هنر و صنایع دستی ایران یکی از غنیترین میراث هنری در تاریخ جهان است و دربرگیرنده بسیاری از رشته از جمله معماری، نقاشی، بافندگی، سفالگری، موسیقی، خوشنویسی و فلزکاری میباشد.
قبل از خرید صنایع دستی بهتر است نیم نگاهی به تاریخچه صنایع دستی و هنر ناب ایرانی نیز بیاندازیم
سیر تکاملی هنر ایرانی را در ریشه حوادث تاریخی این کشور می توان یافت. بنظر می رسد که آب و هوای متفاوت ایران اثر خود را بر ساکنان اولیه این سرزمین در پیدایش هنرهای گوناگون در دوره های تاریخی گوناگون داشته است. کوه ها، صحراها و پدیده طبیعی ایران هستند که از میان آنها دسته های هنری گوناگون زمان های قدیم به پا خواسته اند. فلات ایران باقیمانده کوهای قدیمی محل سکنای آریان های اولیه به قدمت ده هزار سال پیشین بوده است. خانه ها قدمتی بین 6 تا 8 هزار سال دارند. بقایای این آثار در دو دامنه کوه ایران با سلسله جبال البرز و زاگرس قرار دارند حفاری های باستان شناسان در این دو منطقه، آثار هنری بسیار مهمی مشتمل بر نقاشی های غارنشینان، لوازم خانه و ابزار فلزی، سفالی ابزار جنگی می باشد.
بخش عمده هنرهای هزاره چهارم ایران به شدت تحت تاثیر بین النهرین قرار داشته است. هنر هزاره سوم ایلام، که در سیلک و سوسا یافت میشود، همچنین به سبکهای بین النهرین نگاه میکند و این روند در هنرهای مشهور ایلام و اورارتو در هزاره دوم نیز ادامه دارد.
هنرهای برجسته ایرانی
فرش
قدیمیترین نمونهٔ قالی ایرانی که یافته شده قالیچهای است با نقوش اصیل هخامنشی که در گور یخزدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی در درهٔ پازیریک در 80 کیلومتری مغولستان بیرونی پیدا شده و قالی پازیریک نامیده میشود. پژوهشگران این قالی را از دستبافتهای پارتها و یا مادها میدانند. قالی ایرانی از دیرباز معروف و مورد استفاده بوده. گزنفون تاریخنگار یونانی در کتاب سیرت کوروش مینویسد: «ایرانیان برای اینکه بسترشان نرم باشد قالیچه زیر بستر خود میگسترند.
نگارگری ایرانی
نگارگری ایرانی که مینیاتور نیز خوانده میشود شامل آثاری از دورههای مختلف تاریخ ایران است که بیشتر به صورت مصورسازی کتب ادبی (ورقه و گلشاه، کلیله و دمنه، سمک عیار، و...)، علمی و فنی (التریاق، الادویه المفرده، الاغانی، و...)، تاریخی (جامع التواریخ، و...)، و همچنین، برخی کتب مذهبی، همچون، خاوران نامه میباشد.
سفال و سرامیک
سفالگری یا کوزه گری ایرانی سابقه طولانی در تاریخ ایران دارد. سفالگری یکی از اولین و مهم ترین اختراعهای ساخته شده توسط انسان است. برای مورخان و باستان شناسان از مهم ترین مظاهر هنری است. باستان شناسان از راه سفالگری با شرایط اجتماعی و اقتصادی یک دوره یا یک منطقه آشنا میشوند. با مطالعه سفالها در مورد زندگی، دین مردم و تاریخ، روابط اجتماعی و نگرش جامعه را نسبت به همسایگان تفسیر میکنند.
موسیقی
در طی دورههای بسیار ثبت شده ایران، موسیقی متمایز و منحصر به فرد، همراه با ابزارهای متعدد موسیقی، که چند نمونه از آنها اولین نمونههای آلات موسیقی در ایران و یا حتی در بخشهایی از جهان بودند، ایجاد شد. اولین ارجاعات به نوازندگان در ایران در سوزا و ایلام در هزاره سوم قبل از میلاد یافت میشود. برجسته سازی، مجسمهها و موزاییکها که در زمانهای بسیار دور مورد ساخت قرار میگرفته اند، یک فرهنگ موسیقی پر جنب و جوش را نشان میدهند.
موسیقی سنتی ایرانی به شکل معاصر خود در دوره ناصری آغاز شده است، که در آن زمان دستور دادند تا "خانه صنایع دستی" را باز کرده و در آنجا تمام هنرمندان معروف برای طراحی ابزار و تمرین هنر خود گرد هم بیایند.
ادبیات
ادبیات پارسی به ادبیاتی گفته میشود که به زبان فارسی نوشته شده باشد. ادبیات فارسی تاریخی هزار و صد ساله دارد. شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادب فارسی هستند. برخی کتاب های قدیمی در موضوعات غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در زمره آثار کلاسیک ادبیات فارسی قرار گرفتهاند.
خوشنویسی
قطعه خط شکستهنستعلیق اثر سید علیاکبر گلستانه، 1316 هـ. ق، متن قطعه بیتی از سعدی شیرازی است که میفرماید: ای که نصیحتم کنی کز پی نیکوان مرو / عشق حقیقت است اگر حمل مجاز میکنی. در این اثر خوشنویس، کلمهٔ «اگر» را حذف کردهاست.
خوشنویسی ایرانی بخشی از خوشنویسی اسلامی است که در ایران و سرزمینهای وابسته یا تحت نفوذ او همچون کشورهای آسیای میانه، افغانستان و شبه قاره هند به تدریج حول محور فرهنگ ایرانی شکل گرفت. و نه تنها از مفاخر هنر ایرانی بلکه از مفاخر هنر اسلامی و حتی هنر جهان به شمار میرود.