ایجاد اتصال بین دو عضو مختلف ممکن است در هر قسمت از بدن اتفاق بیفتد. اما فیستول مقعدی یک اتصال غیرطبیعی بین پوشش داخلی کانال مقعدی و بافت اطراف آن است که معمولا به شکل یک مجرای باریک به سطح پوست مقعد راه می‌یابد.
در حقیقت زمانی که دو عضو جداگانه در ناحیه مقعد توسط یک تونل یا سوراخ باریک به هم متصل می‌شوند، شما دچاراین بیماری شده اید. بیشتر فیستول های مقعدی ناشی از آبسه (غدد چرکی) است که در کانال مقعد شما ایجاد شده و حدود یک سوم افرادی که آبسه مقعدی دارند، دچار فیستول می شوند.
چرا به فیستول مبتلا می‌شویم؟
همانطور که در بالا اشاره کردیم، این عارضه اغلب در پی عفونت درمان نشده آبسه مقعدی ایجاد می‌شوند. درست در پشت دیواره‌های داخلی مقعد، تعدادی غدد وجود دارند که وظیفه آنها ترشح موادی به داخل روده است. این غدد ممکن است مسدود شده و عفونی شوند که در اینصورت آبسه بروز پیدا می‌کند.
اگر عفونت آبسه درمان نشود و پیشرفت کند، مجرایی میان بافت‌های مختلف مقعد ایجاد می‌کند که همان فیستول است. البته محل دقیق ایجاد این مجرا نوع فیستول را تعیین می کند.
این عارضه همچنین می‌تواند در نتیجه التهاب طولانی مدت یا عفونت روده ایجاد شود. نمونه‌هایی از بیماری طولانی مدت روده که می‌توانند باعث فیستول مقعدی شوند عبارتند از بیماری کرون و دیورتیکولیت. این عارضه حتی ممکن است به دنبال جراحی یا رادیوتراپی در روده و مجرای پشت شما ایجاد شود. از دلایل کمتر شایع هم می‌توان به عارضه‌هایی مثل سرطان مقعد اشاره کرد.
علائم شایع
برخی از شایع‌ترین علائم فیستول که در بین بیماران مختلف مشترک است به شرح زیر است:
خروج ترشحات از پوست اطراف مقعد که احتمالا آن را به صورت یک سوراخ یا توده مشاهده خواهید کرد. این ترشحات ممکن است بصورت چرک یا خون باشد.
درد، ناراحتی و تورم در داخل و اطراف مقعد شما
پوست تحریک شده در اطراف مقعد شما
اسهال
این علائم همیشه به دلیل فیستول مقعدی ایجاد نمی‌شوند، اما اگر آنها را تجربه می‌کنید، به جراح عمومی مراجعه کنید.
مراجعه به پزشک و نحوه تشخیص
توصیه همیشگی ما به بیماران این است که در صورت مشاهده علائم فیستول در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنند. زیرا عفونت این عارضه پیش رونده است و هر چقدر دیرتر برای درمان این عارضه اقدام کنید، تعداد مسیرهای آن بیشتر شده و درمان آن سخت تر خواهد بود.
انتخاب دکتر فیستول هم یکی از چالش‌هایی است که بیماران با آن مواجه می‌شوند. با توجه به اینکه فیستول فقط با جراحی و لیزر قابل درمان است، توصیه می‌کنیم از همان ابتدا به دکتر جراح عمومی یا جراح کولورکتال با تجربه مراجعه کنید تا در وقت و هزینه هم صرفه جویی کنید.
جراح عمومی در ابتدا در مورد علائم شما می‌پرسد و ممکن است شما را معاینه کند تا بتواند دهانه فیستول مقعدی را در پوست اطراف مقعد شما ببیند.
در صورتی که تشخیص واضح نباشد یا اگر فیستول پیچیده با چندین مسیر دارید، ممکن است پزشک جراح برای تشخیص قطعی نیاز به انجام آزمایشات و معاینات اضافی داشته باشد.
این آزمایشات می‌تواند شامل اسکن اولتراسوند از مقعد، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا سی تی اسکن باشد.
روش‌های درمان فیستول مقعدی
این عارضه بدون درمان بهبود نمی‌یابد و طیف وسیعی از گزینه‌های درمانی در دسترس است. اما باید بدانید که برای درمان فیستول، تخلیه عفونت و ترمیم مسیر ایجاد شده نیاز به جراحی و لیزر است و داروها و درمان های خانگی نمیتوانند به بهبود این عارضه کمک کنند. گزینه های اصلی درمان عبارتند از:
لیزر فیستول
لیزر یک روش جدید و مناسب برای بیمارانی است که از جراحی هراس دارند و به دنبال یک روش مطمئن با دوران نقاهت کوتاه برای از بین بردن این عارضه هستند. عمل سرپایی لیزر فیستول یکی از روش‌های موثر و بدون بازگشت است که با استفاده از تجهیزات پیشرفته و با آخرین تکنولوژی روز دنیا، توانسته جایگزین سایر روش‌های درمانی مانند جراحی، تزریق چسب فیبرین و غیره شود.
طبق گفته کلینیک پایتخت که یکی از مراکز تخصصی درمان با لیزر بیماری هایی نظیر فیستول است، در مقایسه دو روش درمان فیستول با لیزر و جراحی سنتی، لیزر بسیار محبوب تر است. لیزر به عنوان یک روش امن و کم خطر شناخته می شود که احتمال بروز آسیب در عضلات اسفنکتر مقعدی در آن به حداقل می رسد. برای درمان فیستول بدون جراحی باید از روش لیزر استفاده کنید که هیچ یک از عوارض روش های قدیمی را ندارد و بدون درد و خونریزی انجام میگیرد. لیزر فیستول با استفاده از اشعه یکپارچه مادون قرمز صورت میگیرد و این اشعه مسیر ایجاد شده را ترمیم می کند و مانع از گسترش بیماری می‌شود.
روش نخ ستن
ستن یک نخ جراحی است که در مجرای فیستول مقعدی قرار می گیرد و حلقه ای پیوسته بین دهانه های داخلی و خارجی ایجاد می‌کند. نخ به مدت چند هفته در آنجا باقی می ماند تا عفونت کاملا تخلیه شود و فیستول بهبود پیدا کند. سپس برای بستن مسیر بیماری به روش دیگری نیاز است.
فیستولوتومی
فیستولوتومی روشی است که شامل ایجاد برش در تمام مسیر بیماری و باز کردن آن است تا به مرور زمان از داخل به بیرون ترمیم شود. این موثرترین روش جراحی فیستول است و درمان مناسب برای فیستول هایی است که در نزدیکی سطح پوست قرار دارند.
پلاگین بیولوژیکی
این روش شامل استفاده از یک پلاگین ساخته شده از بافت حیوانی برای مسدود کردن دهانه داخلی فیستول است. پلاگین در برابر عفونت مقاوم است و بافت طبیعی را تشویق می کند تا مسیر شکل گرفته را پر کند.