف مرد باشد؛ زن در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر می تواند، از دادگاه خانواده نفقه ی معوقه ی خود را مطالبه نماید و تا مرد نفقه ی معوقه ی زن را پرداخت نکند، حکم طلاق برای وی صادر نخواهد شد و مرد ملزم به پرداخت نفقه ی معوقه ی زن می باشد.
پرداخت نفقه از سوی شوهر در قانون بسیار اهمیت دارد؛ به طوری که در صورت ترک انفاق از سوی مرد، قانون علاوه بر اینکه او را ملزم به پرداخت نفقه می نماید، وی نیز به دلیل ترک انفاق به حبس نیز محکوم خواهد شد؛ همچنین ترک انفاق برای زوجه حق طلاق ایجاد می کند.
* نکته: چنانچه طلاق از طرف مرد به دلیل عدم تمکین زن بدون دلیل موجه و نشوز وی باشد، در صورت اثبات آن در دادگاه خانواده، طبق ماده 1108 قانون مدنی، به زن نفقه تعلق نخواهد گرفت.
در طلاق از طرف مرد، نفقه ی زن به این ترتیب محاسبه می شود، در صورتی که درخواست طلاق از طرف مرد باشد و دلیل طلاق، نشوز زن نباشد؛ دادگاه برای زن ، نفقه تعیین می کند. تعیین مقدار نفقه برای همه ی زنان یکسان نبوده و توسط کارشناس با توجه به برخی معیارها تعیین می شود. کارشناس نفقه ی زن را براساس موقعیت اجتماعی و خانوادگی زن، میزان تحصیلات وی و برخی عوامل دیگر تعیین خواهد کرد.
نفقه زن پس از طلاق از طرف مرد
پس از طلاق بائن (طلاق بدون رجوع) که با جاری شدن صیغه ی طلاق، رابطه ی زوجیت بین زن و شوهر برای همیشه و به طور کامل از بین می رود، پس از طلاق به زن نفقه تعلق نخواهد گرفت، حتی در ایام عده طلاق؛ اما در طلاق از طرف مرد، اگر طلاق رجعی باشد، نفقه ی زن در ایام عده بر عهده ی شوهر است.
نکته: در طلاق بائن، چنانچه زوجه باردار باشد، تا زمان به دنیا آمدن نوزاد، نفقه ی زن با مرد است. همچنین
نفقه ی فرزند مشترک، پس از طلاق از طرف مرد نیز برعهده ی پدر می باشد؛ حتی اگر حضانت فرزند پس از طلاق با مادر باشد.
تنصیف اموال در طلاق از طرف مرد
در عقدنامه شرطی وجود دارد که به آن شرط تنصیف اموال گفته می شود؛ که زوج به اختیار خود می تواند در زمان عقد نکاح، آن را امضا نماید و در قبول این شرط اجباری برای وی وجود ندارد و قبول آن تواقفی است. تنصیف اموال یعنی، در زمان طلاق از طرف مرد، زوج باید تا «نصف دارایی» خود را که پس از عقد نکاح تا زمان طلاق کسب کرده است را با زوجه تقسیم کند.
مقدار تنصیف اموال با توجه به برخی شرایط از یک تا پنجاه درصد متغیر است و توسط دادگاه تعیین می شود و در تنصیف اموال ، لزوماً نصف دارایی زوج در زمان طلاق تقسیم نخواهد شد .
به صرف اینکه زوج در زمان عقد نکاح، شرط تنصیف در عقدنامه را امضا کرده باشد، در طلاق به آن عمل نخواهد شد؛ بلکه باید طلاق دارای شرایطی باشد که شرط تنصیف از سوی دادگاه اجرا شود.
برای اجرای شرط تنصیف اموال باید طلاق از طرف مرد باشد و طلاق از طرف مرد به دلیل نشوز زن نباشد و مرد باید در عقدنامه شرط تنصیف را امضا کرده باشد.
همچنین در طلاق توافقی که طلاق از طرف زوجین مطرح می شود تنصیف اموال مرد در طلاق به زن تعلق نمی گیرد.
* نکته: برای دریافت تنصیف اموال زوج، حتماً باید حکم طلاق توسط زوج اجرا شود و در دفترخانه ی طلاق
به ثبت برسد؛ اما در صورتی که زوج گواهی عدم امکان سازش را به دفترخانه رسمی طلاق نبرد و آن را به ثبت نرساند، تنصیف اموال به زن تعلق نمی گیرد و اجرای تنصیف اموال مشروط بر ثبت طلاق است، نه صدور حکم طلاق از سوی دادگاه خانواده.
استرداد جهیزیه در طلاق از طرف مرد
جهیزیه، به مجموعه اسباب و وسایلی گفته می شود که از سوی خانواده زن، هنگام ازدواج به منزل شوهر برده می شود و در واقع جهیزیه جزء اموال زوجه است و شوهر نسبت به نگهداری آن امین محسوب می شود و او نمی تواند مالک جهیزیه شود و حق تخریب و فروش آن را ندارد.
در طلاق از طرف مرد زن می تواند، طبق قانون، جهیزیه خود را از منزل شوهر مسترد نماید؛ به این ترتیب که ابتدا زوجه یا وکیل وی، دادخواست استرداد جهیزیه را به شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده تقدیم می کند و باید برای اثبات اقلامی که مربوط به جهیزیه ی وی می باشد، سیاهه جهیزیه یا فاکتور خرید اجناس به نام خود یا قبوض پرداختی از حساب خود را به دادگاه ارائه نماید و در صورت احراز مالکیت جهیزیه و اقلام اعلام شده توسط زن، از سوی دادگاه، رأی به استرداد جهیزیه صادر می شود و سپس با درخواست زوجه یا وکیل وی برای خارج کردن جهیزیه از منزل شوهر، اجرائیه صادر خواهد شد.
سیاهه جهیزیه، لیست تمام وسایلی است که در جهیزیه موجود بوده و در زمان تحویل به امضای شوهر رسیده باشد، در صورتی که سیاهه توسط شوهر امضا نشده باشد، فاقد اعتبار است و بهتر است چند نفر شاهد سیاهه جهیزیه را امضا نمایند.
استرداد جهیزیه توسط زوج
چنانچه زن برای استرداد جهیزیه خود اقدام نکند، مرد می تواند درخواست استرداد جهیزیه را بدهد و در صورتی که زن برای بردن جهیزیه ی خود از منزل شوهر اقدام نکند، شوهر می تواند، حکم دادگاه را اجرا کند و جهیزیه زن را به امین دادگاه بسپرد و دیگر نسبت به نگهداری از جهیزیه زن امین محسوب نمی شود و مسئولیتی در قبال آن نخواهد داشت.
حضانت فرزند پس از طلاق از طرف مرد
طبق ماده 1172 قانون مدنی، والدین مجبورند در مدتی که حضانت فرزند بر عهده آنها است، حق ندارند از نگهداری او خودداری کنند. اما حضانت فرزند پس از طلاق از طرف مرد بر عهده ی کدام یک از والدین است؟
طبق ماده 1169 قانون مدنی، حضانت فرزند پس از طلاق، تا سن هفت سالگی با مادر است و از هفت سالگی تا رسیدن فرزند به سن بلوغ شرعی با پدر است و پس از رسیدن فرزند به سن بلوغ، می تواند خودش انتخاب کند که با کدام یک از والدینش زندگی کند.
سن بلوغ شرغی برای فرزند دختر، نه سال تمام قمری و برای فرزند پسر، پانزده سال تمام قمری است.
حق ملاقات با فرزند پس از طلاق ازطرف مرد
پس از تعیین حضانت فرزند، توسط دادگاه خانواده، هر یک از والدین که حضانت فرزند بر عهده ی او نیست، حق ملاقات با فرزند را خواهد داشت و دادگاه با توجه به مصلحت کودک، برای ملاقات با فرزند، زمان و مکان مناسب را تعیین خواهد کرد.
طبق قانون هر یک از والدین که حضانت فرزند با اوست، حق ندارد بدون اطلاع قانون و طرف مقابل، محل زندگی کودک را تغییر دهد و یا مانع از ملاقات فرزند با وی شود و این امر خلاف قانون حمایت از خانواده است و طرف مقابل می تواند در صورتی که از ملاقات وی با فرزندش جلوگیری شد، به دادگاه خانواده مراجعه و طرح شکایت نماید.
کلام آخر
وکیل طلاق یک وکیل پایه یک دادگستری است که در زمینه دعاوی مربوط به طلاق فعالیت و قبول وکالت می نماید و به همه ی قوانین طلاق خصوصا قوانین جدید و همچنین روند رسیدگی دادگاه خانواده به دعاوی طلاق آشنایی کامل دارد، بنابراین وکیل طلاق، بهترین کسی است که می تواند هر یک از زوجین را برای طلاق و مطالبه ی حقوق آنها در طلاق و پس از آن راهنمایی کند.