از تاریخچه هفت سین نوروز چه می‌دانید؟
همه‌ی ما ایرانی‌ها پیش از تحویل شدن سال شمسی سفرهی هفت سین می‌چینیم اما چند نفر از ما معنا و مفهوم این سنت کهن را می‌دانیم؟
مردم هوشمند و معناگرای ایران باستان معمولا کاری را بدون هدف یا بدون معنی ضمنی انجام نمی‌داده‌اند و پهن کردن سفرهی هفت سین هم بی‌معنا و بی‌علت نبوده است! تجربه‌ی قحطی‌های متنوع در ایران باعث به وجود آمدن ترس در افراد می‌شده و کم کم این رسم به وجود آمده که پدر خانواده هفت محصول (که این محصولات حتما باید ویژگی‌هایی را شامل می‌شده‌اند) را تهیه کند و اعضای دیگر خانواده در سفره بچینند. این هفت محصول باید:
از زمین به دست بیاید.
خوراکی باشد.
با سین شروع شود.
ریشه‌ی گیاهی داشته باشد.
فقط از یک ریشه تهیه شود. مثلا سبزی پلو مورد قبول نیست!
نام پارسی داشته باشد.
پدر یا سرپرست خانواده با تهیه‌ی این هفت محصول به خانواده‌اش نوید یک سال پربرکت را می‌داده که سال خوشی در پیش خواهند داشت. به همین خاطر پیشاپیش به خاطر وجود داشتن برکاتی که بر سر سفره‌شان حاضر شده بود از خداوند تشکر و سپاسگزاری می‌کردند.
هر یک از سین ها نماد چیست؟
سیر نماد اهورا مزدا
سرکه نماد فرشته‌ی اَمُرداد یا فرشته‌ی بی‌مرگی و جاودانگی
سیب نماد فرشته‌ی باروری و پرستاری
سمنو نماد فرشته‌ی شهریور یا فرشته‌ی خواربار و برکت
سماق نماد فرشته‌ی بهمن یا آورنده‌ی باران
سبزی یا سبزه نماد فرشته‌ی اردیبهشت یا فرشته‌ی آب‌های بی‌کران و پاک
سنجد فرشته‌ی خرداد یا همان فرشته‌ی دلبستگی
همانطور که مشاهده کردید هر یک از این سین‌ها نماد یکی از فرشتگان اساطیری ایرانی هستند اما باز به اینجا ختم نمی‌شود و هر یک از این سین‌ها معنا، دلیل و مفهوم خود را داشته‌اند که در ادامه‌ی این پست برای شما خواهیم گفت.
دلیل انتخاب عدد 7 برای هفت‌سین چیست؟
هفت در فرهنگ کهن پارسی عددی ارزشمند محسوب می‌شده و بیانگر یُمن و فال نیک بوده است. به همین دلیل هفت محصول با شرایطی که گفته شد در یک سفره جمع شده و افراد منتظر می‌شدند تا سال کهنه را با سالی نو تاخت بزنند. جالب این جاست که در بین بیست میلیون کلمه‌ی فارسی که وجود دارد، سین هشتم یا سین جایگزینی برای سیب، سرکه، سمنو، سیر، سنجد، سماق و سبزه وجود ندارد!
اجزای دیگر سفره هفت‌سین چه معنایی دارند؟
چند مورد در ارتباط با سفرهی هفت‌سین وجود دارد که باید کمی درمورد آن‌ها شفاف‌سازی صورت بگیرد:
ماهی گُلی یا ماهی قرمز از فرهنگ چینی به سفرهی هفت سین ما وارد شده و هیچ ارتباطی با گذشته‌ی کهن ما ایرانیان ندارد! به علاوه در سنت چینی ماهی قرمز را در آب روان رها می‌کنند. به این علت که ماهی نماد جریان آزاد زندگی است و در سال نوی چینی با رها کردن ماهی قرار است به جریان آزاد زندگی اجازه بدهند تا نو شود!
اشیایی مثل ساعت، اسفند، سکه، سماور، آینه هفت سین و مواردی از این قبیل جایی در سفرهی هفت سین ما نداشته‌اند! در واقع هیچ یک از اینها شرایطی که پیشتر گفتیم را ندارند. نه خوراکی هستند، نه ریشه‌ی گیاهی دارند، نه از زمین به دست می‌آیند و نه پارسی هستند! گذاشتن آن‌ها در صورت تمایل در سفرهی هفت سین هیچ موردی ندارد، اما اگر به دنبال معنا و مفهوم هفت سین هستید، باید بدانید که این ها ربطی به فرهنگ کهن ما ندارند.
برای سبز کردن سبزه یا سبزی هفت انتخاب وجود داشته و شامل هفت دانه‌ی گیاهی می‌شده:
جو
گندم
ماش
عدس
نخود
لوبیا
ارزن
مردم ایران باستان مُشتی از این دانه‌ها را می‌پروراندند و بر سر در خانه‌شان می‌گذاشتند. هر یک از این دانه‌ها بیشتر رویش می‌کرد، نشانگر این بوده که در سال نوی پیش‌رو قرار است که همان دانه برکت و حاصل بیشتری به آن‌ها بدهد.
هر کدام از سین‌های در سفره هفت‌سین چه معنی دارند؟
برویم به سراغ معرفی هر یک از سین‌های هفت سین و ببینیم هر یک به لحاظ علمی و از دیدگاه مدرن‌تر چه جایگاه، خاصیت و آورده‌ای را برای ما دارند.
سیب
حتما شنیده‌اید که سیب در سفرهی هفت سین نماد سلامتی بوده است، اما این همه‌ی معنای سیب نیست! سیب قرمز نماد عشق و باروری هم بوده است. نیاکان ما سیب را در یک ظرف آب زلال می‌گذاشته‌اند و بر سر سفرهی هفت سین قرار می‌دادند و از خداوندی که برکت سیب را عطا کرده، تشکر کرده و امیدوارانه طلب عشق و باروری می‌کردند.
سرکه
سرکه یکی از مایع‌های پرکاربردی است که در هر آشپزخانه‌ای وجود دارد و همانطور که در ابتدای مقاله از نقش سرکه در سفره هفت سین گفتیم نماد اَمُرداد است. این فرشته اسطوره‌ی نامیرایی و جاودانگی ایرانیان بوده است و جالب است که سرکه به دلیل ترکیباتی که دارد به مدت طولانی سالم باقی می‌ماند! به دلیل همین ویژگی است که در ایران باستان هم به عنوان عضوی از سفرهی هفت سین انتخاب شده است.
سیر
در ابتدای همین مقاله از نقش سیر در سفره هفت سین صحبت کردیم و آن را نمادی برای اهورا مزدا در سفرهی هفت سین قلمداد کردیم. این که سیر در سفرهی هفت سین به چه علت باید وجود داشته باشد و چرا باید نمادی برای این فرشته‌ی اساطیری ایرانی شناخته شود، برمی‌گردد به خاصیت سیر در دفع کردن بلایا و شرها از سالی که خانواده در پیش دارد، بنابراین سیر نماد سلامتی نیز است.
سماق
سماق معرب‌شده‌ی کلمه‌ی سماک و محصولی از درخت کوچکی که طعم میوه‌ی تازه آن گس است اما بعد حالتی ترش و شور پیدا می‌کند. سماق نماد صبر و بردباری بوده و مظهر خورشید است. این گیاه ارزشمند دارای خواص بسیاری برای بدن است و به اشکال مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سنجد
سنجد نماد دلبستگی، فرزانندگی و باروری است. سنجد در سفرهی هفت سین نماد دلبستگی است. خواص سنجد برای سلامتی بدن آنقدر زیاد است که از کودکان تا کهنسالان می‌توانند از فواید آن بهره‌مند شوند. این میوه نماد سنجیده عمل کردن نیز است. سنجد را بر این دلیل بر سفره قرار می‌دهند که هرکس با خود عهد کند درآغاز سال هرکاری را سنجیده انجام دهد.
سبزه
سبزه عید نماد فرشته اردیبهشت و حیات است. قدیمیان می‌گویند گذاشتن سبزه بر روی سفره هفت سین نشان از سرسبزی، شادابی و خرمی دارد. همچنین این سینِ محبوب ارمغان حیات دوباره و زایش و سرسبزی است.
سمنو
سمنو نماد خیر و برکت است. در ایران رسم است که چند روز قبل از شروع سال جدید مراسم پخت سمنو راه می‌اندازند و معتقدند که با این کار خیر و برکت وارد زندگیشان می‌شود.
اجزای هفت سین بعد از عید هم قابل مصرف‌اند؟
بعد از این که سال تحویل شد و عید هم گذشت، سفرهی هفت سین هم ناگزیر جمع می‌شود، اما برخی از سین‌های داخل سفره همچنان صحیح، سالم و قابل استفاده هستند. همانطور که به خواص پنج مورد از سین‌های هفت سین اشاره کردیم، سیب، سرکه، سیر، سنجد و سماق قابلیت این را دارند که بعد از هفت سین هم مورد مصرف قرار بگیرند و از قضا همگی خوراکی‌های مفید و پرخاصیتی هم هستند.
پیش از چیدن هفت سین دقت کنید که از ظرف‌های دردار یا از سلفون محافظت‌کننده استفاده کنید تا آلودگی و گرد و خاک بر روی این مواد خوراکی پرخاصیت ننشیند یا سرکه‌ی شما نپرد.
از سماق می‌توانید بعدا در کنار غذاهای کبابی خود استفاده کنید.
به علاوه مصرف سنجد به عنوان شیرین‌کننده‌ی مفید و طبیعی می‌تواند تا چند روز در کنار چای و دمنوش و شیر با شما همراه باشد.
کلام آخر
در این مقاله از هفت سین و تاریخچه‌ی و معنای هر یک از اجزا آن، صحبت کردیم. امیدواریم که از این مقاله اطلاعات کامل و جامعی به دست آورده باشید. در پایان از شما دعوت می‌کنیم تا در بخش کامنت‌ها نظرات ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.
همچنین می‌توانید به بازار آنلاین به‌روز مارت مراجعه کرده و هر یک از اجزای سفره‌تان را به صورت آنلاین سفارش دهید.
در آخر به‌روز مارت سالی پر از سلامتی و شادی را برای شما آرزومند است.