سد شاه عباسی در ۲۵ کیلومتری شهر طبس، که محلی‌ها به آن طاق شاه عباسی می‌گویند، یکی از آن مکان‌هایی است که هر ایرانی با تماشای آن به ایرانی بودن خود افتخار می‌کند. به خلاقیت و دانشی که پیشینیان معمارمان بیش از ۷۰۰ سال پیش برای ساخت سد شاه عباسی به خرج داده‌اند و بنایی ساخته‌اند که با گذشت این همه سال نه تنها پابرجا و کارآمد است بلکه هنور در جهان رکوردهای بسیاری دارد. با مجله گردشگری سفرزون همراه باشید تا این بنای تاریخی پرافتخار را به شما معرفی کنیم:
سد شاه عباسی کجاست؟
سد شاه عباسی در استان خراسان جنوبی، شهرستان طبس، روستای ییلاقی خرو و در نزدیکی چشمه مرتضی علی واقع شده است. برای بازدید از سد شاه عباسی خود را برای یک پیاده‌روی لذت‌بخش و مشاهده عجایبی که شاید تصورش را هم نمی‌کردید آماده کنید. وقتی از روستای خرو به سمت سد شاه عباسی می‌رویم، پس از پیاده‌روی کوتاهی وارد دره‌ای می‌شویم که پر از چشمه‌های طبیعی است. درست بعد از چند قدم چشمه جعفری را می‌بینیم که با ماهی‌های زیبایش به ما خوش‌آمد می‌گوید.
سپس از کنار خانه‌های گبرِ دره که بسیار عجیبند می‌گذریم. گبرها خانه‌هایی در دل صخره هستند که برای نگهداری آذوقه یا پنهان شدن از دشمنان از آن استفاده می‌شده است. در ادامه به چشمه آب گرم مرتضی علی می‌رسیم. وقتی در چشمه آب گرم مرتضی علی پیش می‌رویم ممکن است همزمان یک پایمان در آب گرم و پای دیگر در آب سرد باشد. از دیواره‌های دره آب گرم می‌جوشد و از کف دره آب سرد. چون مسیر آب‌ها برای خروج متفاوت بوده، هم دما و هم ترکیبات آب‌ها با هم تفاوت دارد و باعث می‌شود که آب‌ها دیرتر با هم ممزوج شوند و ما بتوانیم آب گرم و سرد را در یک بستر تجربه کنیم. این از همان تجربه‌های نابی است که در این پیاده‌روی از آن لذت می‌برید.
سد شاه عباسی چه ویژگی‌هایی دارد؟
کم کم به سد شاه عباسی می‌رسیم اما هنوز باید کمی پیاده‌روی کنیم. باید از بین دره‌های بسیار تنگ بالای چشمه مرتضی علی هم عبور کنیم و پیش برویم تا به شاهکار مد نظرمان برسیم. حالا سد شاه عباسی، قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین سد قوسی جهان پیش روی ماست. شاهکاری که قدمتش به دوران صفویه بازمی‌گردد و برای ۵۵۰ سال، با ۶۰ متر ارتفاع، عنوان بلندترین سد قوسی جهان را یدک می‌کشیده است. سد شاه عباسی، به خاطر عرض تاج ۱ متری‌اش، هنوز هم رکورددار نازک‌ترین سد جهان است.
چه چیزی بیشتر از همه درباره سد شاه عباسی جذبتان می‌کند؟
ابهتی که وقتی در دره ایستاده‌اید بالای سر خود احساس می‌کنید. باورتان نمی‌شود که ۷۰۰ سال پیش چنین سازه پرابهت و کارآمدی، با ارتفاع ۶۰ متر، برای حفاظت از شهر زیبای طبس ساخته شده است. آن هم در منطقه‌ای که کاملا بیابانی شناخته می‌شود. این سد طوری ساخته شده است که اجازه عبور سیلاب‌های بی‌خطر را بدهد اما در مقابل سیلاب‌های سنگین‌تری که شهرها و روستاها را مورد تهدید قرار می‌دهد، جلو حجم زیاد آب را می‌گیرد و فقط میزان آبی که خطری ایجاد نمی‌کند را از دره عبور می‌دهد. این موضوع باعث جلوگیری از هدر رفت آب و جلوگیری از به خطر افتادن شهرها و روستاهای اطراف در نتیجه سیلاب‌های فصلی