دانلود رایگان جزوه حسابداری وجوه نقد
بودجه سنتی جزوه حسابداری وجوه نقد فقط داری رویکرد و وظیفه کنترلی است . جزوه حسابداری وجوه نقد در حالی که بودجه عملیاتی به سمت برنامه ریزی و مدیریت – کنترل و پاسخ گویی حرکت می کند 5-بودجه ریزی سنتی جزوه حسابداری وجوه نقد می تواند دارای تخلفات ذاتی در سیستم باشد . در حالی که عملیاتی تخلفات ذاتی را کاهش و تخلفات عمدی را با وضوح بیشتر مشخص می کند .
تعریف بودجه بندی عملیاتی
سیستمی که در آن منابع مصرف می شود تا نتیجه ای منطقی، معقول و در راستای اهداف سازمان ها بدست دهد.
در این نظام بودجه بندی بر مبنای اهداف است.
بودجه عملیاتی محصول برنامه ریزی استراتژیک است . یک برنامه سالانه به همراه بودجه سالانه که در پی ایجاد یک فرایند منطقی برای تصمیم گیری در خصوص بودجه و به طور مستقیم با برنامه ریزی اجرا و کنترل و ارزیابی و گزارش عملکرد در ارتباط است.
در بودجه بندی عملیاتی سازمان ها با یک طرح کلی plan ، یک سری برنامه و تعداد بسیار زیادی پروژه روبرو هستیم.
مراحل یا فرایند بودجه بندی
مشخص کردن عملیات و فعالیت هایی که سازمان ها به به هدف معین پیشنهاد می نمایند.
برآورد هزینه عملیات طبق روش های علمی.
مشخص کردن منابع تحصیل درآمد.
دولت و شهرداری ها از مؤسسات بزرگ بخش عمومی محسوب میشوند و به همین جهت تشریح ویژگیهای کنترل داخلی در این قبیل مؤسسات از اهمیت درخور جزوه حسابداری وجوه نقد برخوردار میباشد. مؤسسات بخش عمومی نظیر دولت و شهرداریها برای تحقق اهداف قانونی و اجتماعی خود، دو نوع فعالیت جداگانه لیکن مرتبط با یکدیگر تحت عناوین فعالیتهای از نوع بازرگانی و فعالیتهای از نوع دولتی یا غیر بازرگانی انجام میدهد. ویژگیهای محیط فعالیتهای از نوع دولتی با ویژگیهای محیط فعالیتهای از نوع بازرگانی اعم از آنکه توسط بخش عمومی یا بخش خصوصی انجام شود، متفاوت است.
شکل نمایندگی دولت، تفکیک قوای سه گانه یا توزیع قدرت، سیستم اداره حکومت فدرال یا متمرکز، رابطه پرداخت کنندگان مالیات یا عوارض با خدمات دریافتی شهروندان، تهیه و تنظیم بودجه و استفاده از نظام حسابداری
حسابهای مستقل، از ویژگیهای ساختاری و کنترلی محیط فعالیتهای از نوع دولتی یا غیر بازرگانی بخش عمومی محسوب میشوند. این قبیل ویژگیها موجب شده است تا اهداف حسابداری و گزارشگری مالی به عنوان بخشی از ساختار کنترل داخلی و همچنین محیط کنترلی و روشهای کنترل در بخش عمومی، تحت تأثیر مفهومی بنیادی با عنوان مسئولیت پاسخگویی قرار گیرد. اگر چه ساختار کنترل داخلی فعالیتهای بازرگانی و شکل کلی ساختار کنترل داخلی فعالیتهای غیر بازرگانی مؤسسات بخش خصوصی مشابه است، لیکن حسابداری و گزارشگری مالی، محیط کنترلی و روشهای کنترل در فعالیتهای غیر بازرگانی بخش عمومی، با تأثیر پذیری از ویژگیهای محیط فعالیت به نحوی طراحی و به مورد اجرا گذاشته میشود که در تحقق و ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی نقش اساسی ایفا نماید.
در این مقاله کوشش ضمن تشریح نقش برجسته مفهوم مسئولیت پاسخگویی در ساختار کنترل داخلی، ارتباط این مفهوم با ویژگیهای محیط فعالیتهای مؤسسات بخش عمومی نیز مورد بحث قرار گیرد.
دانلود جزوه حسابداری وجوه نقد
مؤسسات بزرگ بخش عمومی نظیر دولت و شهرداریها به صورت معمول دو نوع فعالیت تحت عناوین انواع فعالیتهای غیر بازرگانی و فعالیتهای از نوع بازرگانی انجام میدهند .
تفاوتهای بنیادی ویژگیهای محیط فعالیتهای از نوع غیر بازرگانی با فعالیتهای از نوع بازرگانی، موجب یک نظام خاص حسابداری و گزارشگری مالی برای فعالیتهای از نوع غیر بازرگانی میشود که اهداف آن در مقایسه با اهداف حسابداری و گزارشگری مالی فعالیتهای از نوع بازرگانی تفاوت در خور خواهد داشت.
حسابداری و گزارشگری مالی، محیط کنترلی و روشهای کنترل در بخش عمومی، با تأثیرپذیری از ویژگیهای محیط فعالیت بنحوی طراحی و به مورد اجراء گذاشته میشود که در تحقق و ارتقاء سطح مسئولیت پاسخگویی نقش اساسی ایفا نمایند.
ویژگیهای کلی کنترل داخلی در بخش عمومی اعم از ساختار کنترل داخلی و اهداف سه گانه کنترل داخلی شاملاثر بخشی و عملیات، قابلیت اعتماد گزارشدهی مالی و رعایت جزوه حسابداری وجوه نقد و مقررات مربوط، با کنترل داخلی بخش خصوصی، مشابه میباشد، لیکن ویژگیهای اختصاصی کنترل داخلی سازمانهای بخش عمومی ساختار کنترل و اهداف کنترل داخلی را در این بخش متفاوت مینماید.
ویژگیهای محیط فعالیتهای از نوع دولتی
هیأت تدوین استاندارهای حسابداری دولتی GASB، مفهومی شماره یک خود اعلام نموده است که محیط فعالیتهای از نوع دولتی غیر انتفاعی مؤسسات بزرگ بخش عمومی نظیر دولت و شهرداریها، تحت تأثیر ویژگیهای مهمی به شرح زیر .
1- ویژگیهای اصلی ساختاری و خدماتی شامل:
الف- شکل نمایندگی دولت و تفکیک یا توزیع قدرت تفکیک قوا ب- سیستم اداره امور حکومت فدرال یا متمرکز
ج- رابطه مالیات یا عوارض نسبت به خدمات دریافتی
9- ویژگیهای کنترلی متأثر از ساختار دولت شامل:
الف- بودجه به عنوان بیانیه سیاستهای عمومی و مقاصد مالی و روشی جهت اعمال کنترل
استفاده از سیستم حسابداری حسابهای مستقل برای اهداف کنترلی 9- سایر ویژگیها شامل:
الف- وجود افتراق بین سازمانها به رغم وجوه تشابه در طراحی
ب- سرمایه گذاری در خور ملاحظه در داراییهای سرمایهای که درآمد تولید نمیکنند.
ج- طبع و ماهیت فرایند سیاسی
بیانیه مفهومی شماره یک هیأت مشورتی استانداردهای حسابداری دولت فدرال FASABمصوب سال 1339 نیز ویژگیهای منحصر به فرد محیطی دولت را به شرح خلاصه زیر بیان نموده است.
1- اقتدار و حاکمیت: حکومت مرکزی به عنوان سیستمی عمل میکند که شهروندان از طریق آن، حاکمیت خود را اعمال . حکومت مرکزی با تدوین قوانین و مقررات و وضع مالیات، سطوح مختلف اقتصادی ملی و جامعه را تحت کنترل قرار میدهد.
9- تفکیک قوا: به منظور جلوگیری از سوء استفاده احتمالی از قدرت حکومت مرکزی، قدرت بین سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه توزیع و تفکیک گردیده است و از طریق مکانیزم توازن و کنترل هر یک از قوا توسط قوای دیگر کنترل میشود.
9- سیستم حکومت مرکزی: این سیستم از سه سطح دولت مرکزی، ایالتی و محلی تشکیل میشود و این امر، پاسخگویی دقیق به بسیاری از را مشکل میکند.
4- مسئولیت تأمین امنیت و رفاه عمومی: تأمین امنیت و رفاه عمومی از وظایف منحصر به فرد دولت محسوب گردیده و در این مورد مسئولیت پاسخگویی دارد.
5- قدرت اخذ مالیات، استقراض و انتشار پول: دولت مرکزی دارای قدرت دسترسی منحصر به فرد به منابع مالی است و میتواند مالیات وضع کند، وام بگیرد و پول منتشر نماید.
6- نفوذ گروههای سازمان یافته فرایند سیاسی:ارزیابی یا بررسی تأثیر گذاری سیاستهای اعمال دولت مرکزی توسط افراد مشکل است. بنابراین افراد به سازماندهی گروهی روی آورده و گروههای بزرگ و کوچک تشکیل میدهند. بسیاری از مقامات رسمی منتخب و منتصب دولت مرکزی و گروههایی که این افراد به آنها پاسخگو میباشند، به اطلاعاتی در مورد هر یک از جزوه حسابداری وجوه نقد، وظایف یا فعالیتهای دولت علاقمندند.
7- سیستم سیاسی در برابر بازارهای رقابتی: پرداخت مالیات توسط شهروندان به صورت اجباری و غیرداوطلبانه و بر اساس مصرف، ثروت یا درآمد، صورت میگیرد. در مورد خدمات عمومی که ارائه ، تصمیمی جمعی است که از طریق سیاسی اتخاذ میشود، از این رو شهروندان اختیار کمی در انتخاب نوع و میزان خدمات عمومی که پول برای آن پرداخت میکنند دارند. به دلیل فقدان یک بازار رقابتی کمیت و کیفیت خدمات ارائه شده توسط دولت، مشکل است و اندازه گیری ارزش افزوده ناشی از اجرای دولتی به رفاه اجتماعی از طریق معیارهای متداول نظیر سود خالص امکانپذیر نمیباشد.
1- داراییها: در بخش خصوصی، انتظار میرود که داراییها دارای منافعی بیش از مخارج آن باشد. در این بخش منافع در قالب جریانات نقدی ورودی اندازهگیری میشود و به همین دلیل داراییها تحصیل میشوند که انتظار ورود جریانهای نقدی آن بیش از تحصیل آن باشد. در بخش دولتی و عمومی منافع مورد انتظار اغلب جریانهای نقدی ورودی نیست بلکه خدمات مورد انتظار و قابل ارائه توسط دارائی به عموم مردم میباشد.
3- مسئولیت در برابر جزوه حسابداری وجوه نقد خبری: خبری بر فعالیتهای دولت مرکزی نظارت دارند و دولت هم چنین نظارتی را تشویق میکند. به دلیل اینکه قدرت دولت نهایتاً از مردم سرچشمه میگیرد. دولت مسئولیت ویژهای برای افشای فعالیتهای خود به شهروندان و مالیات دهندگان و پاسخگویی به آنان دارد.
11- اهمیت بودجه: بودجه ابزار فرایند سیاسی در دستیابی به توافق درباره اهداف و تخصیص منابع در بین اولویتهای گوناگون بوده و سیستمی برای کنترل مخارج فراهم .
خلاصه حسابداری وجوه نقد
11- نیاز به ساز و کارهای کنترلی ویژه: به دلیل نبود محدودیتهای خارجی، سازوکارهای کنترلی محدودیتهای سیاسی و پاسخگویی مقرر از طریق انتخابات منظم، تفکیک قوا و سایر پاسخگویی های مقرر اساسی.
مسئولیت پاسخگویی
معنی لغوی پاسخگویی : الزام شخص حقیقی یا حقوقی به ارائه توضیح همراه با ارائه دلایل منطقی در قبال عمل یا اعمالی که انجام شده و تصمیماتی که اتخاذ گردیده است.
مفهوم مسئولیت پاسخگویی که سابقه حیاتش همپای حیات نظامهای سیاسی مردم سالار است، ریشه در فلسفه سیاسی داشته و مفهوم امروزین آن بر ارکانی نظیر پذیرش «حق دانستن حقایق» و «حق پاسخ خواهی» برای مردم، استوار است. در جوامع دارای نظامهای سیاسی مردم سالار، مردم از طریق انتخابات قدرت قانونی خود را به نمایندگان خویش تفویض مینمایند، لیکن حق پاسخ خواهی و دانستن حقایق را برای خود محفوظ میدارند. در این قبیل جوامع، مقامات منتخب در قبال اعمالی که انجام میدهند، در برابر شهروندان مسئولیت پاسخگویی دارند و شهروندان نیز به عنوان صاحبان حق، حقایق را در مورد اعمال مسئولین و بر مبنای حق طبیعی «دانستن و پاسخ خواهی» به صورت علنی و مستقیم و یا از طریق نمایندگان قانونی خود، پیگیری و مطالبه . در فرایند مسئولیت پاسخگویی هر دو طرف «پاسخگو» و «پاسخ خواه» با استفاده از ابزارهای مناسب، در ایفای این مسئولیت و ارزیابی آن، مشارکت میکنند.
ویژگیهای محیط فعالیت و مسئولیت پاسخگویی
هیأت تدوین استانداردهای حسابداری دولیت، رابطه مالیات و خدمات دریافتی آنان را به عنوان یکی دیگر از ویژگیهای خدماتی محیط فعالیتهای غیر بازرگانی، در پیدایش مفهوم مسئولیت پاسخگویی و نقش با اهمیت آن، در سیستم حسابداری و کنترلهای داخلی به دلایل مشروحه زیر، مؤثر دانسته است :
الف- مالیات به صورت داوطلبانه در تأمین منابع مالی مشارکت ب- مبلغ مالیات پرداختی، به میزان درآمد و ارزش افراد بستگی دارد
ج- هیچگونه رابطه مبادلهای بین منابع مالی فراهم شده و خدماتی که ارائه شده است، وجود ندارد.
د- دولت در اغلب موارد، خدمات را به صورت انحصاری ارائه میدهد.
هـ- تعیین مقدار و کیفیت مطلوب اغلب خدماتی که دولت ارائه ، بسیار مشکل است.
طبع و ماهیت بودجه دارای کاربردهای مالی مهمی به شرح زیر میباشد:
الف- بیان سیاستهای عمومی است ب- برنامه مالی و بیان مقاصد مالی است ج- نوعی ابزار کنترل با پشتوانه قانونی است
د- میتواند به عنوان مبنایی جهت ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار گیرد
سطوح مسئولیت پاسخگویی
آقای جی.دی.استوارت در مقالهای تحت عنوان «نقش اطلاعات در مسئولیت پاسخگویی عمومی» پنج سطح از مسئولیت پاسخگویی را به عنوان پلکان مسئولیت پاسخگویی معرفی نموده است.
سطح یک: پاسخگویی خط مشی جزوه حسابداری وجوه نقد یا پاسخگویی در مورد خط که اتخاذ گردیده و خط که رد شده است. ارزش
سطح دو: پاسخگویی برنامه Programme accountabilityیا پاسخگویی در مورد اجرا و میزان دستیابی به اهداف نتایج یا اثربخشی
سطح سه: پاسخگویی عملکرد Performance accountabilityیا پاسخگویی در مورد جزوه حسابداری وجوه نقد عملکرد و صرفه اقتصادی
سطح چهار: پاسخگویی فرایند Process accountabilityیا پاسخگویی درباره فرایندها، شامل روشهای اجرائی یا معیارهای برای اجرای وظایف تعیین شده برنامه ریزی، تخصیص و اداره
سطح پنج: پاسخگویی التزام و مشروعیت مصرف وجوه طبق بودجه مصوبAccountability for Profitability رعایت
دو نوع پاسخگویی تحت عناوین «پاسخگویی مالی» و «پاسخگویی عملیاتی» در مورد دولت و سازمانهای بزرگ بخش عمومی قابل طرح است .
مسئولیت پاسخگویی و ساختار کنترل داخلی
همانطور که قبلاً بیان گردید، در جوامع مردم سالار، مقامات منتصب در قبال مقامات مافوق و مقامات منتخب در برابر شهروندان و در سطوح مختلف، مسئولیت پاسخگویی دارند. مفهوم مسئولیت پاسخگویی که از ویژگیهای محیط فعالیتهای سازمانهای عمومی نشأت میگیرد، معیار قابل قبولی برای ارزیابی عملکرد مقامات مذکور محسوبمیشود. تحقق و ایفای مسئولیت پاسخگویی مستلزم به کارگیری سازوکارهای مناسب و به همین دلیل داخلی شامل محیط کنترلی، سیستم حسابداری، روشهای کنترل و غیره، به طریق مقتضی در فرایند تحقق مسئولیت پاسخگویی فعالیتهای غیر انتفاعی بخش عمومی مشارکت دارند.
به دلیل اهمیت مسئولیت پاسخگویی ساختار داخلی فعالیتهای غیر انتفاعی دولت و سایر مؤسسات بزرگ بخش عمومی و همچین فعالیتهای بازرگانی که از یارانه در خور ملاحظه استفاده مینمایند، تحت تأثیر ویژگیهای محیط فعالیت و مسئولیت پاسخگویی قرار میگیرند. به بیان دیگر به رغم تشابه ویژگیهای کلی کنترلهای داخل بخش عمومی و خصوصی، نظیر اجراء کنترل داخلی و که سیستم کنترل داخلی دنبال ، ویژگیهای اختصاصی این اجزاء و اهداف، در بخش عمومی و خصوصی با یکدیگر متفاوتند. دلیل این امر آن است که ساختار و اهداف کنترلهای داخلی در بخش عمومی و خصوصی با یکدیگر متفاوتند. دلیل این امر آن است که ساختار و اهداف کنترلهای داخلی در بخش عمومی، تحت تأثیر ویژگیهای ساختاری، خدماتی و کنترلی فعالیتهای بخش مذکور قرار گرفته و اجزاء سیستم کنترل داخلی و چگونگی نیل به اهداف آن، در مقایسه با فعالیتهای بخش خصوصی از تفاوتهای در خور ملاحظه برخوردار میگردد.
حسابداری وجوه نقد
پاسخگویی مالی و عملیاتی
دو نوع پاسخگویی تحت عناوین «پاسخگویی مالی» و «پاسخگویی عملیاتی» در مورد دولت و سازمانهای بزرگ بخش عمومی قابل طرح است. مسئولیت پاسخگویی مالی، این قبیل سازمانها را به ارائه دلایل و گزارشهایی ملزم تا از طریق آن شهروندان و نهادهای نظارتی متقاعد شوند که اعمال و فعالیتهایی که دولت در دوره جاری به عنوان مثال یکسال مالی یا در خصوص تحصیل و مصارف منابع مالی عمومی انجام داده است، در چارچوب قوانین و مقررات و یا تصمیماتی بوده است که نمایندگان مردم اتخاذ جزوه حسابداری وجوه نقد. مسئولیت پاسخگویی عملیاتی، دولت و سازمانهای بزرگ عمومی به ارائه گزارشهایی ملزم تا از طریق آن صاحبان حق را در مورد میزان و دستیابی به اهداف عملیاتی از قبل تعیین شده، از نظر و اثر بخشی و مصرف منابع مالی در جهت تحقیق اهداف مربوط، متقاعد نموده و اطلاعاتی در مورد اینکه آیا تحقق این اهداف در آینده نیز قابل پیشبینی است، ارائه نماید.
اهداف کنترل داخلی در بخش عمومی
اهداف کنترل داخلی در بخش عمومی از نظر شکل کلی تفاوت چندانی با اهداف کنترل داخلی در واحدهای انتفاعی بخش خصوصی ندارد. در بخش عمومی نیز کنترل داخلی به فرایندی اطلاق میگردد که به منظور کسب اطمینان منطقی و معقول از تحقق اهداف زیر توسط مراجع ذیربط طراحی و اجرا میشود.
اهداف عملیاتی: که به استفاده اثر بخش و کارآمد از منابع اقتصادی مربوط میشوند.
اهداف شده مالی: که به تهیه صورتهای مالی قابل اعتماد مربوط هستند.
اهداف رعایتی: که به رعایت قوانین و مقررات حاکم بر واحدها مربوط هستند.
برای روشن شدن اهداف فوق در بخش عمومی که با از ویژگیهای محیط فعالیت حاصل میشود، توضیحاتی به شرح زیر ضروری است.
ویژگیهای اجزای کنترل داخلی بخش عمومی
کنترل داخلی سازمانهای بخش عمومی مشابه سازمانهای بخش خصوصی از پنج جزء مرتبط به هم شامل محیط کنترلی، ارزیابی ریسک، فعالیتهای کنترلی، اطلاعات و ارتباط و نظارت، تشکیل میشود. اجزای داخلی علاوه بر آنکه با یکدیگر در ارتباط ، همدیگر را تحت تأثیر قرار میدهند. اگر چه پنج جزء کنترل داخلی به شرح فوق در بخش عمومی وجود دارند لیکن سیستم کنترل داخلی سازمانهای بخش عمومی به لحاظ تنوع اهداف و طبع و ماهیت آنها و تأثیرپذیری از ویژگیهای محیطی فعالیتهای از نوع غیرانتفاعی و غیر بازرگانی، با مؤسسات بخش خصوصی، بالاخص آنها که فعالیت بازرگانی و انتفاعی انجام میدهند، تفاوت دارند. در این قسمت از مقاله به لحاظ رعایت اختصار از تشریح اجزاء تشکیل جزوه حسابداری وجوه نقد سیستم کنترل اخلی و کاربرد آن در سازمانهای بخش خصوصی صرف نظر نموده و به اجمال ویژگیهای برخی از اجزای سیستم کنترل داخلی سازمانهای بزرگ بخش عمومی نظیر دولت و واحدهای تابع آن . تا از این طریق تصویری کلی از ساختار کنترل داخلی این قبیل سازمانها برای خوانندگان ارائه گردد.