زخم پای دیابتی به عارضه ای اطلاق می شود که در آن قسمتی از پوست در بیماران دیابتی از بین رفته و شما می توانید بافت زیرین آن را ببینید. اکثر زخم‌های پوستی در قسمت پایین پا ایجاد می‌شوند. زمانی که پوست بریده می‌شود، معمولاَ به سرعت التیام می‌یابد. با این وجود، در برخی از افراد مبتلا به دیابت، پوست ناحیه پا به خوبی التیام نیافته و مستعد ایجاد زخم پای دیابتی می‌باشند. این عارضه می‌تواند حتی پس از یک آسیب‌دیدگی خفیف نظیر قرار گرفتن پای برهنه بر روی یک سنگ گوچک، نیز ایجاد شود. شستن مداوم پاها، گرفتن ناخن ها و … در پیشگیری از زخم پای دیابتی موثر هستند.
علل زخم پای دیابتی
زخم های دیابتی اغلب به علت:
• گردش خون ضعیف
• قند خون بالا (هیپرگلیسمی)
• آسیب عصبی
• پای مجروح شده گردش
خون ضعیف یک بیماری عروقی است که در آن خون به درستی در پاها جریان پیدا نمی کند. گردش خون ضعیف روند بهبود زخم را دشوارتر می کند.
سطوح بالای گلوکز روند بهبود زخم پا را کاهش دهد، بنابراین مدیریت قند خون حیاتی است. درمان عفونت ناشی از زخم پا در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 اغلب زمان بیشتری طول خواهد کشید.
آسیب عصبی ممکن است منجر به از بین رفتن احساس در پاها شود و ایجاد زخم های بدون درد می شود.
زخم ها توسط زهکشی منطقه آسیب دیده و گاهی اوقات به صورت یک توده که همیشه دردناک نیست شناسایی می شوند. در دیابت خشک پوست شایع است. پای شما بیشتر ترک خواهد خورد. ایجاد زخم، پینه و خونریزی زخم ممکن است اتفاق بیفتد.
دیابت و قطع عضو در عفونت پای دیابتی
دیابت عامل اصلی قطع غیر تروماتیک اندام های تحتانی است. قطع عضو غیر تروماتیک به این معناست که اندام به دلیلی غیر از آسیب یا ضربه قطع می شود. 14 تا 24 درصد از بیماران دیابتی مبتلا به زخم پا، به قطع عضو نیازمند می شوند.
خوشبختانه، در صورتی که عامل زمینه ای به طور مناسب شناسایی و درمان شود، پیشگیری از بروز زخم پا امکان پذیر است. از جمله این عوامل زمینه ای می توان به نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت و یا بیماری شریان های محیطی اشاره کرد.
درمان زخم دیابتی
درمان مناسب زخم دیابتی در درجه اول به مرحله بیماری شما بستگی دارد. با این وجود ، بسیار مهم است که در اسرع وقت درمان زخم دیابتی خود را شروع کرده ، زیرا در این صورت می توانید از عفونت کردن آن جلوگیری و هر چه زود تر نتایج بهتری به دست آورید .
به محض آن که پزشک شدت زخم شما را تشخیص بدهد، ممکن است روش های درمانی مشخص با آنتی بیوتیک ها را برای زخم پای شما تجویز کند ، این آنتی بیوتیک ها شامل : سفالکسین ، کلیندامایسین یا آموکسی سیلین-کولولانات است ؛ این دارو ها در درمان عفونت های خفیف موثر بوده و به صورت خوراکی مصرف می شوند.
با این وجود، در صورتی که زخم شما به مراحل وخیم تری رسیده باشد ، پزشک ممکن است جراحی و یا قطع عضو را پیشنهاد کند. با اینکه این روش های درمانی از پخش شدن عفونت در کل بدن جلوگیری می کنند ، اما درمان قطعی ای برای بیمار نیستند، بنابراین بیشتر پزشکان به دنبال روش های درمانیِ جایگزینی هستند که بدون نیاز به چاقوی جراحی، مشکلات بیماران را حل کند.
علائم زخم پای دیابتی
زخم پای دیابتی اغلب در پاشنه پا که پوست آن همیشه در معرض فشار ثابت قرار دارد، شکل می گیرد. پوست پای بیمار، تحت فشار وزن بدن از بین می رود و در نهایت تبدیل به زخم باز می شود.
علائم زخم پای دیابتی عبارتند از:
• تورم، تغییر رنگ و گرما در اطراف زخم
• ترشحات بد بو از زخم
• زمانی که زخم ظاهر می شود، درد به طور مداوم حس می شود
• ضخیم شدن پوست اطراف زخم ( لبه های زخم )
• تب و لرز در مراحل پیشرفته زخم پای دیابتی
برای زخم پای دیابتی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
پس از شناسایی زخم روی پا بهتر است هرچه زودتر به فوق تخصص جراح عروق مراجعه شود. تاول های پا در بیماران دیابتی باید حتما درمان شوند تا ریسک بروز عفونت یا قطع عضو کم شده و کارکرد پا حفظ شود. همچنین با درمان زخم های پا، کیفیت زندگی فرد بهبود یافته و از هزینه های سرسام آور در آینده جلوگیری می شود.
رژیم غذایی برای درمان سیاه شدن پای دیابتی ها
زمان مصرف غذا و محتوی کربوهیدراتی وعده های اصلی و میان وعده ها می تواند در کنترل گلیسمی تاثیرگذار باشد. هر نوع کربوهیدرات اگر به شکل افراطی مصرف شود، از جمله غلات کامل و نه فقط قند ساده، می تواند بر روی سطح قند خون فرد اثر بگذارد. بنابراین مدیریت میزان ورودی کربوهیدرات به بدن ضروری است.
انتخاب نان های غلات کامل و سیریال های صبحانه به جای غلات تغییر یافته می تواند فیبر، ویتامین و مواد معدنی کافی را تامین کند.
یک متخصص تغذیه به بیماران در مصرف مناسب کربوهیدرات و داشتن رژیم غذایی متعادل کمک می کند و همچنین پزشکان به تعادل بین غذا و داروهای خوراکی و انسولین اهمیت می دهند چرا که با برقراری تعادل، پروسه کنترول گلیسمی بهبود خواهد یافت.
دکتر آرش توفیق فوق تخصص جراحی عروق