بدون شک یکی از جذاب ترین و کارآمدترین روش های درمان بیماران چه در حیطه زیبایی دندانی و چه در حیطه درمان های ایمپلنت، دندانپزشکی دیجیتال است. برای جراحی های زیبایی در محدوده بافت نرم و سخت، بیماران نیازمند به جراحی های وسیع با ضربات و آسیب‌های فکی-صورتی هستند. در دندانپزشکی زیبایی، استفاده از دندانپزشکی دیجیتال ابزاری بسیار توانا برای تشخیص و درمان است.
دندانپزشکی دیجیتال آینده گریز ناپذیری برای دندانپزشکی است که دیر یا زود تمامی عرصه‌های درمانی را وابسته و متعهد می‌کند. در روش های دیجیتال دندانپزشکی همه مراحل درمانی از قبل در فضای نرم‌افزاری قابل بازسازی، بازبینی، عیب یابی و آزمون و خطاست و به این ترتیب هیچ گونه تجربه اتفاقی و یا آزمون و خطایی در مراحل واقعی درمان صورت نخواهد گرفت.
پیش‌بینی چندین حالت لبخند از یک بیمار و بررسی و انتخاب روش درمان با توجه به سلیقه و علاقه بیمار و ارزیابی علمی و دقیق دندانپزشک فقط با امکانات دندانپزشکی دیجیتال امکان پذیر است.
کاربرد امروزی وسیع دندانپزشکی دیجیتال در بخش دندانپزشکی زیبایی که در اصطلاح کلی طراحی لبخند دیجیتالی (Digital smile design) نامیده می شود. به دندانپزشکی دیجیتال به صورت اختصاری، DSD نیز گفته میشود. دندانپزشکی دیجیتال امروزه به ابزاری بسیار توانا برای تعیین پلان های درمان زیبایی تبدیل شده است.
کاربرد دندانپزشکی دیجیتال
کاربرد DSD بسیار وسیع و فراگیر است که با ذکر چند مثال از بیمارانی که در مطب دکتر فرهاد اسماعیلی درمان شده‌اند می‌توان به گوشه‌هایی از این امکانات پرداخت:
پیش‌بینی و طراحی لبخند بیمار با استفاده از نرم‌افزار برای طراحی لمینت های سرامیکی
تهیه مدل پیش فرض نهایی (Digital wax up) اولیه از نشان دهنده فرم نهایی دندان هاست و می تواند الگویی جهت تراش حداقلی دندان ها و نیز ساخت روکش ها و لمینت های موقت باشد.
طراحی گایدها یا راهنماهای جراحی لثه برای بیمارانی که کاندید درمان کاهش یا افزایش بافت های نرم اطراف دندان ها هستند مانند بیماران با لبخند لثه ای (gummy smile) .
در حالت معمول و بدون استفاده از این طراحی ها همه چیز در حین جراحی با بررسی چشمی و در حقیقت به صورت حدودی انجام می‌گیرد که کاملاً وابسته به چیره دستی و هنر دندانپزشک است اما در روش های طراحی دیجیتال همه چیز از قبل با توجه به تمام المان های زیبایی لبخند و فرم صورت تعیین میشود و ابزارهای راهنما جهت انجام جراحی تهیه و در دسترس جراح قرار می گیرد و ضریب خطای درمان تقریباً صفر خواهد شد.
با کمک جدیدترین مواد و روش های دندانپزشکی دیجیتالی تمام مراحل از طرح درمان تا تهیه کامل مواد ترمیمی اعم از ونیر کامپوزیت ها یا سرامیک‌ها به روش دیجیتال امکان پذیر است. البته همیشه در مراحلی از درمان حضور دست هنرمند تکنسین ها و دندانپزشک های باسلیقه و ماهر مکمل این روش هاست تا بهترین نتایج درمان به دست آید.
دیجیتال ایمپلنتولوژی
کاربرد روش های دیجیتال در طرح ریزی و کاشت ایمپلنت‌های دندانی نقطه عطف بزرگی در علم دندان پزشکی بوده است و نمونه بارز و برجسته ای از همکاری بخش درمانی و مهندسی و در حقیقت یکی از سمبل های علوم مهندسی پزشکی است.
در این روش ها با استفاده از امکان تصویربرداری دقیق و سه بعدی که سی تی اسکن سه بعدی فک ها کامل ترین شکل آن است می توان تمامی فضاهای استخوان‌ها و بافت نرم را به دقت تجزیه و تحلیل کرده و با توجه به نیازهای دندانی نهایی (پروتزهای متکی بر ایمپلنت) و امکانات استخوانی بیمار، بهترین و سریعترین و کم عارضه ترین درمان های جراحی ایمپلنت را در اکثریت قریب به اتفاق موارد بدون انجام جراحی وسیع یا برش و بخیه انجام داد و بهترین نتایج را برای بیماران رقم زد.
مقایسه روش های معمول و روش های ایمپلنت دیجیتال
بدون شک بین ایمپلنت سنتی و ایمپلنت دیجیتال تفاوت های مهم و اساسی وجود دارد که بر اساس ملاک هایی همچون روش عمل، زمان لازم برای تکمیل روند کاشت ایمپلنت، مزایا، معایب و ... از یکدیگر متمایز می شوند. در ادامه به معرفی تفاوت بین ایمپلنت های دندانی دیجیتالی و معمولی همچنین مزایا و معایب هر کدام از این روش ها پرداخته ایم.
ایمپلنت دندان به روش معمولی و سنتی
برای کاشت دندان به روش معمولی و سنتی، بعد از معاینه و رادیوگرافی بیمار، محل و شرایط کاشت ایمپلنت به صورت تقریبی مشخص میشود. سپس بافت لثه بیمار در زمان جراحی باز می شود. لازم است جراح بافت ها را به اندازه کافی جدا کند تا بتواند استخوان های فک را به خوبی رویت و برای قرار دادن ایمپلنت در صحیح ترین جایی که به نظر می‌رسد تصمیم گیری کند.
مهم است که در این مسیر به اجزای مهم مجاور محل جراحی همچون ریشه دندان های مجاور، اعصاب و عروق و فضاهای سینوس فکی و... آسیبی وارد نکند و بتواند با حدس و گمانه زنی متکی بر تجربه های شخصی محلی را انتخاب کند که برای روکش ها و پروتزهای دندانی مکان مناسبی است.
بعد از گذشت چند ماه از جراحی اولیه معمولاً لازم است تا جراحی ثانویه ای انجام و موقعیت ایمپلنت مجدداً از زیر بافت ها آشکار شود تا قالب گیری و نصب پروتزها به انجام برسد. محل و جهت این پروتزها که شامل روکش ها، پیچ ها و پروتزهای متحرک هستند ناگزیر تابع وضع قرار گیری اولیه پایه‌های ایمپلنت می باشد که گاهاً شاید وضعیت چندان رضایت بخشی هم نباشد.
ایمپلنت دندان به روش دیجیتال
اما در روش دیجیتال ایمپلنتولوژی یا کاشت دیجیتالی پایه‌های ایمپلنت همه این مراحل درمانی ابتدا در فضای سه بعدی نرم افزارهای قدرتمند گرافیکی، بازسازی و انجام میشود و ایمپلنت ها به صورت مجازی نصب و پروتز ها بر روی آنها متکی می گردد. آن گاه تمامی آزمون ها و تغییرات به دفعات در این فضای مجازی قابل انجام است بدون آنکه بیمار آسیب یا آزاری دیده و یا اتلاف زمانی بر روی صندلی دندانپزشکی صورت بگیرد.سرانجام بهترین و دقیق ترین محل ها به لحاظ زیبایی و کارآمدی درمان برای نصب روکش ها و به فراخور آن برای جای گذاری ایمپلنت ها با توجه به شرایط استخوانی و اجزای حیاتی نزدیک به محل کاشت که در فایل های سی تی اسکن سه بعدی قابل تجزیه و تحلیل است تعیین می گردد.
بدین ترتیب بهترین و امن ترین فاصله از اجزای آناتومیک حیاتی پرخطر مانند اعصاب و عروق و ریشه دندان های مجاور و سینوس های فکی محفوظ می گردد. اکنون که تمام مسیرها بررسی و دقیق شده است، نرم‌افزارهای توانا یک وسیله فیزیکی به نام گاید یا راهنمای جراحی را طراحی می نمایند که این راهنما مطابق شکل های ارائه شده در ادامه متن به صورت یک الگوی دقیق و غیر قابل تخطی مسیرها و ابعاد خاصی را که در طراحی در نظر گرفته شده دیکته می‌کنند تا جراح با خیالی آسوده و تقریباً همیشه بدون انجام برش و بخیه ایمپلنت ها را مستقر گرداند.
این گایدها به وسیله دستگاه های منطبق بر نیازهای دندانپزشکی دیجیتال هم چون پرینترهای فوق مدرن سه بعدی و یا تراشنده های مخصوص سه بعدی (CNC) که در اصطلاح دندانپزشکی دیجیتال کد-کم (Cad-Cam) نام گذاری شده اند ساخته می شوند که این بخش نیازمند تکنولوژی بسیار بالا به لحاظ نرم‌افزاری و سخت‌افزاری است اما امروزه کاملاً در اختیار تیم ها و مطب‌های دندانپزشکی علاقه مند به این روش ها قرار دارد.
در نهایت در بسیاری از موارد چنان چه امکانات استخوانی فک بیمار اجازه دهد، امکان نصب هم زمان اجزای پروتزی که آنها نیز بر اساس همان طراحی اولیه در دسترس و قابل تولید هستند و می توانند از قبل تهیه و آماده شوند، وجود خواهد داشت که این پروتزها در بهترین جایگاه ممکن قرار خواهند گرفت تا بهترین زیبایی و عملکرد را برای بیمار فراهم کنند.
مزایای دندانپزشکی دیجیتال
همان‌طور که از نام دندان پزشکی دیجیتال پیداست، شامل استفاده از فناوری‌های جدید یا دستگاه‌هایی است که از اجزای دیجیتالی بر پایه رایانه استفاده می‌کنند. از مزایای دندانپزشکی دیجیتال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دقت عالی
- سرعت بالا و کاهش زمان جراحی
- کاهش خطر آسیب به سینوس و اعصاب فک
- تشخیص دقیق و کم ترین خطا در مراحل جراحی و پروتز
- پیش‌بینی نتایج کار برای بیمار
- داشتن حداقل عوارض جانبی به دلیل پرهیز از برش و بخیه
- کاهش هزینه و زمان درمان به دلیل حذف مراحل دستی
- کاهش خطر قرار گرفتن در معرض اشعه X
در بسیاری از موارد امکان نصب قطعات پروتزی هم زمان با جراحی وجود دارد که به این روش ایمپلنت فوری یا ایمپلنت یکروزه (Same day implant or immediate implant) گفته می شود. لازم به ذکر است که در این روش قطعاً نیازی به جراحی مرحله دوم نیست و مکان ایمپلنت ها از همان ابتدا با شکل دهنده های لثه (gingival formers) مشخص و قابل قالب گیری است. گاهی زمان انجام جراحی ایمپلنت برای یک فک کامل به روش دیجیتال معادل زمان لازم برای نصب یک یا دو ایمپلنت به روش معمول است.
امکانات لازم برای ایمپلنت دیجیتال
امروزه موارد بسیار پیچیده درمان‌های ایمپلنت دندانی یا فکی که در ترکیب با سایر درمان های وابسته هم چون درمان های زیبایی، شکاف های کام و لب، ناقرینگی های فک و صورت به علت آسیب و ضربه یا سندروم های مادرزادی، درمان‌های جراحی مکمل ارتودنسی و تعداد زیادی از موارد مشابه دیگر از ابتدا با کمک روش های دیجیتال بازسازی و طراحی می شوند تا بهترین نتایج و کامل ترین نقشه راه تعیین و اجرا گردد.
امکاناتی که برای انجام روش ایمپلنت دیجیتال لازم است عبارتند از:
- قالبگیری اولیه از فک بیمار برای تهیه الگو یا گاید جراحی
- در صورتیکه بیمار با مواد قالب گیری مشکل داشته باشد از روش اسکنر داخل دهانی استفاده می شود.
- تصویربرداری از فک که حتماً باید به روش سه بعدی یا سی تی اسکن دندانی مخصوص ایمپلنت انجام شود.
- پرینتر و دستگاه میلینگ همچنین سایر دستگاه های لازم جهت ساخت قطعات گاید جراحی، روکش وقطعات پروتزی
- عکاسی از صورت
- رایوگرافی
لازم به ذکر است در شرایطی که به دلیل نقصان یا ضعف نواحی استخوانیِ، کاندید جراحی نیاز به پیوند استخوان یا بافت نرم یا ترمیم سینوس ها داشته باشد معمولاً جراحی‌های باز، گریز ناپذیر هستند ولی حتی در چنین موارد پیچیده درمانی هم استفاده از گاید دیجیتال بسیار کمک کننده است تا جراح با کمترین خطا و حداقل روش های جانبی و پیوندها درمان را به پایان ببرد. در بسیاری از موارد درمان هایی که با روش‌های معمول، غیر ممکن و یا مستلزم پیوند های وسیع استخوانی هستند با کمک روش های دیجیتال بدون هیچ نگرانی یا بی نیاز از هرگونه اقدام به پیوند و تغییر در ناحیه قابل انجام می‌شوند.
انواع فناوری‌های دندانپزشکی دیجیتال
دندانپزشکی دیجیتال روش های تشخیصی و درمانی متفاوتی دارد که تمام آن ها توسط رایانه و نرم افزار های مخصوص قابل استفاده هستند. در ادامه چند مورد از مهم ترین فناوری های دندانپزشکی دیجیتال آورده شده اند:
- رادیوگرافی دیجیتال
- تصویربرداری توموگرافی کامپیوتری با پرتو مخروطی (CBCT)
- دوربین های داخل دهان
- طراحی یا ساخت به کمک رایانه (CAD / CAM) و چاپ سه‌بعدی
- ایمپلنت دیجیتال
قیمت دندانپزشکی دیجیتال
معمولا استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در علم دندانپزشکی، قیمت را بالا می برد، به همین خاطر اکثر افراد تصور می‌کنند قیمت دندانپزشکی دیجیتال بسیار گران‌تر از دندانپزشکی معمولی است. نکته ای که لازم است بدانید این است که دندانپزشکی دیجیتال زمان درمان و تعداد دفعاتی که نیاز دارید به کلینیک مراجعه کنید را کم‌تر می‌کند به همین خاطر هزینه آن از این لحاظ کمی کاهش می‌یابد. بنا براین هزینه دندان پزشکی دیجیتال با توجه به کوتاه شدن زمان درمان، تفاوت خیلی زیادی با روش سنتی نخواهد داشت.
به طور مثال قیمت ایمپلنت معمولی حدودا از 6 تا 12 میلیون تومان می باشد که این هزینه برای ایمپلنت دیجیتال 30 درصد گران تر می شود مخصوصا اگر از مارک ایمپلنت های با کیفیت مانند برند های آمریکایی استفاده شود، بنابراین می توان گفت که محدوده قیمت ایمپلنت دیجیتال بین 12 تا 15 میلیون تومان متغیر می باشد.
کلام آخر
در این مقاله با دندانپزشکی دیجیتال، کاربرد دندانپزشکی دیجیتال و آنچه که مربوط به این حیطه بود آشنا شدیم. دندانپزشکی دیجیتال روشی درمانی برای دندان‌هاست که با استفاده از ابزارهای رایانه‌ای انجام میشود که امروزه دستگاه‌های پیشرفته زیادی وارد این عرصه شده‌اند و در تصویربرداری و کاشت دندان نیز کمک چشمگیری کرده‌اند.
مطب دکتر فرهاد اسماعیلی یکی از مدرن ترین مراکز دندانپزشکی دیجیتال در اصفهان است که از فناوری های دیجیتال و به روز برای درمان های دندانپزشکی استفاده می کنند و قادر به ارائه کلیه خدمات دندانپزشک زیبایی به صورت دیجیتال می باشند.
منبع: دکتر فرهاد اسماعیلی https://www.drfarhadesmaeili.com/digital-dentistry