عشایر باصفای بختیاری شاید بیش از هرکسی با طبیعت مأنوس‌اند و با ییلاق و قشلاقشان در طول سال از مواهب خدادادی ایران‌زمین بهره‌مند می‌شوند. در این مطلب، مجله گردشگری سفرزون قصد دارد تا شما را با این ایل اصیل و مهمان نواز یعنی ایل بختیاری آشنا کند. با ما همراه باشید.
پیشینه و سکونتگاه
بختیاری ها در قرن سیزدهم میلادی از سمت شامات به ایران کوچ کرده و در جنوب غربی ایران سکنی گزیدند. منابع و امکانات طبیعی از قبیلِ آب، جنگل، مراتع، بارندگی مناسب، آبگیرهای فراوان و دره‌های مستعد برای کشاورزی این سرزمین را به یکی از بهترین زیستگاه‌ها و محل تجمع و سکونت گروه‌های انسانی در گذشته تبدیل کرده بود. افزون بر این، در بلندی‌های زاگرس و دامنه‌های آن، محیط مناسبی برای رویش نباتات علوفه‌ای و گونه‌های مختلف حیوانات فراهم بود.
سکونتگاه بختیاری‌ها پیش از صفویان لرستان خوانده می‌شد، اما پس از آن سکونتگاه این ایل به نام منطقه بختیاری نامگذاری شد. بختیاری‌ها، امروزه در استان‌های چهارمحال و بختیاری، شمال‌غربی و شمال‌شرقی خوزستان، غرب و جنوب‌غربی اصفهان، شرق لرستان و شمال کهگیلوبه و بویراحمد ساکن هستند. چهارمحال و بختیاری شامل چهار محلِ لار، کیار، میزدج و گندمان به‌علاوه سرزمین‌های بختیاری است. این سرزمین‌ها به دو بخش ییلاقی و قشلاقی تقسیم می‌شود.
کوچ ایل بختیاری
کوچ سالانه قوم بختیاری یکی از جالب ترین و پیچیده ترین نمونه ها در میان اقوام کوچ نشین در سراسر جهان است. چرا که بختیاری‌ها در جریان کوچ باید از بلندی‌هایی با بیش از ۳ هزار متر ارتفاع عبور کنند. همچنین باید زمان کوچ خود را با نهایت دقت انجام دهند تا مبادا در طول راه دچار برف زودرس، سیلاب رودخانه های کوهستانی و نبود چراگاه و مراتع شوند.
پوشش
پوشش مردمان بختیاری از تنوع و زیبایی خاصی برخوردار است. زنان بختیاری از کلاهی به نام لچک، یک روسری از جنس حریر به نام مِی‌نا، جلیقه‌ای بر روی تن‌پوش، شلوار معمولی و گیوه استفاده می‌کنند. رنگ لباس زنان بختیاری، الهام گرفته از طبیعت است و در میان زنان و دختران جوان استفاده از رنگ‌های روشن رایج است.
جامهٔ مردان بختیاری از اصیل‌ترین نوع پوشش‌هایی است، که پیشینه آن به دوران ایران باستان بازمی‌گردد. این جامه دیرینه، از چهار بخش تشکیل شده‌است: سرپوش که کلاهی نمدی است، چوقا که بالاپوشی قبا مانند است، شلوار دبیت و پاافزاری که همان گیوه است.
موسیقی
موسیقی مردم بختیاری را می‌توان شاخه‌ای از موسیقی لری دانست. این موسیقی به وسیله سازهایی مانند سرنا، کرنا، کوس و سازهای بادی کوچکتر نواخته می‌شود. تشمال‌ها سرپرستیِ موسیقی در ایل را بر عهده دارند و اکنون نیز در مجالس عروسی و سوگواری، موسیقی‌های محلی بختیاری را اجرا می‌کنند.
مسیرهای کوچ عشایر بختیاری
در واقع باید محیط های حرکت عشایر را از مناسب‌ترین عرصه‌های زندگی فصلی و گردشگری دانست. عشایر بر اساس منطق انسانی و فطرت بیولوژیک خود در هر فصل از سال به دنبال بهترین و مناسب ترین مکان جهت گذران زندگی هستند. عشایر بختیاری در کوچ‌ها به ییلاق و قشلاق، ناگزیرند از پنج ایل راه اصلی عبور کنند که عبارت‌اند از: تاراز، هزار چم، کوه سفید، دو آب و دزپارت.
مسیر کوچ ایل بختیاری، از ارتفاعات صعب العبور و پر فراز و نشیب رشته کوه های زاگرس و رودخانه های پر آب سرشاخه های مختلف رودخانه کارون می گذرد و از ناهموارترین راه های عشایری کشور است. اگر شیفته زندگی در طبیعت‌اید، چند روزی دل به دریا بزنید و همراه با کوچ‌نشینان بختیاری راهی سفری پرماجرا شوید.
برای آشنایی بیشتر با دیدنی های شهرکرد کلیک کنید.
برای دریافت راهنمای سفر به شهرکرد کلیک کنید.