گسترش صنایع لبنی در کشور لزوم تصفیه پساب های حاصل از تولید انواع فرآورده های حاصل از شیر را اجتناب ناپذیر نموده است.صنایع لبنی به طور کلی به عنوان بزرگترین منبع تولید فاضلاب فرآیندهای غذایی به حساب می آیند. صنایع تولید شیر پاستوریزه و سایر فرآورده های لبنی در سالهای اخیر در ایران بسیار توسعه یافته اند، بطوریکه هم اکنون تعداد 233 واحد تولید شیر باتولیدی بالغ بر 2646000 تن شیر پاستوریزه در سال در کشور مشغول به فعالیت می باشند. فاضلاب این صنایع به دلیل تنوع محصولاتی نظیر شیر،ماست، دوغ، پنیر ، خامه و . . . و فصلی بودن فعالیت آنها، علاوه بر نوسان شدید بار آلی، حاوی انواع مختلفی از آلاینده های آلی کربنه، نیتروژنه و فسفره می باشد. به علاوه یکی از مشخصه های فاضلاب صنایع شیر، بار آلی بالا می باشد که میزان آن بین 1000 الی 10000 گرم درمترمکعب در روز متغیر است. در حال حاضر برای تصفیه فاضلاب صنایع شیر از روشهای مختلفی نظیر سیستم لجن فعال، فیلتر چکنده،دیسکهای بیولوژیکی چرخان، لاگون هوادهی و هضم بی هوازی استفاده می شود. فاضلاب صنعت شیر دارای BODبسیار بالایی است که ناشی از وجود انواع هیدرات ، چربی و پروتئین است و باتوجه به خاصیت تجزیه پذیری آسان مواد آلی موجود در صنعت شیر ، به رغم چربی زیاد آن برای تولید بیوگاز بسیار مناسب است.
نوع محصولات تولیدی تعیین کننده میزان بار آلی فاضلاب این صنایع می باشد، برای مثال بار آلی فاضلاب حاصل از تولید پنیر به مراتب بیشتر از بار آلی فاضلاب حاصل از تولید شیر می باشد.
پکیج تصفیه فاضلاب لبنی با رویکرد تصفیه تناوبی با روش لجن فعال متعارف با ته نشینی اولیه ، اکسیداسیون بیولوژیکی و ته نشینی ثانویه قابل انجام است. هضم لجن ، نیترفیکاسیون و توانایی قابل توجه برای دینترفیکاسیون در یک مخزن انجام می شود. با استفاده از یک مخزن ، این فرآیند ها و عملیات به ترتیب زمانی انجام می شود. در واقع این فرآیند را راکتور ناپیوسته متوالی SBR قابل انجام شدن است که یک چرخه زمان بندی شده پر شدن ، واکنش ، ته نشینی و تخلیه دارد. برای جلوگیری از تولید توده های رشته ای پساب زود تجزیه پذیر ، می توان دبی خوراک را برای حالت نا پیوسته تنظیم کرد.
مشخصات فاضلاب صنایع لبنی
حجم و میزان غلظت آلایندهای فاضلاب لبنی با توجه به نوع محصول تولیدی کارخانه و میزان مصرف آب در خط تولید، طراحی خط تولید متفاوت می باشد.
فاضلاب های صنایع لبنی به سه گروه عمده تقسیم می گردند:
آب مصرفی در طی فرایند تولید که شامل آب به کار رفته برای سرد کردن و گرم کردن فرایندها است. این فاضلاب ها معمولاً عاری از آلاینده بوده و با حداقل تصفیه میتوان آنها را مورد استفاده مجدد قرار داده و یا به درون کانال جمع آوری آب های ناشی از بارش دفع نمود.
فاضلاب ناشی از تمیز کردن که عمدتاً از تمیز کردن تجهیزاتی که در تماس با شیر، محصولات شیری، ریخت و پاش شیر و محصولات آن، آب پنیر، آب ناشی از فشرده سازی پنیر، آب نمک و آب ناشی از تجهیزات تولید و حتی خطاهای بهره برداری است. این فاضلاب ممکن است حاوی کلیه ترکیبات شیر، پنیر، آب پنیر و آبهای ناشی از زلال سازی لبنیات، آب به کار رفته برای رقیق سازی، مایه ماست، آب میوه ها و ترکیبات تثبیت کننده باشد.
فاضلاب بهداشتی که به طور معمول مستقیماً به تصفیه خانه فاضلاب هدایت می گردد. فاضلاب حاوی شستشوی ماشین الات و تجهیزات حاوی مقادیر زیادی دترجنت و مواد ضد عفونی کننده می باشد که با توجه به نوع ماده مصرفی دارای ph مختلفی می باشند.
مضرات ورود فاضلاب لبنی به آب های جاری
• اکسیژن محلول در آب را به سرعت مصرف نموده و در نتیجه باعث مرگ جانداران آبی خواهند شد.
• باعث تشکیل لجن در کف رودخانه می شوند.
• قارچهای موجود در فاضلاب به سرعت رشد پیدا می کنند.
• مقدار pH آب تدریجاً کاهش یافته و شرایط مناسب برای حیات جانداران را از بین می بردند.
مهمترین عوامل موثر در انتخاب فرآیند تصفیه عبارتند از:
• حجم فاضلاب
• غلظت هریک از آلاینده ها به خصوص دو شاخص مهم BOD5وCOD
• نسبت BOD5به COD
• راندمان مورد نیاز جهت تصفیه
• سهولت راهبری و بهره برداری از سیستم
• نوسانات کیفی و کمی در تولید فاضلاب
• هزینه ساخت، راهبری و بهره برداری از سیستم
جهت کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت مهاب مراجعه نمایید.