سوغاتی های یک شهر مخصوصا اگر دست ساز و سنتی باشد یکی از جذابیت های مهم سفر هر کسی محسوب می شود و ارزش بسیار بالا و خاصی دارد. صنایع دستی و سنتی که در استان گیلان وجود دارد قدمت بسیار بالایی داشته و همیشه باعث شده است که سبد خرید گردشگران رنگارنگ شود.
این منطقه همواره توانسته است از جایگاه ویژه ای در صنایع دستی با اصالت برخوردار شود و در میان گردشگران ایران و توریست ها طرفداران بسیار زیادی به خود اختصاص دهد. زمانی که وارد بازارهای گیلان می شوید مطمئنا جذب هنرهای دستی رنگارنگ خواهید شد که هر کدام با دستان هنرمند زنان و مردان گیلانی خلق شده اند و شما می توانید با خریداری آنها یک هدیه بسیار به یاد ماندنی و ارزشمند به عزیزانتان تقدیم کنید.
حصیر بافی
از رایج ترین صنایع دستی مردم این مرز و بوم بالاخص مناطقی همچون غازیان ، بندر انزلی ، جفرود ، خمام ، حصیر بافی نام دارد که اکثراً توسط بانوان انجام می شود. سوف یا لی از جمله مواد اولیه مورد نیاز در این صنعت می باشند که به صورت خود رو اطراف آبگیرهای کوچک و مرداب ها رشد می کنند. در فصول غیر کشاورزی بافتن حصیر مناسبترین جایگزین برای زمین داران و کشاورزان روستایی به شمار می رود. از محصولات این صنعت می توان به آبکش، زیر انداز، زیر داغی، انواع سبد و ... اشاره کرد.
عروسک های کاموایی
عروسک های کاموایی نوعی عروسک دستباف فانتزی محسوب می شوند که توسط زنان شهر ماسوله و در اوقات فراغت شان بافته می شود و از جمله سوغاتی های پرطرفدار این منطقه به شمار می رود چرا که در بین مسافران و گردشگران طرفداران زیادی به خود اختصاص داده است. چنانچه شما نیز به این منطقه سفر کردید از خریدن این عروسک های جذاب به عنوان یادگاری غافل نشوید.
بامبو بافی
در فرهنگ دهخدا بامبو به معنی خیزران یا نی اطلاق شده است. این کلمه یک کلمه چینی بوده و نوعی خیزران به شمار می رود که در زمین های پر از آب و مردابی به عمل می آید. این صنعت در منطقه گیلان بسیار رایج است. شکل پذیری و خاصیت ارتجاعی از مهمترین ویژگی های بامبو می باشد و همین مشخصه باعث می شود که محصولات ظریف، متنوع و زیبایی از آن به عمل بیاید. شهرستان لاهیجان علی الخصوص روستای لیالستان از مراکز عمده تولید و بافت محصولات صنعت بامبو به شمار می روند.
چموش دوزی
چموش نوعی کفش چرمی محسوب می شود که توسط برخی از هنرمندان در شهرهای استان گیلان بافته میشود و انواع مختلفی دارند. پر استفاده ترین مدل این کفش ها دارای بند های بلند مخصوصی است که دور پاها پیچیده میشود. جالب است بدانید که این کفش ها به صورت بی رنگ و بسیار ساده تولید شده و با استفاده از نخ های قرمز، زرد و سبز تزیین می شوند. ناگفته نماند که در گذشته با رنگ های طبیعی این کفش ها را رنگ می کردند.
دست بافته های پشمی
فرآورده های حاصل از دامداری، پشم ها هستند که مرغوب ترین نوع آنها در مناطقی از گیلان رونق دارد. دستگاه های ریسندگی پس از چیده شدن پشم ها آنها را به نخ تبدیل می کنند و شیوه رنگ کردنشان با روش های مختلف طبیعی یا شیمیایی انجام می شود. در مناطق کوهستانی زنان معمولاً این نخ ها را در بافت لباس های پشمی خود مثل دستکش، بلوز، جوراب و شال گردن استفاده می نمایند. ماسوله ، انزلی و رشت از جمله شهرهایی هستند که به عنوان مراکز بافت و تولید این دست بافته ها شناخته شده اند.
شال بافی
از هنرهای دیگر بانوان گیلانی می توان به شال بافی اشاره کرد. این محصولات در غرب گیلان ، بالاخص شهرهای گالش و تالش رونق دارند. شال های دستباف رنگین و زیبای سنتی که از پشم بافته می شوند از نفوذ هر گونه سرما و رطوبتی جلوگیری می کنند و در مناطق مرطوب و کوهستانی مورد استفاده بیشتر ساکنان آن قرار می گیرد.
گلیم بافی
کلیم بافی جزو آن دسته هنرهای سنتی به شمار می رود که در سرتاسر ایران رونق دارد و با توجه به فرهنگ خاص هر منطقه از طرح ها و نقش های گوناگونی برخوردار است. گلیم در استان گیلان به عنوان زیر انداز کاربرد دارد و بیشتر توسط زنان بافته می شود. جنس گلیم ها بیشتر از نخ ، پنبه و پشم می باشد و اکثرا در مناطق مرتفع استان مثل تالش و آستارا بافته می شود.
رشتی دوزی
رشتی دوزی به عنوان نوعی قلاب دوزی در رشت شناخته شده است که یکی از اصیل ترین هنرهای این استان به شمار می رود و امروزه در میان بانوان این خطه رایج است. در واقع نوعی تزئین روی پارچه های ضخیم می باشد که از طریق رودوزی انجام می شود به طوری که با استفاده از آن با نخ های ابریشم زمینه پارچه ها را تزیین می کنند، به جرأت می توان گفت که این هنر یکی از کهن ترین صنایع دستی استان گیلان محسوب می شود.
چادرشب بافی
چادر شب ها پارچه ای در ابعاد دو در دو متر می باشد که در اکثر شهرها و روستاهای اطراف رشت بافته می شود. جالب است بدانید که در گذشته این چادر شبها از پارچه های ابریشمی خالص بر روی دستگاهی چوبی به نام پاچال بافته می شد ولی امروزه با نخ مصنوعی، پشم و الیاف و در رنگ های خاص و متنوع بافته می شوند و جذابیت بسیار خاصی دارند.
مینای خانه بندی
میناکاری یا مینای خانه بندی از صنایع سنتی استان گیلان به شمار می رود که ، نقره خالص استرلینگ، آب طلا و سنگهای معدنی جزو مواد اولیه آن به شمار می روند. محصولاتی همچون آیینه و شمعدان، سرویس چای خوری از جمله محصولاتی می باشند که با این هنر ساخته می شوند و به سفارش خارج از کشور نیز به آنجا صادر هم می شوند.
سفالگری
هنر سفالگری تاریخچه دور و درازی در استان گیلان دارد و به دوران پیش از تاریخ برمیگردد و در جای جای این منطقه و در ادوار مختلف رونق داشته است. لاهیجان، تالش، رشت، لنگرود، صومعه سرا و ... از جمله شهرهایی می باشند که سفالگری در آنجا رایج است. تولیدات سفالی به قدری در این منطقه از تنوع بالایی برخوردار است که حتی گاهی در برخی منازل نیز می توانید درخت هایی از پوشش سفالی مشاهده نمایید که در نوع خود بی نظیر هستند.
منبت
یکی دیگر از هنرهای دستی و سنتی استان گیلان منبت کاری نام دارد که با ایجاد نقوش نیمه برجسته و کنده کاری های جذاب روی چوب توسط ابزارهای خاصی به نام مغار انجام می شود. به دلیل اینکه در این منطقه شمالی چوب های مختلفی در جنگلها یافت می شود به همین خاطر است که این رشته هنری در اینجا رونق فراوانی دارد و تنوع محصولات بسیار بالا است.
تابلوهای نقاشی مینیاتور و معرق
تابلوهای نقاشی مینیاتور و معرق در سال های اخیر در شهر رشت و در قالب چندین کارگاه تولید و آموزش به فعالیت می پردازد که جایگاه بسیار خوبی به دست آورده است. تابلوهایی که با ظریف کاری هر چه تمام ساخته شدند و ارزش و قیمت بسیار قابل توجهی دارند. جالب است بدانید که تابلوهای نفیسی که با این هنر در این منطقه تولید شدند با استقبال بسیار خوبی مواجه شده اند.
خراطی و نازک کاری چوب
صنایع چوبی استان گیلان از مهم ترین محصولات سنتی و دستی این منطقه به شمار می رود. محصولاتی همچون جعبه جواهرات، بازی تخته، بازی شطرنج، صندوقچه، قلیان و ... که با ظرافت بسیار بالایی ساخته می شوند. نازک کاری چوب و یا خراطی در میان دستاورد های چوبی مردم این منطقه بسیار شهرت دارد و جمع کثیری از صنعتگران استان گیلان به تولید انواع وسایل چوبی با این رشته می پردازند. مهم ترین نکته ای که در این میان وجود دارد این است که وجود درختان در این منطقه باعث شده است که صنایع چوبی بیش از هر صنعت و هنر دیگری ترویج پیدا کند.
قالی بافی
سابقه بسیار طولانی در کشورمان به هنر قالی بافی تعلق دارد و به جهت نقوش خاصی که در آن اجرا می شود دارای شهرت جهانی میباشد. قالی بافی در سال های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و در سایه سرمایه گذاری های بخش عمومی در امر آموزش و تهیه و تدارک مواد اولیه آن و همچنین پرداخت اعتبارات تسهیلات بانکی در این استان نیز حیات دوباره یافت و در قالب تولید انفرادی در منازل و یا گروهی در کارگاه ها، در بسیاری از نقاط شهری و روستایی این استان رونق گرفت و قالی های پشمی و ابریشمی نفیسی تولید شد و همچنین ادامه دارد.