مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه چیست؟
مهریه چیست؟
مهریه یا کابین به مالی گفته می شود که مرد در هنگام وقوع عقد نکاح اسلامی به زن خود می پردازد یا مکلف به پرداخت آن می شود.
طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.
همچنین مهریه مال معینی است که دارای ارزش مالی بوده و ضمن عقد نکاح از سوی زوج به زوجه تملیک و داده می‌شود و گاهی ممکن است به جای مال، انجام کاری به نفع زن باشد مانند تعهد مرد به آموزش قرآن به زن.
طبق ماده 1087 قانون مدنی در عقد دائم چنانچه در زمان عقد، مهریه ای تعیین نشده باشد عقد صحیح است و طرفین می توانند بعد از ازدواج در مورد مهریه توافق نمایند؛ اما در عقد موقت (صیغه)، تعیین مهریه شرط لازم و ضروری برای صحت عقد می باشد و عدم تعیین مهریه و مدت زمان عقد موقت موجب بطلان عقد می شود.
برای دریافت راهنمایی و مشاوره رایگان در خصوص کلیه دعاوی طلاق با وکلای طلاق موسسه حقوقی دادآرمان تماس بگیر. (02122904873-02122904874-09128400921-09336267676-09336267878)
انواع مهریه
مهریه انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
مهرالمسمی: اگر مهر ضمن عقد نکاح یا پس از آن به رضایت طرفین تعیین شود مهرالمسمی نامیده می‌شود. مهرالمسمی مال معینی است که به عنوان مهر با توافق زوجین تعیین می گردد یا شخصی که زوجین انتخاب کرده اند.
مهرالمثل: مهری که بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، تحصیلات، موقعیت خانوادگی و اجتماعی زن و بر حسب زمان و مکان تعیین می گردد.
مهرالمثل در مواقعی تعیین می شود که:
1- هرگاه مهرالمسمی تعیین نشده باشد و نزدیکی واقع شده باشد.
2- در عقد نکاح و ازدواج شرط عدم مهریه شده باشد پس از وقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمثل است.
3- در مواردی که مهرالمسمی به جهتی از جهات باطل باشد پس از نزدیکی زن مستحق مهرالمثل می باشد.
4- مواردی که مهر تعیین نشده و مرد پس از نزدیکی زن خود را طلاق دهد.
مهرالمتعه: هرگاه در عقد ازدواج مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعه می شود. در مهرالمتعه وضعیت مرد از لحاظ اقتصادی و توانایی مالی مورد توجه واقع می شود.
مهرالسنه: مهری است که پیامبر اکرم (ص) برای دخترش فاطمه (س) تعیین کرده. این مهر معادل ۵۰۰ درهم است، که این یک نوع مهرالمسمی می باشد.
انواع مهریه از نظر زمان مطالبه
همان طور که گفته شد زن مالک مهریه است و می تواند هر زمان که بخواهد مهریه خود را از شوهرش مطالبه کند، اما مهریه از نظر زمان مطالبه به دو دسته تقسیم می شود:
1- مهریه عندالمطالبه
2- مهریه عندالاستطاعه
مهریه عندالمطالبه
مهریه عندالمطالبه یعنی هر زمان که زوجه بخواهد می تواند مهریه اش را از همسرش درخواست بنماید و زوج موظف به پرداخت مهریه است و تا زمانی که زن از شوهر خود تمکین نکرده باشد، می تواند از حق حبس مهریه استفاده کند.
حق حبس مهریه یعنی زن تمکین از شوهر را به پرداخت تمام مهریه از سوی شوهر موکول کند و می تواند تا زمانی که تمام مهریه اش را دریافت نکرده است، زندگی مشترک با شوهرش را شروع نکرده و از او تمکین نکند.
استفاده از حق حبس مهریه یکی از مزایای مهریه عندالمطالبه (مهریه حال) است، چرا که در زمانی که زن از حق حبس استفاده می کند به دلیل عدم تمکین از مرد، ناشزه محسوب نمی شود و به او نیز نفقه تعلق می گیرد و در صورتی که مرد در این مدت نفقه زن را پرداخت نکند، ترک انفاق از سوی شوهر می تواند از موجبات طلاق از طرف زن باشد.
* نکته: هنگامی که مهریه به صورت عندالمطالبه باشد، اصل بر این است که مرد توانایی پرداخت آن را دارد، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود و بار اثبات آن نیز بر عهده مرد است و در واقع او باید ثابت کند توانایی کافی برای پرداخت تمام و یا پرداخت بخش زیادی از مهریه را به صورت یکجا ندارد.
مهریه عندالاستطاعه
مهریه عندالاستطاعه یعنی پرداخت آن از سوی مرد به همسرش مشروط به داشتن توانایی مالی است و اصل بر این است که مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه به صورت یکجا را ندارد.
بحث مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در سال های اخیر با توجه به بخشنامه ابلاغ شده به دفاتر ازدواج قوت گرفته است و سردفتر ازدواج با توافق زن و مرد می تواند نوع مهریه را به جای عندالمطالبه، عندالاستطاعه تعیین کنند. همچنین زوجین می توانند بخشی از مهریه را عندالمطالبه و بخشی را عندالاستطاعه قرار دهند.
یکی از معایب مهریه عندالاستطاعه این است که در صورت عندالاستطاعه بودن مهریه زن نمی تواند از حق حبس استفاده کند.
* نکته: چنانچه زوجه مهریه خود را درخواست کند، اصل بر این است که زوج توانایی پرداخت تمام و یا بخشی از آن را به صورت یکجا ندارد و اثبات داشتن استطاعت مالی مرد برای پرداخت مهریه بر عهده زوجه است.
همچنین زن و مرد می توانند علاوه بر توافق در خصوص مطالبه مهریه در زمانی که مرد استطاعت مالی برای پرداخت مهریه را داشته باشد، می توانند برای زمان مطالبه مهریه نیز مهلتی را تعیین کنند که به آن مهریه موجل گفته می شود یعنی زوجین با هم توافق می کنند که مثلا زوج مهریه زوجه را 5 سال دیگر پرداخت کند.
کلام آخر
وکیل مهریه یک وکیل پایه یک دادگستری است که در خصوص دعاوی مربوط به مهریه فعالیت و قبول وکالت می نماید و به همه ی قوانین مهریه خصوصا قوانین جدید و همچنین روند رسیدگی دادگاه خانواده به دعاوی مهریه آشنایی کامل دارد، بنابراین وکیل مهریه، بهترین کسی است که می تواند هر یک از زوجین را در مورد دعاوی مهریه مانند مطالبه مهریه از ارث، اعسار از پرداخت مهریه، درخواست تعدیل اقساط مهریه و غیره راهنمایی کند.